FOLKLORE FIFTY-FIFTY Uur van Chessmans executie nadert !£j Wereldnieuws J r Van dag tot dag j Basis 'irmëlfimtekt Minister De Pous toch naar Brussel Franse eind-examens voor het eerst in februari 0/5 de <:Pracitótoel DONDERDAG 18 FEBRUARI 1960 75 ct Gerechtshof weigerde gratie aan te bevelen Vervolging van nazi's nog mogelijk tot 1980? Het heeft lang geduurd, maar de nota betreffende lichamelijke vorming en sport in de volksmond ten onrechte sportnota genoemd is er dan toch nog gekomen. Reeds in 1955 werd de nota aangekondigd in een voetnoot, voorkomende op de twee de onderwijsnota, waarbij werd meege deeld dat een afzonderlijke beschouwing zou worden gewijd aan de lichamelijke opvoeding. In 1957 kwam de regering even wel met de mededeling dat de nota niet opportuun werd geacht in verband met de toen doorgevoerde bestedingsbeperking. Er zouden immers verwachtingen kunnen worden gewekt, waaraan niet tegemoet zou kunnen worden gekomen. De georgani seerde sport uitte haar grote teleurstel ling en kwam later vrezende dat de plannen eeuwig plannen zouden blijven in verzet, liet zelf een nota (van het Ne- derlandsch Olympisch Comité) het licht zien en kwam wéér later met een finan cieringsplan (van de Nederlandse Sport federatie) voor een periode van 25 jaar. En toen de sporttoto met haar niet onaan zienlijk batig saldo ten gunste van de sport bedreigd werd, volgde er nog een stroom van cijfers die duidelijk maar eenzijdig de noodtoestand in het spor tieve leven in Nederland belichtten. En nu is er dan als tegenhanger de nota van de regering, die zowel handelt over de lichamelijke vorming vroeger licha melijke opvoeding genoemd als over de sport. Een nota, die zeer duidelijk veel optimistischer van toon is dan die van het N.O.C. Wij zullen hier niet ingaan op de punten die bij het N.O.C. tot groot pessi misme, bij de minister tot gematigd op timisme leidden. Als over enige maanden de nota in de Tweede Kamer ter discussie komt, zal de werkelijke situatie ongetwij feld duidelijker worden. Wel willen wjj los van alle mogelijke kritiek op detail punten in de nota stellen dat de Neder landse sportbeweging en allen die te ma ken hebben met de lichamelijke vorming verheugd kunnen zijn over het verschijnen ervan. Men kan sceptisch staan tegen over het optimisme waarmede de minis ter de situaties dikwijls beziet, men kan zich afvragen waarom de Nederlandse toe standen nu juist zijn getoetst aan die in Scandinavische landen, West-Duitsland en Italië en niet aan die in Frankrijk, België of Engeland, een feit blijft dat de nota op zichzelf een basis is zij het dan een smalle voor een verder gesprek over de lichamelijke vorming en de sport, die zo'n belangrijke plaats zijn gaan innemen in het leven in Nederland. En na de jaren van onderkenning of miskenning zo men wil kan dat niet anders dan tot tevre denheid stemmen. Een punt van importantie, dat nadere beschouwing verdient, is dat van de finan ciering der in de nota genoemde plan nen. Die is namelijk uiterst vaag. Een concreet financieringsplan een vurige wens van de georganiseerde Nederlandse sport ontbreekt. En dat terwijl de plan nen toch al niet scherp omschreven zijn en er voor wat betreft de periode van uit voering toch al een flinke slag om de arm is gehouden. Wordt men hier niet blij ge maakt met een dode mus? Of hoopt ook de minister op een „speelbare" toto (met ongelimiteerde prijzen en onder het motto „door de sport, voor de sport") die voor een deel van de financiële problemen een reddende engel kan zijn? De toekomst zal het leren. Nogmaals, de uitgebrachte nota een inventarisatie van de sportieve inboedel is een basis voor een verder gesprek. Maar men moet haar wel degelijk zien in het licht van de toto, die deze basis een simpel amendement bij de behande ling van het wetsontwerp