Na vijftig jaar achteromzien wendt
Zuid-Afrika zich naar de toekomst
Akkoord in Kongo tussen
Baloeba en Loeloea
JUBILEUM VAN
EEN UNIE
Accentverschuiving van controverse
Boer-Brit naar sleutelprobleem:
„rassenscheiding of niet"
Duidelijke voorlopers
0/3 de
Proces op gang
WERELDNIEUWS
Macmillan volgende
week naar Parijs
Critiek op Macmillan in
Zuidafrikaans Lagerhuis
raatótocl
3
Voor een particulier
bezoek aan De Gaulle
Massahulde aan Mboya
in Kenya werd belet
Afvaardiging van Europees
parlement in Algerije
WOENSDAG 2 MAART 1960
Voorloper van een toekomst: blank
en zwart aan dezelfde kant van het
hek, een plaats onder Zuid-Afrika's
zon voor iedereen. Maar de teeg
naar die idylle is lang en pijnlijk.
(Van onze correspondent in Londen)
Premier Macmillan zal za'terdag over een
week een tweedaags bezoek brengen aan
president De Gaulle in Parijs. Dit bezoek
zal volgens de officiële aankondiging een
particulier karakter dragen. Om dit te
onderstrepen zal Macmillan worden ver
gezeld door zijn echtgenote Lady Dorothy.
Deze aankondiging kwam als een ver
rassing. Macmillan is ruim twee maanden
geleden in Parijs geweest en president De
Gaulle komt begin volgende maand voor
een officieel staatsbezoek naar Londen.
Macmillan zal De Gaulle thans kort vóór
Kroesjtsjevs bezoek aan Frankrijk ont
moeten.
Aangenomen wordt dat De Gaulle de
Britse premier wil raadplegen over enkele
aspecten van de geallieerde politiek voor
zijn gesprek metde Russische leider begint.
Sinds Macmillans vorige bezoek aan Parijs
is Frankrijk, als gevolg van de kernproef
in de Sahara de derde kernmogendheid
van het Westen geworden. Dit heeft, zo
wordt hier gezegd, nieuwe belangrijke
problemen geschapen voor de westelijke
diplomatie welke moeten worden opgelost
vóór de topconferentie in mei.
Aangezien De Gaulle juist terug zal zijn
uit Algerije zal ongetwijfeld ook Afrika,
dat Macmillan pas langdurig heeft be
zocht, een belangrijke plaats innemen in
de besprekingen tussen beide leiders. De
Gaulle's uitnodiging aan de Britse pre
mier dient vooral gezien te worden als een
poging, zij het op het laatste nippertje, om
de Frans-Britse eenheid welke in het afge
lopen jaar nogal eens werd gehavend,
naar buiten toe zoveel mogelijk te herstel
len. Zowel De Gaulle als Macmillan is van
oordeel dat dit het best kan gebeuren door
onderling, persoonlijk, informeel contact.
Uit betrouwbare bron verneem ik zo
juist dat het in de bedoeling zou liggen dat
president De Gaulle tijdens zijn bezoek
aan Londen, dat van 5 tot 8 april plaats
heeft, de beide huizen van het Britse par
lement in een gemeenschappelijke zitting
in de Westminster Hall zal toespreken. Op
dit ogenblik is hiervan nog geen officiële
bevestiging te krijgen. Zulk een, voor een
buitenlands staatshoofd zeldzame ge
beurtenis zou inderdaad een indrukwek
kende demonstratie vormen van Brits-
Franse verbondenheid ondanks alle bar
sten in het Atlantische front.
PARIJS (Reuter) In Franse diploma
tieke kringen is verklaard dat de Franse
president Macmillan heeft uitgenodigd een
weekeinde- op Rambouillet, vijftig „kilor
meter ten zuiden van Parijs, door te bren
gen om met hem van gedachten te wisselen
vóór het staatsbezoek van Kroesjtsjev.
Er staan geen formele besprekingen over
internationale vraagstukken op het pro
gramma. Midden April zal president De
Gaulle naar de Verenigde Staten reizen.
