Ruimtegebrek het grootst bij het nijverheidsonderwijs SANA- TOGEN iWI Onderwijzerstekort bij lager onderwijs is spoedig voorbij Ga 'ns rondneuzen H J Lamp en kies uit 947 'cadeau-ideeën i „Ontdekker VIII" in baan om aarde Arrestatiebevel tegen Pesquet Verdrag met Bonn dit jaar nog niet gereed Huis van bewaring voor jeugdigen Eerste verlaging van leerlingenschaal in januari 1963 waarschijnlijk Na-oorlogse geboortegolf is nu het lager onderwijs gepasseerd Difterie in Zuid en Midden Limburg 'T^racitótosl Nj T reinontsporing bij Deventer m ZATERDAG 21 NOVEMBER 1959 9 Weer een poging om de capsule te bergen Amsterdams plan: Een bedrag dat spreekt van een groot vertrouwen... Een bedrag dat getuigt van toewijding en soliditeit... Een bedrag dat vooruitstrevendheid en vakmanschap weerspiegelt... Een gulden ogenblik in het leven van een levensverzekering-maatschappij j het door de HAV-Bank verzekerde kapitaal overschreed een dezer dagen de ÉÉN MILJARD GULDEN! HAV BANK MINISTER CALS VERKLAART: Aan de cursisten van de Esperanto-lessen Noren gaan bij Ghana vissen Vijf kinderen gestorven SJoweuiJ neem &p de Niemand kreeg letsel /'Hoe is het ontstaan Dit woord: BAR VANDENBERG (UPI) Vrijdag is in Californië een nieuwe aardsatelliet de Ontdekker VIII in een polaire baan om de aarde gebracht. Opnieuw zal gepoogd worden de meegevoerde capsule van 140 kilo boven de grote oceaan op te vangen. De kans daarop wordt echter één op hon derd geacht. De luchtmacht heeft bekend gemaakt, dat de tweede trap, welke de capsule draagt, zich binnen enkele minu ten na de lancering heeft losgemaakt van de eerste trap, een Thor-raket. Blijkens de voorlopige gegevens kreeg de satelliet een baan van noord naar zuid met een omloop tijd van 103 minuten. De extremen van de baan zijn 1600 en 192 ten opzichte van de aarde. De gehele tweede trap kwam in deze baan. De capsule moet door middel van een radiosein loskomen van de satelliet en moet in de buurt van Hawaii' aan een pa rachute dalen. Transportvliegtuigen zul len -weer met „sleepnetten" proberen de dalende parachute nog in de lucht op te vangen, doch de capsule is zo geconstru eerd dat zij op het water blijft drijven. Als de omstandigheden het toelaten, moet de bergingsoperatie ongeveer 27 uur na de de lancering worden uitgevoerd. Maar eerst dient de satelliet in een goede positie en in haar baan gestabiliseerd te zijn. Als het goed gaat zou de kegel bij de zeven tiende omloop moeten worden afgestoten. Het is de Amerikanen noch de Russen ooit gelukt een uit baan om de aarde terugkerend vehikel te bergen. De om looptijd van 103 minuten is ongeveer acht minuten langer dan die van vroegere Ont dekker-satellieten. (Van onze correspondent in Parijs) Pesquet, de vermoedelijke aanrander van de Franse oud-minister Franqois Mit terrand zal worden gearresteerd. De rech ter van instructie Braunschweig, die eerst geweigerd had Pesquet in voorarrest te plaatsen, is door de opperste justitiële in stantie bevolen deze in hechtenis te nemen. Gistermiddag had Pesquet zich bij zijn ad vocaat in Parijs verschanst. Van diens adres werd hij met een politie-auto naar het Paleis van Justitie overgebracht. Tot aller verwondering kon hij aanvankelijk het bureau van de rechter van instructie toch nog als vrij man verlaten. Zijn mede plichtige, Alain Dahuron, die de schoten op Mitterrand's auto heeft gelost, is voor lopig in vrijheid gelaten. Intussen heeft de Senaatscommissie, die over het verzoek om opheffing van Mit- terrands parlementaire onschendbaarheid moet rapporteren opnieuw een positief ad vies gegeven. Premier Michel Debré heeft zijn ministers voor