Slachtoffers van de ramp
beschuldigen gemeente
Enorme bres in bezweken dijk
kan vanavond gedicht zijn
RR
HET WEER
Een dode geborgen
HAZENBERG
Roomboter-
kletskoppen
Aan de
bezitters
van Prisma
horloges
Verwarring
Welke rol speelde
stalen dam wand?
DE RAMP IN TUINDORP-OOSTZAAN
Achtduizend geëvacueerden zullen pas
na weken in hun huizen terugkeren
Patisserie DEKKERS
Onraakbare raketten
voor alle afstanden
*5e JAARGANG NUMMER 61
In de krant van heden:
Strenge vorst
„ER IS GEKNOEID AAN DIE DIJK"
Ook hakenkruisgeklad
in Utrecht
PRISMA
Malinovsky:
Het woord is aan
Dijkbreuk
VRIJDAG 15 JANUARI 1960
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur.
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519.
Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080.
Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295.
IJmuider Courant
DAGBLAD VOOR VELSEN-IJMUIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWIJK EN OMGEVING
Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct.
Giro-rekening IJmuider Courant no. 129288.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat. 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
Op een persconferentie, die vanmor
gen in het Amsterdamse stadhuis is ge
houden en waar diverse woordvoerders
van de gemeente verklaringen aflegden,
heerste een verwarrende sfeer. Het
hoofd van de B.B., de heer B. C. Ma-
hieu, moest erkennen dat hij eerst uren
na de dijkdoorbraak van de ramp op
de hoogte was gebracht, en dat hij, om
dat er geen sprake is van een „staat van
paraatheid" (mobilisatie), geen zeggen
schap had over gemeentelijke diensten.
Hij verzorgde echter de verbindings
diensten met mobilofoons en portofoons
ten behoeve van de hulpverlening
Van een coördinerend apparaat is ook
nu nog geen sprake. De B.B. zorgt voor
de verbindingen en de afvoer van de
vluchtelingen, de rijkspolitie te water
opereert in het gebied om de naar schat
ting nog 800 achtergeblevenen weg te
halen en de gemeentepolitie zorgt er
voor dat het gebied niet door onbevoeg
den wordt betreden.
Hoewel de B.B.-commandant de on
derbrenging en voeding van de dak
lozen voor zijn rekening had genomen,
wist hij tot vanmorgen elf uur niet beter
of het aantal door de watersnood ge
troffenen bedroeg 8.000. Maar gister
morgen was het gemeentelijk bureau
voor de statistiek reeds begonnen met
een berekening van het juiste aantal
bewoners van het getroffen gebied. Het
blijken er, zo deelde dit bureau ons
mede, rond 11.250 te zijn. Een getal,
nieuw voor ieder, die bij de hulpver
lening was betrokken.
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596
FALCON TWEED 25 KORTING
pag.
De dijkbreuk bij
Tuindorp-Oostzaan 1, 2
Weerrapporten 1, 2
Uit het binnenland 2, 6'
Buitenlands nieuws -3
Van Dag tot DagS
Op de Praatstoel 3
Kunst 4
Foto-reportage can
Tuindorp-Oostzaan 5
Esperanto-cursus 6'
Medische verzorging 7
Uit stad en omgeving 7, 8
Agenda van IJ mond en Haarlem 8
In de Vishal en op zee8
Panda; Ydo en de draak.9
Uitgaan in Haarlem9
F euilleton 9
Horen en Zien 9
Economisch nieuws11
Beurs 11
Scheepsberichten 11
Sport 13
Dit nummer bestaat uit
veertien pagina's
Verwachting tot morgenavond:
Opklaringen en droog weer
maar later in het noorden van
het land plaatselijk enkele
sneeuwbuien. Vannacht en mor
genochtend weinig wind met op
de meeste plaatsen strenge en
hier en daar zeer strenge vorst.