Macmillans weekendbezoek valt 48 uur
voor Kroesjtsjevs aankomst in Parijs. Het
spreekt daarom vanzelf dat De Gaulle en
Macmillan het Oost-West-vraagstuk zullen
bespreken.
Het Franse rechtse blad „L'Aurore"
waarschuwt, dat Macmillan niet moet pro
beren een wig tussen Bonn en Parijs te
drijven. Het blad wijst op „aanhoudende
vijandigheid" van de Britse pers tegen
West-Duitsland. „Niet lang geleden kwam
diezelfde pers in he,t geweer tegen wat ge
noemd werd de as BonnParijs". „Zou
Macmillans vriendelijkheid bedoeld zijn
om deze as eens en voor altijd te vernie
len?" Een dergelijke poging zou volgens
„L'Aurore" echter gedoemd zijn te falen.
KAAPSTAD (Reuter, UPI) Dr. De
Wet, een lid van de Nationale (regerings)
partij, heeft vrijdag in het Zuidafrikaan-
se Lagerhuis voorgesteld, dat de buiten
landse correspondenten in Zuid-Afrika zich
laten inschrijven bij de regeringsvoorlich
tingsdienst. De weigering om dit te doen
zou volgens hem strafbaar gesteld moeten
worden. De Wet acht deze maatregel ge
wenst „met het oog op de buitengewone
afmetingen die de campagne tegen Zuid-
afrikaanse parlement heeft gehouden.
Afrika de laatste tijd heeft aangenomen".
Hij uitte voorts scherpe critiek op de
rede die premier Macmillan van Groot-
Brittannië enige tijd geleden in het Zuid-
Macmillans rede was kennelijk aangepast
aan de politieke situatie waarin de Britse
Conservatieve partij zich bevindt, aldus De
Wet. Door „de blanke van achteren aan
te vallen" en daardoor een wit voetje te
halen bij de oppositieleider Gaitskell, heeft
Macmillan de wind uit de zeilen van de
Britse Labourpartij genomen, zo zei hij.
De Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en de
Verenigde Staten gebruiken alle dezelfde
methoden om de sympathie van de zwar
te staten van Afrika te winnen. „Er be
staat een soort misplaatste en overdreven
sympathie voor de zwarte, een sympathie
die geen grenzen kent zelfs wanneer dit
vernietiging van de blanken betekent"", al
dus De Wet, een zoon van de bekende bóe
ren-generaal.
De minister van Buitenlandse Zaken, Erico
Louw, zei dat het bezoek van Macmillan
het voor de blanke moeilijker had ge
maakt zijn positie in Zuid-Afrika te hand
haven. Zijn rede had een zeer ongelukkige
uitwerking in andere delen van Afrika ge
had, maar ertoe bijgedragen de rechtge
aarde Engels- en Afrikaanssprekende
Zuidafrikanen tot elkaar te brengen, al
dus de minister.
NAIROBI (UPI) De grootscheepse
welkomsdemonstratie die vijfduizend
Afrikanen hun leider Tom Mboya zaterdag
bij zijn terugkeer in Kenya hadden wil
de weg waarlangs de jonge Afri
kaanse leider het vliegveld van Nairobi in
een open jeep verliet werd afgesloten, zo
dat Mboya niets merkte van de enorme
menigte die in 27 bussen en met andere
voertuigen voor hem gekomen waren.
Op een persconferentie die hij later hield
zei Mboya, dat er in Kenya geen plaats
is voor mensen als Llewelyn Briggs, de
leider van de exclusief blanke Verenigde
Partij, die de onafwendbaarheid van het
onafhankelijk worden van Kenya niet wil
len accepteren.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
Iloge Nood
De lente aarzelde nog enigszins, maar
was toch onmiskenbaar aanwezig. Daar
voor stond de temperatuur borg, die on
danks het ontbreken van zonneschijn de
winterjas naar de klerenkast verwees.