betreffende de wijziging van de loterij wet kan al voldoen de zijn, heeft minister Cals gevat opge merkt in niet onaanzienlijke mate kan verbreden. Advertentie periode dan moet U oo Uw hoede zi jn. Als U zich rillerig voelt in deze griep- periode dan moeÖ®Ë|p Uw hoede zijn. Neem direct eeru^HBNK grieppoeder en U voelt zich spffdig veel beter. Ga er mee door tot l^uch weer helemaal fit voelt. MEENK poeders helpen snel en zijn gemakkelijk in te nemen. Als U zich rillerig voelt in deze griep- pe N erftj| er mèe dooj^toLlJ zidl»vtf£T helemaal fit voelhelpen snel en zijn gemakkelijk in te nemen. Alsfjiep- periode dan moet U op Uw hoede zijn. HF (Van onze Haagse redacteur Naar wij vernemen heeft de minister •an Economische Zaken drs. J. W. de Pous besloten niet naar het twaalfde National Congres of Scientific Manage ment in Sydney te gaan, waar hij een lezing zou houden. De minister zal dus toch de Beneluxconferentie bijwonen, evenals de vergadering van ministers van E.E.G.-landen, welke een week later te Rome begint. Advertentie Uitstekend mevrouw, meneer... ik hoor 'f steeds meerl 20 stuks (Van onze correspondent in Parijs) In Frankrijk worden de eindexamens „baccalauréats" van de middelbare scho len of lycea voor het eerst in de februari- maand gehouden. Het geldt hier een proef, die verband houdt met een grondige her vorming van het middelbare onderwijs. Omdat van de ongeveer tweehonderddui zend kandidaten een hoog percentage, ten gevolge van een griep- en geelzuchtepide mie, verstek had moeten laten gaan, zal aan het eind van deze maand de absenten nog een nieuwe kans worden geboden. Met deze regeling, die echter nog niet definitief is, komt de Franse minister van Onderwijs vooral die kandidaten tege moet, die in het verleden minder uit ge brek aan kennis of aanleg, dan wel door nervositeit voor hun examen bakten. In de juni-maand zal een tweede examen over vrijwel dezelfde leerstof worden gehou den. Over de prestaties, die beide keren werden bereikt, zal echter het hoogste der twee cijfers voor de einduitslag gelden. Men hoopt aldus de risico's van een slechte dispositie als gevolg van zenuwen zoveel mogelijk op te kunnen vangen. Van deze humane regeling zullen echter alleen die kandidaten kunnen profiteren die nu, tijdens de eerste ronde, bij hun cijfers een gemiddelde van meer dan de helft van het maximale aantal punten zullen hebben be haald. Die laatste voorwaarde is door de minister gesteld om te voorkomen dat 'de kandidaten van de beide examens een soort balspel zouden maken onder het motto van „als het nu niet lukt, dan halen we het misschien wel de volgende keer". WASHINGTON fReulcr-AFP) Gou verneur Brown van Californië heeft mee gedeeld, dat Chessman zal sterven als het hooggerechtshof van de staat verder niets onderneemt. Dit hof heeft namelijk woens dagavond laat geweigerd hem aan te be velen Chessman gratie te verlenen. De advocaten van Chessman hebben zich na deze beslissing tot gouverneur Brown ge wend met een verzoek om uitstel van executie. Dit is alles wat Brown kan toe staan, want volgens de in Californië gel dende wet kan de gouverneur slechts gra tie verlenen op aanbeveling van het hoog gerechtshof. Brown heeft aan de pers meegedeeld, dat de advocaten van Chessman het hoogge rechtshof van de staat voor donderdag om gehoor hebben verzocht. De gouverneur, die van plan was naar de olympische win terspelen te gaan, blijft op kantoor om de ontwikkeling af te wachten. Het hooggerechtshof van Californië had woensdagavond laat geweigerd gouver neur Edmund Brown aan te bevelen gra tie te verlenen aan Caryl Chessman. Hef hof nam het besluit om geen aan beveling tot gratie te geven met vier tegen drie stemmen, nadat het bijna twee uur over het gratieverzoek van Chessman had beraadslaagd. Chessman, die twaalf jaar