het ogenblik verboden voor de commissie te verschijnen om op heldering te geven over verschillende be schuldigingen, die Mitterrand woensdag in de Senaat aan hun adres heeft geuit. De re gering zou deze kwestie eerst nog eens bin nenskamers willen bespreken. Of Debré, dan wel Mitterrand onwaarheid heeft ge sproken inzake een ontmoeting, die in 1957 tussen beide mannen al of niet zou hebben plaatsgehad blijft voorlopig nog een onuit gemaakte zaak. Dat dit nieuwe mysterie de sereniteit en de politieke rust in Frankrijk ten goede komt zal men nauwelijks durven beweren. (Van onze correspondent in Bonn Naar een woordvoerder van het West- duitse ministerie van Buitenlandse Zaken meedeelde zal het Nederlands-Duitse ver drag zeer zeker niet dit jaar gereed ko men, maar pas in de loop van het begin van 1960. Er zijn nieuwe moeilijkheden in zake de schadeloosstellingskwestie en en kele grenscorrecties. Vooral over de grenscorrectie nabij Nijmegen, rond het dorpje Wyler, is er verschil van mening gerezen. „De Nederlanders hebben hier over andere ideeën dan wij," aldus deze Duitse woordvoerder, die niet ontkende dat er ook op financieel gebied nog flinke verschillen bestaan. Hij ontkende dat het Duitse aanbod inzake de schadeloosstel ling aan Nederlandse nazi-slachtoffers op 100 miljoen mark is vastgesteld en de Ne derlandse eis 150 miljoen mark zou bedra gen. De Raad voor de kinderbescherming te Amsterdam heeft voor jeugdigen plannen tot oprichting van een huis van bewaring. Dit plan, dat de sympathie van het minis terie van Justitie heeft, verkeert nog in prille staat van voorbereiding. Thans moet een groot aantal jeugdige verdachten in het Huis van Bewaring ver blijven in afwachting van hun berechting (in 1958 261 jongens in de leeftijd van 14-21 jaar en 9 meisjes) en het is niet mo gelijk, in zo'n inrichting geestelijke be smetting te voorkomen, aldus de motive ring van de plannen. Advertentie 1.000.000.000, ,^ERZE^ X/^UVtHSVItmtHHCgg^X v fiANK S C H A° N.V. LEVENSVERZEKERING-MAATSCHAPPIJ HOOFDKANTOOR TE SCHIEDAM - TEL. 69304 Minister Cals heeft bij de Tweede Kamer de zevende nota betreffende de behoefte aan onderwijzers bij het gehele lager onderwijs ingediend. Hij zegt daarin onder meer dat in de afgelopen jaren bij het g.l.o. het benodigde aantal leerkrachten slechts is bereikt, doordat in aanzienlijke mate een beroep moest worden gedaan op een reservekorps, onder andere bestaande uit gepensioneerden en gehuwde vrouwen. Het laat zich aanzien, dat in de komende jaren de situatie bij het g.l.o. zich zodanig zal verbeteren, dat het overmatige beroep, dat op dit reservekorps moest worden gedaan, tot meer normale proporties kan terugkeren. Het onderwijzerstekort bij het gewoon lager onderwijs behoort volgens de minister binnenkort tot het ver leden. De situatie is zodanig verbeterd, dat zeker mag worden verwacht dat per 1 januari 1963 de eerste fase van de verlaging van de leerlingenschaal reeds is ingevoerd. Bij het u.l.o. blijft de situatie in de eerstkomende jaren echter nog zeer zorgelijk. Bij het ulo zal verlaging van de leerlin genschaal in het gunstigste geval pas per 1 januari 1964 mogelijk zijn. Oorzaak hier van is, dat enerzijds met een toenemen de stijging van de behoefte aan onderwij zers moet worden rekening gehouden en anderzijds met een onvoldoende potentieel aan leerkrachten in het bezit van ulo akten. De minister is van plan bijzondere faci liteiten met betrekking tot de studiemo gelijkheid te verlenen aan die onderwijzer die, werkzaam zijnde bij het g.l.o. de stu die voor een van die akten ter hand zullen nemen. Verder zal de minister