Men kon zich, indien men niet te hard van
stapel wilde lopen, tegen alle eventualitei
ten met een regenjas dekken en dit had ik
dan ook gedaan, toen ik op die stille dag
strandwaarts trok. Mijn enig levend gezel
schap bestond daar uit het gevolgelte dat
zich op de luie deining liet drijven dan wel
door de hemel wiekte of in troepen langs
de waterlijn stond. De schelpen knetter
den opgewekt onder mijn zolen, de zachte
branding was alleszins in staat om de ge
dachten aangenaam te sussen en zo ont
brak er geen enkel element om mij tot een
harmonisch wezen in een gaaf universum
te maken.
Eensklaps echter werd deze gaafheid
doorboord en wel door een menselijke fi
guur. Waarschijnlijk doordat ik in gedach
ten verdiept was geweest, had ik deze fi
guur niet zien naderen, ofschoon daartoe
aan het verlaten strand toch alle gelegen
heid bestond. Hoe het ook zij, op zeker
ogenblik keek ik op en zag iemand op mij
afkomen. Het duurde enkele tellen eer ik
de verschijning naar sekse kon determi
neren. Ja, ondanks de kortgeknipte haren
en de lange broek was het een vrouw. Ze
keek mij aan, evenwel niet met een vrien
delijke oogopslag die mijn hart had kunne
verheugen. Ernstig was de uitdrukking
van dit stellig niet met overmaat aan
schoonheid begiftigde gelaat. Ik meende
het wel eens te hebben gezien, maar zwak
als ik ben in het herkennen van menselijke
gezichten, kon ik mij niet te binnen bren
gen, hoe deze vrouw heette.
Inmiddels was zij vóór mij blijven
staan, hetgeen mij noopte eveneens mijn
schreden in te houden, en richtte zij, met
gebruikmaking van mijn naam, het woord
tot mij. Ik mompelde iets vaags terug,
maar een begroeting mijnerzijds was fei
telijk niet nodig, want zonder dralen vroeg
zij mij of ik haar een schrijfstift en papier
kon verschaffen, zulks omdat zij iets wilde
opschrijven. Het leek een vreemd verzoek,
hier op dit verlaten strand, maar het la
ter juist gebleken vermoeden kwam in
mij op dat deze vrouw zich tot het schrij
versgilde gerekend wenste te zien. En
waarom zou een scheppende geest niet op
een stil strand in hoge nood kunnen komen
te verkeren? Toch kostte het mij enige
moeite, mijn reactie even ernstig te hou
den als haar aanspraak was geweest. Ik
grabbelde in mijn zak en viste daaruit een
stompje potlood op ter lengte van enkele
centimeters. Ander schrijftuig had ik niet
bij mij. Vervolgens scheurde ik enige
blaadjes uit mijn zakagenda. „Is het zo
genoeg?" vroeg ik.
„O ja, dank u," zei ze. „Waar kan ik u
het potlood terugbezorgen?"
„Dat moogt u houden, als aandenken
aan deze ontmoeting," verklaarde ik gul.
We liepen beiden verder. Even later
keek ik om en zag haar achter een van de
bunkers, die ons als erfenis uit de oorlog
zijn gebleven, verdwijnen. Boven mijn
hoofd krijsten meeuwen. Misschien is hun
geluid ook tot haar doorgedrongen en heeft
het extra luister bijgezet aan het schep
pende moment dat zij daar achter die bun
ker moet hebben beleefd.