Morgen overdag zwakke tot ma
tige wind uit noordelijke rich
tingen en matige tot lichte vorst.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Terwijl Tuindorp Oostzaan onder water
stond, vergaderden de hoofden van Am
sterdamse openbare diensten om maat
regelen te beramen voor een snelle
hulpverlening en de organisaties van
diverse diensten te coördineren. De
chaos van de eerste uren en het leed
van de door 't water overrompelde be
woners van Tuindorp Oostzaan werden
later op de dag door deze organisatie en
coördinatie zoveel mogelijk opgevan
gen en verholpen. In het Amsterdamse
stadhuis vergaderden gistermiddag
onder leiding van burgemeester Van
Hall v.l.n.r.: de gemeentesecretaris, mr.
J. C. v. d. Berg, de burgemeester, de
secretaris van de burgemeester, mr.
Ruys, mr. P. J. Mijksenaar, directeur
bureau voorlichting en representatie,
hoofdcommissaris Van der Molen, com
missaris Gaajkema, ir. Ybema, de di
recteur van het gemeente vervoerbe
drijf en de dirigerend officier III van
de rijkspolitie te water, A. K. Holthuys.
Inzet: een eenzaam worstelend be
woner van Tuindorp Oostzaan, die in
de ellende van kou en nat een schrille
tegenstelling vormt met de beraadsla
gende staf in het stadhuis.
Van onze Amsterdamse redacteur)
Pas nadat de 450 ha grote watervlakte
in Tuindorp-Oostzaan in Amsterdam is
leeggepompt, zal men kunnen beginnen
mei een grondig (letterlijk en figuurlijk
onderzoek naar de oorzaak van de ramp.
Dit onderzoek is zoals gemeld ge
last door de procureur-generaal te Am
sterdam, mr. H. R. de Zaaijer. Gisteren
reeds kon men uit de monden van de
ontheemden velerlei beschuldigingen aan
het adres van de gemeente Amsterdam
horen. „Er is te veel geknoeid aan die
dijk", was een veel gehoorde opmerking
en daarmede bedoelde men de aanleg
van paalbeschoeiingen en het slaan van
een damwand. recente voorzieningen
die noodzakelijk geacht werden om het
Zijkanaal H, ook wel Barndergat ge
naamd geschikt te maken als ligplaats
van een aantal woonschepen.
Het zouden voorname!i ik de clandes
tien in de Amsterdamse grachten liggen
de woonarken zijn, die naar dit kanaal ver
bannen moesten worden. Om de woon-
Vanochtend heeft de rijkspolitie te water
het eerste slachtoffer van de ramp ge
borgen. Men vond de 84-jarige mevrouw
Schagen levenloos in haar ondergelopen
woning, gelegen aan de Orionstraat, in
Tuindorp-Oostzaan. De politie neemt aan,
dat zjj verdronken is.
(Van onze Amsterdamse redacteur)
In felle vrieskou bij een gierende noordoostenwind hebben
vannacht enige honderden Tuindorp-Oostzaners de uren
afgeteld die zij op de bovenverdiepingen van hun onder
gelopen huizen hebben doorgebracht. De meesten hebben
niet geslapen. Hun kamers en zolders zijn onverwarmd,
licht, gas en waterleiding zijn afgesloten of uitgevallen. Maar
gistenniddag lieten zij de vletten in de straten voorbij varen
omdat zij niet van hun vertrouwde woningen en de met
zorg naar de bovenverdieping gedragen meubelen wilden
scheiden. Zij zullen zich na deze barre nacht wel gewonnen
geven. Als in de loop van vandaag de pontonniers uit
Keizersveer er opnieuw met hun motorvletten op uittrekken,
zullen zij graag mee varen naar de opvangcentra van de
evacués waar de kachels branden en de hete soep staat te
wachten. Overigens zal de rijkspolitie te water vandaag met
van geluidsinstallaties voorziene boten in alle straten bekend
maken dat het geïnundeerde gebied tot evacuatiegebied is
verklaard en dat men nu dus verplicht is, weg te gaan.