bevorderen, dat aan scholen voor uitgebreid lager onder wijs de tijdelijke aanstelling mogelijk wordt gemaakt van onbevoegde leerkrach ten. De bezoldiging van vakonderwijzers, die aan deze scholen worden aangesteld in een vacature in het verplichte personeel wil hij voor rekening van het rijk nemen. Een desbetreffend wetsontwerp zal op kor te termijn worden ingediend. Bovendien is nog overleg gaande omtrent een regeling volgens welke een onderwijzer bij het uit gebreid later onderwijs een vergoeding kan worden toegekend voor extra-uren onder wijs. Het aantal leerlingen bij het g.l.o. en v.g.l.o. per 1 jan. 1959 bedroeg ongeveer 1.518.000, bij het b.l.o. omstreeks 50.000, bij het u.l.o. 225.000, bij het gehele lager onderwijs dus 1.793.000. Het aantal onderwijzers, dat per 16 jan. 1959 bij het gehele lager onderwijs in func ties was, bedroeg 55.200 tegenover een ge raamde behoefte van 54.700. In het algemeen kan worden gesteld, al dus de minister, dat volgens de leerlingen schaal aan kleinere scholen per leerling relatief meer onderwijzers toegekend wor den dan aan grotere scholen, terwijl bo vendien de berekening van het aantal toe te kennen onderwijzers per school geba seerd wordt op het gemiddelde leerlingen tal van drie voorafgaande tellingen. In de afgelopen jaren, toen de bezetting van het g.l.o. van jaar op jaar sterk toe nam, heeft het aantal onderwijzers op ve le scholen met de stijgende bezetting gelij ke tred gehouden. Nu echter het leerlingen tal op de lagere scholen afneemt, aange zien de naoorlogse geboortegolf het lager onderwijs heeft doorlopen en de latere ja ren minder hoge geboortecijfers hebben ver toond, heeft de vermindei ing van het aan tal leerkrachten daarmee geen gelijke tred gehouden. Het aantal onderwijzers bij het gewoon lager onderwijs is dus niet in dezelfde ma te afgenomen als het leerlingental. Dit heeft geleid tot een relatief aanzienlijke vermindering van het gemiddelde aantal leerlingen per onderwijzer, dus een verla ging van de klassedeler. Bij het ulo had de toeneming van het leerlingental juist in de laatste jaren con sequenties voor de klassedeler, welke te gengesteld waren aan die bij het gewoon Advertentie lager onderwijs. Wel werd een aantal bo ventallige onderwijzers toegekend, maar zulks kon door gebrek aan- voldoende leer krachten 3n. het bezit van ulo-akten niet in een zodanige mate geschieden, dat het gemiddelde aantal leerlingen per leer kracht gelijk bleef. Ook de toeneming van de gemiddelde schoolgrootte droeg bij tot een stijging van de klassedeler. Door de bewegingen van de klassedelers zijn bij het g.l.o. en v.g.l.o. 800 onderwijzers meer in dienst gebleven en bij het u.l.o. 250 min der in dienst gekomen dan nodig geweest zou zijn, dan wanneer de klassedeler van 1956 niet veranderd was. We verzoeken alle correspondentie te richten aan Postbus 583. Verschillende cursisten zullen hun verhaaltje wat later terug krijgen, op zijn laatst maandag, omdat ze ter be oordeling moeten worden opgezonden naar één adres en dat kost tijd. De correctors verzoeken voor de oefe ningen de nummers te zetten, die deze in de krant hebben. Binnenkort is de oprichting te verwach ten van een visserijmaatschappij in Gha na, waarin twee Noorse rederijen zullen deelnemen. Er zal in hoofdzaak gevist worden op haring, die, naar bij onderzoe kingen is gebleken, voor de Ghanese kust in grote aantallen voorkomt. Direct na het eindigen van de Noorse winter-haringvis- serij zal een Noors vissersvaartuig naar Ghana vertrekken. Het geschikte seizoen voor de haringvangst duurt daar van april tot september. Minister Cals heeft in