M. Mok
A.dvertentie
STERK, KREUK HERSTELLEND,
WASBAAR, PLOOI HOUDEND
JOHANNESBURG. De Unie van Zuid-Afrika viert dit jaar haar vijftigste
verjaardag en er zijn tekenen beter laat dan nooit dat zij ten lange leste
voldoende meerderjarig is geworden om een begin te maken met het onder de
ogen zien van de harde, onaangename feiten van het leven. Want van het nutte
loze, kinderachtige gekibbel tussen Boer en Brit verschuift het poliieke zwaarte
punt geleidelijk naar het enige werkelijke, en over alles beslissende, probleem
van Zuid-Afrika: de gedwongen samenwoning van drie miljoen blanken en elf-
eneenhalf miljoen negers, kleurlingen en Indiërs in één land. Niet dat de rekening
tussen „Afrikaner" en „South African", Zuidafrikanen van Nederlandse en van
Britse stam, al vereffend is: de grote sluitpost, het uitroepen van de republiek
zal, vermoedelijk dit jaar, na een referendum komen. Maar ironisch genoeg ligt
in die definitieve afrekening, die postume boeren overwin ni rig in de Boeren
oorlog, juist een nieuwe kans dat de Zuidafrikaanse politiek met een schone lei
kan beginnen, zich kan normaliseren en opnieuw indelen volgens de verschil
lende inzichten, die er bestaan over dat beslissende, bijna onoplosbare rassen
probleem. Dat het. zolang geen enkele Zuidafrikaan met gekleurde huid over
zijn toekomst geraadpleegd wordt, slechts een begin van een zeer gedeeltelijke
normalisatie zal zijn, is een andere zaak: het is in Zuid-Afrika's legale, actieve
politiek nu eenmaal gebruik de niet-blanken eenvoudig te abstraheren.
Deze enigszins stoutmoedige blik op de
toekomst wordt ingegeven door verschijn
selen, die reeds nu er duidelijke voorlo
pers van zijn. Zowel in de Nationalistische
partij en in het Afrikaanse volksdeel, als
in de UNITED Party en de Britse bevol
kingsgroep doen zich scheuren voor, die
niets meer met de strijd tussen Boer en
Brit. maar alles met het rassenprobleem
te maken hebben. Twee parlementsleden
van de „Nats", de jonge „Japie" Basson
en professor „Sakkies" Fouré, hebben zich
van hun fractie afgescheiden. Zij verlan
gen terugkeer tot de opvattingen van ge
neraal Hertzog omtrent nationale eenheid,
toenadering tussen blanken en Kaapse
kleurlingen en vooral een redelijker en
menselijker toepassing van de rassen
scheiding. De studentenraad van de uni
versiteit in Stellenbosch, wieg van de theo
retische „apai-theid", is afgetreden en
wenst zijn volgende verkiezing op het the
ma „voor of tegen apartheid" te houden.
Professor Coetzee van Stellenbosch heeft
de Zuidafrikaanse regering ervan beschul
digd. de „apartheid" niet eerlijk uit te voe
ren. het „Zuidafrikaanse Buro voor Rasse
aanleenthede" heeft de twijfel uitgesproken
of Zuid-Afrika ooit de vriendschap van
zwart-Afrika zal kunnen winnen. Tot de
groepen prominente Afrikaners, die aan
een ernstig gewetensonderzoek omtrent de
„apartheid" zijn begonnen, behoort ook de
Nederduits Llervormde Kerk. De gewe
tensvraag die Afrikaanse intellectuelen
zich nu steeds stellen is deze: „Wanneer
het uiteindelijke doel der „apartheid":
splitsing van Zuid-Afrika in zelfbesturen-
de witte en zwarte delen politiek en eco
nomisch onuitvoerbaar blijkt, vervalt dan
niet iedere morele rechtvaardiging voor de
huidige status van rechteloosheid van de
zwarte man, die wel tijdelijk maar nooit
eeuwig mag zijn". De rechtlijnige calvi
nistische denkwijze heeft ook voordelen!
In de United Party en het Britse volks
deel doet zich een evenwijdig verschijnsel
voor: elf leden van de U.P.-parléments-
fractie hebben zich losgemaakt van de par
tij en onder leiding van dr. Steytler en
Harry Lawrence de Progressieve partij
gesticht. Hun program omvat onder meer:
kiesrecht voor Zuidafrikanen van iedere
kleur, die een bepaalde graad van bescha
ving hebben bereikt, vrijheid voor de
BRUSSEL (Belga) In tegenwoox'dig-
heid van de Belgische minister voor Kon
go en Roeanda-Oeroendi, De Schrijver, is
te Brussel tussen vertegenwoordigers van
de Baloeba- en de Loeloeastam een ak
koord gesloten, dat een einde moet maken
aan de stammenstrijd in het gebied van
Loeloeaburg. Voor het bereiken van dit
evenwicht zal niet tot evacuatie van huidi-
PARIJS (AFP) Een afvaardiging van
de commissie van het Europese parlement
voor het energiebeleid is onder leiding van
de Wcstduitse voorzitter van de com
missie, Burgmacher, uit Parijs in Algiers
aangekomen voor een bezoek aan Algerije
en de Sahara. Tot de afvaardiging behoort
de Nederlander ir. S. A. Posthumus, lid
van de socialistische fractie van het Euro
pees parlement.