Overste Holthuis van de Rijkspolitie verwacht dat alle be
woners vóór zaterdagmiddag in veiligheid zullen zijn ge
bracht. Na het invallen van de duisternis heeft men gisteren
het ophalen van achtergeblevenen moeten staken omdat
daken en vensterbanken waren bevroren en men bij het
overstappen in de boten ongevallen vreesde. Politie
patrouilles in motorvletten zullen het verlaten rampgebied
bewaken tegen eventuele rovers.
De hulp die zich gisteravond zo spon
taan van alle kanten aankondigde was ont
roerend. Het telefoonnummer 123123, waar
men zich voor opname van evacués kon
aanmelden, werd zo dikwijls gedraaid dat
het telefoonverkeer in een deel van Am
sterdam volkomen werd ontwricht en via
de radio moest worden verzocht niet meer
te bellen, maar aanbiedingen schriftelijk
te doen.
Twee uur na de eerste oproep hadden de
telefonistes van de Boodschappendienst
123123 reeds duizend bedden genoteerd.
Via andere kanalen kwamen nogmaals
duizend slaapplaatsen bij particulieren
binnen. Zes grote hotels in Amsterdam,
waaronder de meest luxueuze, boden te
zamen honderd slaapplaatsen aan. Uit Val
kenburg kwam een aanbod om duizend
mensen op te halen en onderdak te geven
in deze Zuidlimburgse plaats en in Din-
teren, I-Ieeswijk en Hollandse Rading zijn
29 bungalows ter beschikking gesteld.
Gisteravond schatte men dat er 8000 men
sen door de overstroming tijdelijk dak
loos zijn geworden. Het grootste deel had
zelf reeds onderdak gevonden bij familie
en kennissen. In de N.D.S.M.-hal stonden
400 bedden klaar en in het scholencom
plex van St. Rosa en St. Rita in Amster
dam-Noord werden nog 500 bedden in re
serve gehouden.
Dichting in volle gang
Burgemeester mr. G. van Hall heeft
gisteravond laat nog een rondgang ge
maakt door het getroffen gebied in gezel
schap van zijn echtgenote. Hij bezocht de
opvangcentra en nam ook het 75 meter
brede en circa 5 meter diepe gat in de dijk
van het zijkanaal in ogenschouw waar hij
getuige zou zijn van de storting van de eer
ste bak met zand. Het water was toen ge
heel tot stilstand gekomen doordat binnen
de ondergelopen polder het niveau van het
Noordzeekanaal was bereikt. Nog voor
men met het dichtingswerk kon beginnen
kwam er echter stagnatie doordat de drij
vende kraan een defect kreeg aan de
stroomleiding. Pas toen tegen halfdrie
vannacht dit euvel hersteld was en er te
vens een tweede kraan was gearriveerd,
kon 'n aanvang worden gemaakt met het
het storten van zand uit de volle lichters.
Het werk werd beschenen door het felle
licht van schijnwerpers, terwijl een strie
mende oostenwind het overdag de polder
binnengestroomde water weer naar bui
ten joeg.
Wanneer geen verdere stagnatie optreedt
kan de bres in de dijk vanavond met
zand en steen gedicht zijn. Daarna
kan men overgaan tot het leegzuigen
van de polder. Daartoe werd in de loop
van de morgen meer materieel naar de
polder gezonden teneinde dit leegmalen
zp spoedig mogelijk te kunnen beginnen.
Beschikbaar komen zuigers en pompen
met een totale capaciteit van 30.000 ku
bieke meter waterverplaatsing per uur. In
het overstroomde gebied bevindt zich
naar schatting vier miljoen kubieke me
ter water. Men hoopt dit leegpompen bin
nen een week te hebben voltooid.
Weinig sieken
Het dichtingswerk staat onder leiding van
ir. J. J. Pennock, hoofdingenieur van de
afdeling havenwerken der gemeente Am
sterdam en ir. P. Nauta van de afdeling
gereedmaken terreinen.