een nota aan de Tweede Kamer de uitkomsten bekend ge maakt van een enquête, waarbij is nage gaan in hoeverre het effect van de na-oor logse geboortegolf van invloed is geweest op de toelatingsmogelijkheid bij het voort gezet onderwijs in het in september begon nen cursusjaar. Bij het voorbereidend hoger en middel baar onderwijs was het aantal leerlingen, dat werd aangemeld voor het eerste leer jaar dit jaar 17 pet. hoger dan in 1958. Het aantal kandidaten, dat slaagde voor het toelatingsexamen, steeg met 14 pet. Ondanks deze grote aanwas was slechts een beperkt aantal scholen genoodzaakt nieuwe leerlingen op grond van ruimtege brek de toegang te weigeren. Zij konden voor het merendeel op een andere school voor v.h.m.o. toegang krijgen. Slechts van 65 jeugdigen, die niet ge plaatst konden worden op de school waar voor zij zich in eerste instantie hadden op gegeven, is niet bekend, dat zij toch bij het v.h.m.o. zijn terechtgekomen, hoewel dit voor een deel hiervan wel waarschijnlijk is. Hoewel het ruimtegebrek bij de v.h.m.o.-scholen dus niet zodanig is, dat aan degenen, die dit onderwijs wilden gaan volgen, de pas werd afgesneden, wil dit geenszins zeggen, dat deze grote groep eer stejaars zonder pijn en moeite kon wor den geplaatst. In vele scholen moesten niet als klaslokaal bedoelde ruimten voor het geven van onderwijs in gebruik worden ge nomen. In het bijzonder werden vele vak lokalen aan hun specifieke bestemming ont trokken. Verdei moesten sommige scholen „wandelklassen" formeren (klassen zon der eigen lokaal) en in enkele gevallen werd niet de hand gehouden aan de klasse- splitsingsnormen. ULO Bij het ulo was de stijging van het aan tal aangemelde leerlingen relatief niet groter dan bij het v.h.m.o. Toch moest bij deze vorm van onderwijs aan 2800 aange- melden de toegang worden ontzegd wegens ruimtegebrek bij de school van aanmel ding. Van deze f800 is echter bekend, dat hiervan ruim de helft wel bij het ulo te recht kwam. Bovendien is het niet uitge sloten, dat verscheidene leerlingen zich bij twee of meer scholen voor toelating had den opgegeven. Niettemin acht de minis ter de netto-afwijzing van 1300 a 1400 leer lingen niet gering. Zij is in ieder geval gro ter dan het voorgaande schooljaar. Bij het voortgezet gewoon lager onder wijs is gebleken, dat het aantal aange melde en geplaatste leerlingen in 1959 ten opzichte van het vorige jaar met enkele percenten is toegenomen. Voor 211 aange- melden was geen ruimte beschikbaar op de school van aanmelding (in 1958: 163). Waarschijnlijk zouden deze leerlingen voor een groot deel wel geplaatst kunnen wor den op andere v.g.l.o.-scholen, aangezien de totale nog niet benutte capaciteit van het v.g.l.o. aanzienlijk is. Bij het lager nijverheidsonderwijs was het totaal aantal wegens ruimtegebrek niet geplaatste leerlingen nog aanzienlijk gro ter dan bij het ulo. Circa 2700 a 3000 jon gens, die zich voor de lagere technische school hadden opgegeven, werden niet ge plaatst en 800 a 900 meisjes bij de lagere huishoud- en landbouwhuishoudscholen, <fit ondanks het feit dat de opnamecapaciteit van het lager nijverheidsonderwijs in het afgelopen jaar aanzienlijk is uitgebreid. Dit blijkt o.a. hieruit dat het aantal toege laten eerstejaars veertien percent hoger was dan het vorige jaar, dat het aantal wegens ruimtegebrek afgewezenen gerin ger was dan in 1958 en dat de nog beschik bare, niet-benutte capaciteit is toegeno men. Men bedenke echter, zegt de minister, dat vooral bij de lagere technische scholen niet alleen het geografische en confessio nele element, doch ook de vakrichting oor zaak kan zijn