De afvaardiging zal aardolie- en aard
gasinstallaties en -vindplaatsen bezoeken.
Zij keert vrijdag naar Parijs terug.
ge bewoners worden overgegaan, zulks in
tegenstelling tot een eerdere overeen
komst volgens welke per dag ongeveer
tweeduizend Baloeba uit het woongebied
van de Loeloea zouden moeten vertrek
ken. Aan dit akkoord had gouverneur-
generaal Cornelissen zijn fiat onthouden.
Zolang de aangekondigde constitueren
de vergadering te Loeloeaburg zitting zal
houden, zal de stad als neutrale zone gel
den onder het gezag van een speciale com
missaris, die het vrije verkeer van perso
nen en hun veiligheid moet waarborgen.
Loemoemba en Kaliondji, leiders van
de Kongolese Nationale Beweging, hebben
zich zaterdag in een gemeenschappelijk
communiqué voldaan verklaard over de
resultaten van de Brusselse Rondetafel
conferentie. In de verklaring wordt ver
der gezegd: „bewust van het aandeel dat
onze partij heeft gehad bij het bereiken
van dit gunstige resultaat, verklaren de
ondergetekenden zich boven de persoon
lijke geschillen te plaatsen en verbroede
ren zij zich, opdat de verkiezingscampag
ne moge verlopen in een geest van volko
men verstandhouding en gemeenschappe
lijke inspanning.
Advertentie
UW METGEZEL IN ELK SEIZOEN
Bij kriebelhoest en opkomende verkoud
heid vlug een paar Pottertjes in de mond.
Dit voorkomt veel narigheid Geven eer»
frisseadem na een cigaretofcen borreltje.
Explosie. Bij een explosie in een munitie
fabriek in een voorstad van Tunis, Ma-
nouba, zijn „tenminste tien" personen
om het leven gekomen. In een groot
gebied is materiële schade aangericht.
Voor de grap. In het Joegoslavische dorp
Novi Banovci zijn maandag zes perso
nen om het leven gekomen door een
granaat uit de tweede wereldoorlog.
Een jongeman vond de granaat en
wierp hem „voor de grap" naar een
groepje personen in de nabijheid. Het
projectiel ontplofte, met als gevolg dat
zes personen om het leven kwamen en
verscheidenen werden gewond.
Druk. De Amerikaanse admiraal Thach
heeft op een persconferentie te Hono-
loeloe gezegd dat er meer dan honderd
onderzeeboten van communistische
landen op de Grote Oceaan zijn. Twin
tig van deze boten zijn van de Chinese
communisten, de rest zijn Russen. Vol
gens admiraal Thach bouwen de Chi
nezen thans zelf onderzeeboten waar
van de onderdelen hun door de Russen
worden geleverd.
Veroordeeld. De rechtbank van Bolzano
heeft een Oostenrijkse student en twee
leden van de Duitssprekende minder
heid van Alto Adige (Zuid-Tirol) we
gens deelneming aan de rumoerige de
monstraties van 21 fabruari tot geldboe
ten en voorwaardelijke gevangenis
straffen veroordeeld.
Wervelstorm. Als gevolg van een wervel
storm op het eiland Mauritius zijn der
tig mensen om het leven gekomen. On
geveer 68.000 mensen meer dan een
tiende van de bevolking zijn dakloos.
Van de suikeroogst is naar schatting
zestig percent verloren gegaan. Britse
oorlogsschepen zijn op weg gegaan naar
de Britse kolonie met medicamenten en
voedselvoorraden.