voor zijn leven heeft gevochten, zal dus vrijdag avond om zeven uur in de gaskamer van de San Quentin-gevangenis moeten ster ven. Zestig verslaggevers zullen de terecht stelling gadeslaan. Met het gratieverzoek aan de gouver neur van Californië had Chessman een stap gedaan, die hij eerder steeds gewei gerd had. Hij had verklaard liever te wil len sterven dan nóg eens dezelfde gouver neur om gratie te verzoeken, die reeds eerder weigerde het doodvonnis te wijzi gen. Een woordvoerder van het bureau van gouverneur Brown heeft verklaard dat hef aantal brieven aan de gouverneur over de zaak-Chessman in de laatste dagen sterk is toegenomen. Ongeveer tweederden daar van is ten gunste van Chessman. Cecil Poole, die vijf dozen brieven en telegram men over deze zaak op zijn bureau heeft staan, zei dat hij maandag bijna 1000 brie ven ontving. Een doos bevat de brieven uit het buitenland, waarvan de meesten om wijziging van het vonnis vragen. HAIFA (Itim) Er is een wedstrijd te gen de klok aan de gang om handlangers van de nazi's bij het vermoorden van zes miljoen Joden alsnog voor het gerecht te brengen. Tenzij nog voor juni aanstaande bewijsstukken ter tafel worden gebracht, zullen duizenden misdadigers buiten schot komen, aldus wordt in Israëlische kringen opgemerkt. Volgens de directeur van het Israëlische documentatiecentrum kunnen een tweehonderdduizend Joodse overle venden van nazi-kampen, die nu in Israel wonen, het hunne er toe bijdragen om hun beulen aan de justitie over te leveren. Vol gens mededeling van de zijde dér West- duitse autoriteiten kunnen na 1 juni, dat is vijftien jaar na het einde van de oorlog, geen beschuldigingen, anders dan van rechtstreekse moord, meer worden inge bracht. Beschuldiging van rechtstreekse verantwoordelijkheid voor moord - het geen zeer moeilijk te bewijzen valt, is nog tot 1965 mogelijk. De Westduitse autoriteiten hebben laten weten, aldus een Israëlische functionaris, dat een beschuldigde, wanneer een ver klaring" van beschuldiging eenmaal is op gesteld met de verklaringen van twee ge tuigen, nog tot 1980 voor het gerecht ge bracht kan worden. Voor de meeste mensen in de moderne wereld is de ene dag gelijk aan de andere, in houdloos voorzover die dag niet te maken heeft met hun belangen en verlangens. Hun verbondenheid met het leven strekt 'zich niet verder uit dan tot hun directe, materiële om geving zij laten de data en de loop van de tijd over zich heen spoelen zonder te besef fen dat zij zelf er de produk- ten van zijn en dat de om standigheden van vandaag zijn voortgekomen uit de afgeval len vruchten van het dode gisteren. Neem de achttiende februari. Voor de meesten van ons is dat een volstrekt gewone dag. Doch wij vergissen ons. Want op de achttiende februari komt de zon om twaalf uur 's mid dags voor het eerst na de win terse wende in een rechte pa rallel met de zenithlijn, ter wijl tegelijkertijd een drie hoeksverhouding ontstaat tus sen zonnekromme, paracelsus en evenaar. Dat betekent dus voor het eerst in het nieuwe jaar een pre-coronaire zonne schijn, die een voorbode van de naderende lente is. Op deze dag, die atmosferisch dus van enorm belang is, ontstaan voor het eerst nieuwe kiemkrach- ten in het vlak van de na- mediaire zonnestand, wat men duidelijk kan merken aan de kopjes van krokus en narcis in de tuin, die sterk groen op zwellen en van deze dag af harder groeien. Ofschoon de primitieven niets hebben kunnen weten van deze planetarische om wenteling op de achttiende fe bruari, is er in het verre ver leden toch op geheimzinnige manier iets van tot de mens doorgedrongen, waaruit zou kunnen blijken dat de verbon denheid tussen mens en leven in die tijden sterker was dan nu. Immers: in het Overijselse plaatsje Triftswolde viert men op de achttiende februari nog steeds het