De gemeentelijke schoonmaakdienst en
de stadsreiniging bereiden thans reeds de
werkzaamheden voor die na het droogval
len van het Tuindorp aan de orde komen,
namelijk het slibvrij maken van de wo
ningen.
Wanneer de huizen weer kunnen wor
den bewoond? Dat zal afhangen van de
mogelijke schade die vorst en wind aan
de woningen kunnen toebrengen, maar
ook -van de toestand van de bestrating en
vooral van die der riolering. Ongetwijfeld
zal de dienst der Publieke Werken ge
durende de komende maanden honderden
arbeiders in het Tuindorp moeten sa
mentrekken ten koste van in uitvoering
zijnde werken elders in de stad. Men re
kent erop, dat het zeker meerdere weken
zal duren voor de bewoners hun huizen
weer kunnen betrekken.
(Vervolg op pagina 2)
Advertentie
A.S. ZATERDAG ALS REKLAME
met amandelen 0.80 per 250 gram
CENTRUM GALERIJ
TELEF. 4302
Op de houten wand van een bouwkeet
op het zogenaamde Kanaleneiland in
Utrecht is donderdag een groot rood ha
kenkruis ontdekt met daaronder het woord
„Jood". Wanneer de Utrechtse kladde
raar bezig is geweest valt moeilijk na te
gaan, omdat het werk hier door de weers
omstandigheden al enkele dagen stilligt.
Advertentie
Na nauwkeurig onderzoek door do
KEURINGSDIENST van WAREN la
gebleken, dat alle Prisma torloges
ten volle voldoen aan de gestelde
veiligheidseisen.
Een mooi en goed horloge
en volkomen veilig)
schepen te beschermen tegen de golfslag
van de in het Noordzeekanaal varende
schepen, heeft men onlangs dwars over
de toegang van het Zijkanaal H een sta
len damwand geslagen, zodanig, dat in het
midden een ruime dooryaartbreedte is ge
laten. Gistermorgen is de oostelijke dam
wand weggeslagen. Was dit een gevolg, of
de oorzaak van de dijkdoorbraak? Het gat
in de dijk bevindt zich op de plaats waar
deze damwand heeft gestaan.
Uiteraard zal ook aandacht worden be
steed aan de invloed, van het vrachtauto
verkeer op het smalle dijkje naar het en
van het hier gelegen kruithuis.
Als het water zal zijn weggepompt, zal
het eveneens mogelijk zijn een schatting
te maken van de schade aan huizen, be
drijven en inboedels. Het staat wel vast
dat een zeer groot gedeelte van de bewo
ners geen gelegenheid meer heeft gevon
den om de benedenverdieping van hun
woning te ontruimen.
„Tijdelijke" huizen
Tuindorp-Oostzaan is een van de oudste
tuindorpen van Amsterdam. Het werd na
de eerste wereldoorlog gebouwd. De wo
ningen, die toen als semi-permanent. wa
ren bedoeld, werden tussen 1920 en 1922
betrokken. Met het oog op het tijdelijke
karakter, dat deze huizen hadden, werden
zij grotendeels gebouwd op betonnen blok
ken in plaats van op paalfunderingen. Hoe
wel de woningen na vijf jaar zouden wor
den afgebroken, worden zij nu bijna
veertig jaar later nog bewoond. Dit ge
deelte van het tuindorp bevat 2200 wonin
gen met 8700 bewoners, van wie velen er
destijds als jong getrouwden kwamen wo
nen en die nu dus tot de bejaarden beho
ren. Na 1945 is het tuindorp uitgegroeid
met Tuindorp Oostzaan-West een wijk van
400 woningen, die door circa 1400 mensen
wordt bewoond. Dit gedeelte werd het
eerst, en voor velen bij verrassing, door
het water overspoeld.