Protest. Groot-Brittannië heeft officieel
bij Peking geprotesteerd tegen een re
cente schending van Hongkongs grond
gebied door Chinese soldaten, aldus is
uit Londen vernomen. Bij het incident,
op 22 februari hadden Chinese soldaten
een groep van 25 Chinese burgers te
ruggehaald die zojuist de grens had
den overschreden om asiel op Brits
grondgebied te vragen.
Herenstaking. Meer dan zevenhonderd
deskundigen op het gebied van kern
energie onder wie mensen met een
jaarsalaris van twintigduizend gulden
hebben in Engelands kerncentrum
bij Harwell een „herenstaking" van 24
uur gehouden als protest tegen „onder
betaling en te weinig toekomstmogelijk
heden". De 986 heren achtten een ech
te staking niet passend voor hun stand
en besloten dus allen tezelfdertijd een
vrije dag op te nemen. En zo lag dins
dag het gehele bedrijf volledig stil. daar
ook het lagere personeel van vele hon
derden niet aan de slag kon gaan.
Geschenk. De Sovjet-Unie zal buiten de
Ethiopische stad Bahrdar een techni
sche school voor duizend studenten ope
nen als geschenk aan de regering van
Ethiopië, zo meldt „Tass". Daar zul
len technici voor Ethiopische indus
trieën en specialisten voor mechanische
landbouw worden opgeleid.
Spoorwegongeluk. Naar schatting zeven
tien mensen zijn omgekomen bij een
spoorwegongeluk ten noorden van Ba-
kersfield in Californië, waar negen van
de elf personenrijtuigen van de Santa
Fe-express zijn ontspoord en in brand
geraakt na een botsing met een tank
auto. De hitte was zo groot dat het vol
gens een woordvoerder van de spoor
wegen niet mogelijk was de branden
de wagens te naderen.
Arbeidsstudie. Het bestuur van de Inter
nationale Arbeidsorganisatie (I.L.O.)
komt van 1 tot 4 maart in Genève bij
een, onder meer ter bespreking van de
begroting voor 1961. Ook staat op de
agenda een voorstel voor het oprichten
van een internationaal instituut voor
arbeidsstudie.
Botsing. Op het Deense eiland Fünen,
heeft zich dinsdag een spoorwegongeluk
voorgedaan dat aan tenminste twee
mensen het leven kostte. Een aanzien
lijk aantal personen liep verwondingen
op. De trein reed in het eindstation van
Assens tegen een stootblok. De motor
wagen, waarvan de remmen blijkbaar
niet hadden gewerkt, vervolgde zijn weg
reed een straat over, raakte een huis
en kwam onder oorverdovend geraas
tegen een gebouw tot stilstand.
Niemand kan ontkennen, dat de schan
delijke Boerenoorlog, die vijftig jaar gele
den eindigde, stof tot bitterheid heeft op
geleverd en dat de neerbuigende houding,
die het Britse volksdeel in de eerste veer
tig jaar van de Unie jegens hun „keuken
hollands" sprekende Afrikaanse landgeno
ten hebben ingenomen, die bitterheid heeft
aangewakkerd. De revanche kwam in 1948
toen de Nationalistische partij der met
minderwaardigheidsgevoelens bezeten
Afrikaners aan de macht kwam. De kloof
die de twee verschillende talen sprekende
groepen op politjek, economisch en cultu
reel terrein scheidde, werd nog verdiept
toe de „Nats", met enigszins Nederlands
aandoende kinderachtigheid, de Britse
vlag en het „God save the Queen" afschaf
ten, oude Britse regimenten omdoopten en
via schoolwetten de Afrikaanse taal op
drongen. Zelfs het rassenprobleem werd
voor die blanke twist benut. In de „apart
heid" zit een part dogmatische methodiek
van calvinistische aard, die de wereldwij
ze Britten moest schokken.
Nu komt straks dus de republiek, die, al
zal Zuid-Afrika mogelijk in het Gemene
best blijven, vrijwel alle banden tussen
Groot-Brittannië en Engelssprekende
Zuidafrikanen zal doorsnijden, een breuk
die enerzijds voorlopig nieuwe bitterheid
zal wekken, anderzijds verouderde loyali
teiten en tegenstellingen zal opruimen, het
Bitse maar ook het Afrikaanse volksdeel
voor ogen zal stellen dat, waar gedane za
ken geen keer nemen, zij nu „for better
or for worse" één natie moeten zien te vor
men.