folkloristische feest van de „Zonneheffe", dat on getwijfeld van ver-Germaanse oorsprong moet zijn. Hier leeft nog de sage voort van de held Narar of Norar, die met een roede van berketakken de zon boven haar dode winterlijn wist te dwingen door haar een dag lang te ranselen. De berke- tak speelt dan ook een grote rol in het feest te Triftswolde. Reeds in de vroege morgen trekken grote groepen school kinderen, in hun beste kleren gestoken, zingend langs de huizen. Zij slaan met berke takken op iedere huisdeur en als de bewoner verschijnt, hef fen zij het „Norar Sange" aan: „Aide hinders huttewolle- [binne, Komme mutters mildewolle- [kinne, Norar ronsle zonnelijn bihoge, Dotzo schiene in de vroge, Dotzo schiene in de löat, Gimme waat vur dieze döat." De kinderen krijgen dan het bekende krentemikkebrood en een handvol gedroogde schijf jes appel. Nadat het hele dorp op deze manier in feeststemming is gekomen, treft men in de huiselijke kring voorbereidse len voor de verdere viering van de dag. Berketakjes wor den aan de slinger van de klok gebonden, de stoelen wor den in een grote kring om de tafel heen gezet en midden op tafel prijkt de „Zonnebirke- totel", een boeket van berke- taken, gedroogde oostindische kers en laurier, waarin ook de pook van de kachel is ge stoken. Dit laatste ongetwij feld als symbolisch afscheid van de winterkou. Alle kinderen beneden de twintig krijgen een berketakje achter het linkeroor gestoken, waardoor ze voor het komen de jaar gespaard zullen blij ven van mazelen, keelont steking en wintervoeten. Des avonds schaart het gezin zich om de grote, dampende ketel Tokkekinnepap, waarin moe der de vrouw een pruimepit heeft gedaan, afkomstig van de eerste pruim die in augus tus van het vorige jaar ge oogst 'werd en zorgvuldig is bewaard. Wie de pruimepit opvist uit de pap, is voor de rest van het jaar „Tokke- kinne-keuning" en krijgt voortaan iedere zondag na twaalf uur van ieder familie lid boven veertig jaar een stuiver. Dit ongetwijfeld puur hei dense feest heeft een merk waardige gelijkenis met de viering van St. Narcitiusdag in het Limburgse dorpje Geer in het Schinne-dal. Eveneens op de achttiende februari her denkt men hier namelijk in religieuze tint het feit, dat de heilige Narcitius er in slaag-' de de oogst van de Limburgse valleien tot snellere wasdom te bi-engen door niet met berketakken doch met schiet gebeden de zon hoger in de hemelkoepel te doen stijgen dan oorspronkelijk in het voornemen lag. Er is een treffende gelijke nis tussen de naam van de heidense held Narar en die van St. Narcitius. Bovendien is de viering van het feest vrij wel identiek, met dien ver stande dat in Geer alles een christelijk verfje heeft ge kregen. De kinderen gaan in de vroege ochtend van de achttiende februari eerst naar de kerk. Ze trekken daarna langs de huizen met gewijde waskaarsen, en ze zingen: „Alde engelen hoesewolle- [binne, Komst die moeter mit wij- [waterskinne, Sinte Narcis bidt die zonne [omhoege, Dat sie sjeine in die vroege, Dat sie sjeine in die nacht, Gupst mir ivas, so wie [gedacht." Zij krijgen dan krentebrood en de zegen. Het huiselijke feest in Geer kent ook de „pit in de pap", maar hier is het een door de pastoor gewijde pit van een „pierketons" ofte wel perzik, geplukt van de boom in de pastorietuin. En wie de pit opvist uit de pap, hoeft het hele jaar niet te biechten, en krijgt zondags van alle familieleden boven de veertig een bidprentje. Het treffende tafereel van de heilige Narcitius, die met zijn hemelbestormend gebed de zon omhoog weet te vijzelen, is door de middeleeuwse schilder Rivallo vereeuwigd op een enorm doek, dat berust in het museum van Turilli (Italië). Merkwaardig is, dat de ach tergrond van dit schilderij niet door een Limburgs, doch door een Spaans landschap wordt gevormd. Nu