Muzikale Speurtochten
In Haarlems Historie
door
Jos. de Klerk
Een bundel van los. de Klerk's muziek
historische artikelen, die vroeger in
onze bladen zijn gepubliceerd. 80 Blad
zijden, geheel op kunstdrukpapier, ver
lucht met 20 illustraties, gekartonneerd
Prijs 0.75
Verkrijgbaar aan de kantoren van ons
blad, en bij het Concertbureau Alphe-
naar, Kruisweg 49, Haarlem.
MOSKOU (Reuter/AFP/Tass). -
De Russische minister van defensie
Malinovski heeft donderdag in de zit
ting van de Opperste Sovjet de Rus
sische vorderingen met raketwapens
waarover Kroesjtsjev reeds gespro
ken had, nog eens nader gepreciseerd.
Over het „onvoorstelbare wapen",
waarvan deze gewaagd had, zeide hij
echter niets. Rusland heeft thans ope
rationele raketten, die vrijwel onbe
grensde afstanden kunnen afleggen
en die onderweg niet geraakt kunnen
worden, zo zei Malinovski. Deze ra
ketten kunnen elk doel op vijandelijk
gebied treffen met een lading, waar
van de kracht gelijk is aan die van
twee miljoen ton gewone bommen
van het type dat in de tweede wereld
oorlog gebruikt werd.
Malinovski verklaarde dat de belang
rijkste bewapening van de strijdkrachten
raketten met kernladingen zijn. De raket
wapens zijn de meest doelmatige strijd
middelen. Zonder nadeel voor onze ver-
diging kunnen wij onze strijdkrachten
met 1,2 miljoen verminderen. Dat is een
volkomen redelijke maatregel. Er blijven
2.432.000 man over die op elk tijdstip, als
de imperialisten een oorlog zouden begin
nen, op vernietigende wijze kunnen te
rugslaan.
Sprekend over een oorlog, die „aan de
Sovjet-Unie zou worden opgelegd", ver
klaarde Malinovski, dat deze een totaal
gebruik van de thans bestaande kernwa
pens te zien zou geven en dat men erop
verdacht zou moeten zijn dat een aanval
tegen Rusland een verrassingsaanval zou
zijn. „Met het oog op deze mogelijkheid
en direct terug te kunnen slaan bereiden
wij ons voor".
„Een honderdtal raketten met strate
gisch bereik van het type, dat de Sovjet-
Unie in werking kan stellen, kan een ge
bied van 300.000 tot 500.000 vierkante kilo
meters in de as leggen", aldus de minis
ter.
(Vervolg op pagina 3)
Advertentie
Door de gunstige boterprijs kunnen wij onze
producten weer gedeeltelijk in prijs verlagen.
Tevens brengen wij weer 3 nieuwe artikelen:
AMBO-koeken
Notenringen - Amandelrondjes
Petit-Senn:
De zin van het leven wilt ge weten?
Welnu, ik zou zeggen: niets anders dan
alles omtrent zichzelf te leren weten.
De overstromingsramp van Fréjus
heeft kort geleden op tragische wijze aan
getoond dat men noch aan de zeekust, noch
aan de oevers van een grote rivier, noch
in een polder behoeft te wonen om de
kans te lopen, op een kwade dag door het
geweld van het water te worden overval
len en er al zijn bezittingen door te zien
wegspoelen. Maar niemand zal willen ont
kennen dat die kans in het Nederlandse
polderland toch nog aanzienlijk groter is.
Ten overvloede is dat nu weer gebleken
door de overstroming van Tuindorp Oost
zaan, een overstroming die niet door he
vige storm of langdurige slagregens is
veroorzaakt maar die plaats had na een
nacht van kalme sneeuwval en dus zonder
dat natuurkrachten een ongewoon zware
aanval op de beschermende dijk hadden
gedaan.