Het is aannemelijk dat op praktisch po
litiek terrein, dat besef tot politieke her
groepering zal leiden, dat de huidige ver
deling tussen de (Afrikaanse) Nationalis
tische partij en de (grotendeels Britse)
Venenigde partij in geen enkele relatie
meer zal blijken te staan tot het werkelijke
probleem van Zuid-Afrika, het rassen
vraagstuk. Dat die partijgroepering langs
de taalgrens vervangen zal worden door
een conservatieve en een progressieve
partij, waarvan de eerste een of andere
vorm van blijvende rassenscheiding, en de
tweede van min of meer geleidelijke inte
gratie, een gelijkgerechtigdheid van Zuid
afrikanen van alle huidskleur zal voor
staan. Zeker zal die conservatieve partij
voorshands een grote meerderheid krij
gen, maar zijn progressieve tegenspeler
kan een alternatief bieden, ingeval de druk
op het rassenbeleid van binnen en van bui
ten te groot wordt.
zwarte vakbonden, afschaffen van de per-
soonsbewijswetten en volledige bewegings
vrijheid voor alle niet-blanken. Naast de
Progressieve partij is er nog de Liberale
partij, die verder gaat en algemeen kies
recht eist en de enige multi-radicale partij
in de Unie is, zowel blanken als niet-blan
ken omvattend. En nog een stapje naar
links staat het „Congres der Democraten"
dat communistisch geïnfiltreerd heet te
zijn en zich als kampioen voor de strijd
der niet-blanken opwerpt.
Hoe de politieke hervorming ook verlo
pen mag er zullen zeker nieuwe fusies
en breuken komen het proces is op gang
gekomen. Dat spreekt uit de Zuidafrikaan
se kranten, die er zich dagelijks mee be
zig houden, zelfs „Dawie" de politieke cor-
Een nog voortbestaand verladen: de
blanke kolonisten in Afrika; ko
ningen van de ruimte. Maar de
ruimte van dat vorstendom
krimpt in.
respondent van „Die Burger" stortte zich
er onvervaard in met een scherpe critiek
op „de kleine apartheid" naar aanleiding
van het intrekken van een regeringssub
sidie aan een muziekvereniging, die geen
gehoor gaf aan een verzoek van de rege
ring om dertig kleurlingen de toegang te
weigeren tot een uitvoering van „De Mes
sias". Hij werd, gelijk andere intellectue
len. woedend geattaqueerd door Afrikaan
se obscurantisten uit de Nationalistische
partij, die zelf overigens moeite heeft de
Afrikaanse „backvelders" uit Transvaal
en de Vrijstaat met de liberale Kaapsen
bijeen te houden. Die heroriëntering
spreekt ook uit de Zuid-Afrika Stichting
waarin zakenmensen van links en rechts,
maar vooral Boer en Brit. zich verenigd
hebben om door een grootscheepse propa
gandacampagne hun zakelijke toekomst te
beschermen.
Er staat in de Zuidafrikaanse blanke po
litiek nóg geen omwenteling voor de deur,
de grote massa van de twee taalgroepen
zal voorlopig de harde leiders van de Na
tionalistische partij van dr. Verwoerd en
dat lamzakkige bolwerk van blinde gemak
zucht, de United Party van Sir de Villiers
Graaf, blijven volgen. Maar in de voor
hoeden komt beweging, het gewetenson
derzoek van kerk en intellect, politici en
zakenmensen, brengt nieuwe processen in
beweging. Het zetten van een streep onder
dc rekening Boer-Brit en een nieuwe po
litiek indeling, dwars door de taalgrens
heen, is voorlopig het mooiste verjaars
cadeau dat men de jubilerende Unie van
Zuid-Afrika kan toewensen.
In handige
platte doosjes SS cent
IMP. M. Tl* H I 1 K I L *.Y. K I L V C S U M