is het verbazing wekkende dat in het Spaanse plaatsje Santé Narco nabij Se- villa op de achttiende februari een folkloristisch feest wordt gevierd, dat eveneens met de „Zonneheffe" te maken heeft. Hier trekt een processie van dorpelingen en geestelijkheid driemaal rondom de dorps kerk onder het zingen van de eentonige regel: „Sola luma resurrectiore, sola luma to- reamonore", waarin het mo derne Spaans niet meer' te herkennen is en waarvan ook geen enkele inwoner van San- te Narco weet wat het eigen lijk betekent. Doch het merkwaardigste komt nog: wanneer men het dorpje Triftswolde tot uit gangspunt neemt en men trekt een rechte (denkbeeldigè) lijn naar Geer in Limburg, en van daar een rechte (delkbeeldige) lijn naar Santé Narco, en men verbindt daarop San Narco (denkbeeldig) met Triftswolde, krijgt men een gelijkbenige driehoek, die congruent is met de driehoeksverhouding tussen zonnekromme, paracel sus en evenaar! Hier zwijgt de moderne we tenschap eerbiedig voor het aangezicht van het geheim der folklore. Natuurlijk is dit allemaal onzin, lezer. Er is op de acht tiende februari niets bijzon ders aan de harid, behalve dan dat het toevallig vandaag is. Triftswolde bestaat niet, Geer evenmin, het Schinne-dal nog minder en Santé Narco aller minst. De zon doet nooit aan driehoeksverhoudingen en de middeleeuwse schilder Rivallo heeft nooit een heilige Narci tius geschilderd, sterker nog, hij heeft nooit iets geschilderd want ook hij is een legende. Het is allemaal ontsproten aan het warrig brein van iemand, die bij het lezen van weten schappelijke verhandelingen over mythologische, folkloris tische en natuurfilosofische onderwerpen met een reeks weerberichten er tussendoor de stiekeme achterdocht heeft gekregen dat de schrijvers nu en dan misschien ook wel eens hun toevlucht nemen tot de grote duim, en touwtjes aan elkaar knopen die in werke lijkheid de rafels van over spannen ficties zijn Dat kan namelijk zo ge makkelijk, zoals men ziet. Modeshow Zodra de katten onrustig beginnen te weeklagen en de post ons m.et een be lastingbiljet verblijdt, is het tijd voor de lentemodeshow, waar ik graag heenga. Ik was er vroeg ditmaal, zodat ik vanaf mijn plaats de binnenkomende mensen kon gadeslaan, de vrouwen allemaal vro lijk en vol verwachting, een stuk of twin tig mannen, ietwat verveeld en met ge zichten van: Nou ja, ik ga maar mee, maar ik ging liever biljarten. Een echtpaar van wie de man zich liet meevoeren als een terdege getemde leeuw zette zich aan mijn rechterzijde, terwijl aan mijn linkerkant een echtgenoot zon der kin plaatsnam, die hardnekkig een onverslij tb are voetbalmars floot. „Stil toch, Arie, we krijgen zó muziek!", fluis terde zijn stevig gebouwde vrouw. Achter me plofte een opgewonden stel teenagers neer. De show begon. De mannequins vlogen als dartele vlindertjes over het plankier in een oneindige verscheidenheid van stoffen, kleuren en prijzen. Schijnwerpers zorgden voor een zee van licht, zodat d,e liefelijke contouren en de fraaie profie len van de meisjes goed uitkwamen tegen de weelde van voorjaarsbloemen. „Het silhouet is uiterst vrouwelijk ge houden", zei een stem door de microfoon. „Sapristi", riep de getemde leeuw ge nietend. Er scheen iets in hem te ontwa ken. „Doe niet zo primitief, Kees!", beet zijn temster hem toe. „Krimmenele, dat blondje heeft óók een lijn!", dacht de marsfluiter hardop, maar zijn vrouw, die juist met een minderwaar digheidscomplex vocht, snauwde: „Je kunt in die jurken immers niet zitten, al leen maar voor idioot staan!" „Tjonge, bij elke jurk een ander ge zicht, dat rooie meisje vind ik anders ook een lief figuurtje hebben!" ging de fluiter onverschrokken verder. „Stil toch, Arie!", snibde zijn vrouw geërgerd. „O kijk, daar heb je de grote maten", kwebbelde Arie, „misschien is