In tegenstelling tot de ramp van Fré
jus en tot de grote Nederlandse overstro
mingsramp van 1953 heeft de dijkdoor
braak bij Amsterdam-Noord gelukkig geen
mensenlevens gekost. Men hoeft echter
geen groot pessimist te zijn om te vrezen
dat het doorwaden van het ijskoude wa
ter, vooral door de niet-meer-zo-jongen en
de niet-zo-sterken onder de geëvacueer
den, achteraf toch nog funeste gevolgen
voor de gezondheid van sommigen hunner
zal hebben. Maar zelfs als er ook in dit
opzicht geen slachtoffers zouden vallen,
zal ook deze „kleine", plaatselijke over
stroming voor velen een ramp betekenen,
een economische ramp dan, omdat na het
wegpompen van het water zal blijken dat
tal van woninginrichtingen onherstelbaar
beschadigd, allerlei winkelvoorraden ver
nietigd en sommige woningen wellicht
voor geruime tijd onbewoonbaar zullen
zijn. Voor de hierdoor getroffenen is hulp
nodig, snelle en milde hulp, zoals ons volk
die betoond heeft bij de watersnood van
1953, bij de ramp van Fréjus en bij zoveel
andere natuurrampen in binnen- en bui
tenland. De fysieke hulp, bij de evacuatie
gisteren en nog de hele ijzige winternacht
lang verleend door mensen van allerlei
organisaties en door vele individuelen die
zich noch door kou, noch door water lieten
afschrikken, dient zo spoedig en zo krach
tig mogelijk aangevuld te worden door
financiële hulp, ook als de geëvacueerden
weer in hun woningen of wat daarvan
over is zullen zijn teruggekeerd.
Dat er van sommige van die woningen
niet zo héél veel bruikbaars over zal zijn,
ondanks de geringe stroming en de be
trekkelijk geringe hoogte van het water,
moet wel worden gevreesd. Immers, een
groot deel van Tuindorp-Oostzaan be
stond uit noodwoningen, na de eerste
wereldoorlog gebouwd voor bewoning ge
durende maximaal vijf jaar maar nu
na ongeveer veertig jaar! nog steeds
in gebruik. Dit werpt opnieuw een schril
licht op de woningtoestanden in ons land,
toestanden die niet eenvoudig kunnen
worden verontschuldigd door de woning
nood die nu al vijftien jaar duurt, want
vóór 1940 was er in Nederland geen ge
brek aan woonruimte, maar wel gebrek
aan behoorlijke woonruimte. Dat de
vele overjarige „semi-permanente" wo
ningen van Tuindorp-Oostzaan nog steeds
in gebruik waren, is natuurlijk wel een
gevolg van de woningnood, maar het feit
dat ze er nog altijd stónden is dat niet En
er is reden om zich af te vragen of de
evacuatie van het tuindorp wel zulk een
grote omvang had behoeven aan te nemen
als er soliede huizen op paalfunderingen
hadden gestaan in plaats van oude nood
woningen waarvan de overheid moest
vrezen dat zij de druk van het water niet
voldoende weerstand zouden kunnen bie
den.
Het hele drama van Tuindorp-Oostzaan
roept trouwens opnieuw de vraag op, wan
neer de verbetering van de gemeentelij
ke voorzieningen in Amsterdam-Noord nu
eindelijk eens krachtig zal worden aange
pakt. Het ontbreken van een ziekenhuis
ter plaatse, dat de laatste tijd al herhaal
delijk tragische gevolgen heeft gehad,
vooral omdat er immers ook nog altijd
geen vaste oeververbinding tussen Am
sterdam-Noord en -Zuid bestaat, wordt
bij een ramp van deze omvang een schan
de voor de stad.
Over de oorzakén van de dijkbreuk lo
pen de meningen nog uiteen. Het is te
hopen dat er meer over zal vaststaan als
de kwestie straks in de Provinciale Staten
ter sprake komt. Maar behalve met de
oorzaken dient de overheid (en dan voor
al die van Amsterdam) zich ernstig bezig
te houden met de vraag, hoe de bevol
king in 't vervolg beter beschermd èn
sneller verzorgd kan worden als er onver
wachts iets noodlottigs gébeurt.
Simon Koster
b