van het uiteenlopen van be hoefte en capaciteit. Ten aanzien van de totale opnamecapaci teit van het voortgezet onderwijs in dit tweede jaar, waarin de omvang van de toe latingsgeneratie sterk beïnvloed is door de na-ooriogse geboortegolf, wordt opge merkt, dat van degenen, die voor toelating tot het voortgezet onderwijs in aanmerking kwan, uiteindelijk ca. 2000 jeugdigen we gens ruimtegebrek niet op enigerlei school voor voortgezet onderwijs terecht kwa men. Van degenen, die wel toegelaten wer den, kon een klein deel niet geplaatst wor den bij de school der eerste keuze en een zeer gering deel niet bij de in eerste in stantie verkozen soort van onderwijs. Uiteraard werd bovendien aan een aantal leerlingen de toegang geweigerd op grond van onvoldoende geschiktheid. Het percen tage hiervan was echter niet hoger dan in andere jaren. Deze factor heeft niet ge diend als een camouflage voor ruimtege brek. In de nota wordt verder per tak van on- Na zijn ontvangst door Prinses Wil- helmina in paleis Het Loo heeft dr. Schweitzer gisteren, terwijl hij bij vrienden in Rotterdam verbleef, be zoek gehad van Koningin Juliana, die zeer belangstellend was naar de jong ste ervaringen van de geleerde bij zijn werk voor zieken in Lambarene. Na dit bezoek hield dr. Schweitzer een persconferentie en tenslotte poseerde hij met zijn trouwe medewerkster ma dame Martin en met zijn Rotterdamse gastvrouw mevrouw Stakenburg voor de fotografen. Mevrouw Stakenburg (rechts) is secretaresse van het Neder landse Albert Schweitzerfonds. Begin augustus hebben zich in Midden- en Zuid-Limburg enkele sporadische ge vallen van difteri voorgedaan. Sinds be gin oktober, aldus het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid, is het aantal toegenomen. Tot nutoe zijn er 41 gevallen bekend geworden, waarvan 24 in Kerkrade. Het merendeel betreft kinde ren, die ouder zijn dan zes jaar. Van hen was 2/3 niet of niet volledig ingeënt. Het klinische verloop van deze difterie is over het algemeen vrij ernstig te noemen. Er zijn vijf sterfgevallen voorgekomen, al len kinderen, die niet waren ingeënt. Hoe wel de immunisatietoestand van de kin deren in Zuid-Limburg zeker niet slecht kan genoemd worden in Kerkrade is 87,5 pet. van de schoolkinderen ingeënt heeft de Geneeskundig inspecteur van de Volksgezondheid de ouders in Zuid-Lim burg nog eens met klem geadviseerd er voor te zorgen dat hun kinderen worden gevaccineerd of gerevaccineerd. De huis artsen in het meest bedreigde gebied, de gemeente- en schoolartsen en de preven tieve dienst van het Limburgse Groene Kruis voeren thans in georganiseerd ver band de inentingen van kleuters en school kinderen uit. De burgemeesters van het betrokken gebied is verzocht, administra tieve en waar nodig, financiële medewer king te verlenen. Advertentie Staakt dat! Een dringende oproep, ook aan de offi cieren van het 43ste bataljon! Want dat kan zo niet blijven doorgaan; op deze wijze roeit men te snel een volksgroep uit met domheid en lage pretzucht. Wij doelen op de foto, welke wij onlangs zagen, waarop een aantal krachtige offi cieren van de landmacht, beren van kerels en geheel gekleed in degelijke uniformen, zwaar-asemend van kracht en levens moed, een onzey Zeer Oude Vrouwtjes toezong, daar b ij schaterend van het lachen. Gij weet het: wij zijn in het trotse bezit van enkele Zeer Oude Vrouwtjes en wij me nen dat men haar met de grootste zorgen moet blijven omringen. Derhalve achten wij dit optreden van dolle feestgangers in uniformen geheel verkeerd, fataal zelfs. Het betrof hier een 106-jarig Oud Vrouwtje dat verjaarde en in een piep klein