daar wel iets voor jou bij; nee, het zijn allemaal van die kwieke en bruisende rijzige da mes; noteer de nummers maar niet, want die jurken zijn niet gemaakt voor kwab- jes op de rug." Er was iets boosaardigs in de blik, waarmee zijn vrouw hem aan keek. Nu bewonderden we een gloednieuwe dracht: een zeer kort, tot boven de knie reikend rokje, over een strakke pantalon van dezelfde stof. „Let op de exquise lijnen", zei de stem door de microfoon. „Verroest, die platinablonde is mooi!", zei de blijkbaar toch niet zo goed getem de leeuiv onstuimig. „Zit toch niet zo te kij ke n!"snauwde zijn dompteuse. „Daar bén ik hier toch zeker voor?!", verweerde de leeuw zich. „Ja, maar je kijkt niet gewóón, je lóert!", beet zijn vrouw hem toe. Tot slot kregen we bruidstoiletten te zien, die schitterend en kostbaar waren. Bruiden vertederen altijd, dacht ik, ter wijl ik naar de gezichten om me heen keek. Er volgde een daverend applaus. Arie en de leeuw waren door deze qver- maat aap, vrouwelijke charme helemaal vrolijk geworden, hun vrouwen daarente gen zagen er nu enigszins geknauwd uit. „Ik heb spijt dat ik je meegenomen heb, aansteller!", zei de dompteuse, terwijl ze optstond. En de leeuw slofte gedwee, met een gelukzalige grijns op zijn gezicht, ach ter zijn vrouw aan de zaal uit. Marianne van Raait Verworpen. De Raad van de Organisatie van Amerikaanse Staten (O.A.S.) heeft een Cubaans voorstel, dat de raad zijn ernstige bezorgdheid over beweerde schendingen van de rechten van de mens in de Dominicaanse Republiek zou uitspreken, verworpen. X-15. De Amerikaanse testpiloot Scott Crossfield heeft in Californië op een proefvlucht met het raketvliegtuig X-15 in een bijna verticale duikvlucht van 15 km aan krachten blootgestaan van ruim zes maal zo groot als de zwaartekracht. In deze vlucht werd een snelheid van 2350 km per uur be reikt. De X-15 is bestemd om op een hoogte van 30 km en met een snelheid van verscheidene duizenden kilometers per uur de uiterste grenzen van de atmosfeer te doorvorsen. Prijs. De Amerikaanse stichting „Unger Vetlesen" heeft een nieuwe internatio nale prijs ingesteld „voor een belang rijke prestatie op natuur-wetenschap- pelijk gebied, die een beter begrip van de aarde, haar geschiedenis of haar be trekking tot het heelal tengevolge heeft". De „Vetlesen-prijs" bestaat uit een bedrag van 25.000 dollar, een gou den medaille en steun voor de publika- tie van het wetenschappelijk onderzoek. Hij zal om de twee jaar worden ver leend. De prijs en de stichting ontle nen hun naam aan een Amerikaan van Noorse afkomst, die directeur is ge weest van een scheepvaartmaatschap pij- Uitgewezen. India heeft een Chinese staatsburger het land uitgewezen, die vorig jaar november betrokken is ge weest bij de ontvoering van een Ame rikaanse marinier door het Chinese consulaat-generaal in Bombay. Pre mier Nehroe heeft verklaax-d, dat er onvoldoende bewijzen waren voor een gerechtelijke vervolging van de man. Beslag. Het Westberlijnse denazificatie- hof (het enige hof van deze aard dat in West-Duitsland nog bestaat) heeft be slag gelegd op eigendommen van de vroegere S.S.-generaal Sepp Dietrich. De goederen, die 8.000 mark waard zijn, zullen beschikbaar worden ge steld voor schadevergoedingsbetalin gen aan nazi-slachtoffers. De 61-jarige Dietrich is op het ogenblik werkzaam bij een houtfirma in Ludwigsburg. Misbruik. Dertig mensen, onder wie twee hoge gemeentefunctionarissen, zijn door de arrondissementsrechtbank in Miskolc (Noord-Hongarije), veroor deeld tot gevangenisstraffen van lan ge duur wegens misbruik van gezag en het aanvaarden van steekpenningen van mensen die een flat wilden hebben. In vele gevallen nam men het geld aan zonder de verzoeken zelfs te behande len.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1960 | | pagina 3