vertrekje vol piepkleine stoeltjes en meubeltjes, een lampje en een buffetje, overvallen werd door een groep beren van mannen, die schaterden dat de ruiten tril den en tegen elkaar riepen dat het horen en zien u verging en vervolgens, wij zei den dat reeds, in een luid gezang uit barstten ter ere van de verjarende. Men behoeft niet oud te zijn of jarig zelfs maar, om er toch last van te ondervinden. Wijzelf, lezer, wij zouden opzien tegen het bezoek van een troep officieren van het 43ste bataljon, zeker als dat zou moe ten uitmonden in schaterachtig lachen en zingen. Wij zijn nog betrekelijk jong, vin den wijzelf, en derhalve nog niet zo broos als opgemeld Oud Vrouwtje, maar te blik sem, het zou ons een lelijke knak geven als in ons kamertje zo'n horde reuzen kwam zingen. Waarbij men dan nog in aanmerking moet nemen, dat voordien na tuurlijk reeds de ganse harmonie door de straat had gemarcheerd met totaal opge zwollen blaaswangen en trommelaars en lieden erbij, en dat een drietal klassen van de naburige school een krachtige groep juichers had aangevoerd, terwijl boven dien Burgemeester-eiges met een kist si garen, of wat zo'n oud mensje dan ook nog maar blieft, helemaal binnen was ge komen, met een veel te harde stem na tuurlijk, en roepen en wijzen en domme vragen stellen aan zo'n oeroud mensje, dat hoogstens een beetje wil haken, breien en wegsoezen op bijevleugels. Wij zouden daar lelijk tegen op hebben gezien en, als gezegd, het zou óns jaren achterop hebben gezet. Hebben deze officieren dat niet beseft? Hebben zij niet éven willen denken aan dat andere Zeer Oude Vrouwtje dat onlangs na haar verjaardag stierf? Zon der twijfel ook ten gevolge van de heren officieren. Men moet dit staken! Men dient hier met de grootste omzichtigheid te sparen wat er te sparen valt en ook Burgemeester ge woon de deur te wijzen, de binnendringer met zijn ketting. Foei! Duif Ai-I' rrlfiitjp derwijs een uitvoerige specificatie gegeven van de moeilijkheden, die zich bij de on derscheidene scholen hebben voorgedaan, zodat per provincie blijkt, waar de knel punten bij de plaatsing der leerlingen zich hebben gemanifesteerd. Bij het binnenrijden in het station De venter is vrijdagavond om kwart voor tien een trein uit de richting Zwolle ontspoord. Op een wissel liep, tengevolge van een ver schoven wielband, een dubbele wagen uit de rails. De daar achter gekoppelde post wagen schoof vervolgens langs deze dub bele wagen heen. De rails werd hierbij ontzet en de bovenleiding ernstig bescha digd. De passagiers van de trein kwamen met de schrik vrij. Een der passagiers had, toen de wagen uit de wissel liep, aan de noodrem getrokken. De treinstellen schoven echter nog een 50 meter door. Het verkeer in de richting Zwolle was volledig gestremd en moest met bussen worden voortgezet. De treinen voor Deventer wer den over een ander spoor geleid. Ook het verkeer naar Apeldoorn ondervond enige vertraging. De eigenlijke betekenis van bar is: naakt. Vandaar het woord barrevoets. Ook komt het voor in de betekenissen: kaal, guur (het barre jaargetij) en zo is het langzamerhand een bijwoord van graad geworden. Men zegt: het is bar koud vandaag. Als verbogen vorm van bar komt niet alleen barre voor, maar ook bare. Dit leidt tot een nieuw woord baar, dat wij nog vinden in: baar geld voor: contant geld. in: bare onzin voor klinkklare onzin en in het bijvoeglijk naamwoord baarlijk dat wij alleen nog maar gebruiken in verbinding met het woord duivel. Do baarlijke duivel wil zeggen: de zich zonder vermomming vertonende duivel.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1959 | | pagina 9