m Susana en José met „Carmen" als Spaans dansdrama Nog geen vluchten boven 3000 meter naar Berlijn Vertragings-actie in de Senaat en spanning in het Zuiden Toneelcyclus in Carré Veiling Lizzy Ansinghs nalatenschap Comédie Francaise naar Nederland Pauze-concert door Albert de Klerk Hans Richter-Haaser speelde Beethoven voor leden van Heemsteedse Kunstkring 4 Mariene Dietrich op tournee door Europa Radio-Moskou spreekt van chantage en provocatie voor neem keeltabletten Afro-Aziatische actie tegen Franse kernproeven FELLE RECHTSSTRIJD IN DE V.S. H Negers die de leeftijd hebben bereikt om te mogen kiezen Negers ingeschreven in de kiesregisters in duizenden VAR heeft thans schade aan Brits bezit vergoed WOENSDAG 2 MAART 1960 MEN HEEFT in de nu al twaalf of dertien jaren, dat zij op hun reizen door de gehele wereld vele Nederlandse steden aandoen, de Spaanse dansers Susana en José vooral geprezen om hun bepaald uitzonderlijke stijlzuiverheid, om hun aristocra tische verdediging van oude vormen in nieuwe of naar de eisen van het theater ge plooide toepassingen, om de verfijning ook van hun vakmanschap met behoud van enthousiasme en gezonde spanning. De laatste tijd is het „show"-element. iets toe genomen en dat mocht ook wel. Maar zelfs na hun eerste tournee door Amerika gaan zij in hun concessies aan wat het publiek over het algemeen verwacht, een opwinden 1 spel van vulkanisch uitbarstend temperament, niet verder dan hun trotse geweten veroorlooft. Voor hun dinsdagavond in de Koninklijke Schouwburg te 's-Gravenhage begonnen bezoek zij zijn op 4, 5 en 6 maart in het Amsterdamse Carré - hebben zij een programma samengesteld, dat een onverminderd principiële houding ten opzichte van het werk op een vermeerderd spectaculaire wijze vertoont. Zij beginnen met betrekkelijk naïeve toonbeelden van oude volkscultuur, waarin niet alleen de feestelijke beweging van een gesloten gemeenschap tot gelding komt maar ook hun eigen saamhorigheid. Zij bereiken in het tweede deel een climax met vir tuoze demonstraties van individualistisch vermogen. Daartussen bewijzen zij hun artistieke ambities met een dansdrama voor twee personen, waarin de krachten van deze tegenstellingen bewust zijn doorgetrokken en tot de bewogenheid van de ver beelding bijdragen. instrument Paco Hernandez zijn meester schap behendig bevestigt, ook in de rest. van het programma. Een aanwinst voor het kleine ensemble is de zanger Manuel Mairena, die bij de galapremière nauwe lijks minder geestdriftig voor zijn optre den werd beloond dan de kunstzinnige ster ren, die naar Spaanse traditie hun achter namen (Audeoud en Udaeta) achterwege laten. „Carmen en Don José" is een veertig minuten durende poging om de door de novelle van Prosper Mérimee en de daar op gebaseerde opera vermaard gewor den liefdesgeschiedenis louter met de middelen van de Spaanse volkskunst weer te geven. Deze is verdeeld in zeven epi soden van dans en scherp gestileerde pantomime, verboden door gezongen teksten (waarvan men in de zaal de hoofd zaken wit op zwart gedrukt voor zich krijgt). Dit is in de geschiedenis van de Europese beschaving allerminst een novi teit, integendeel. Susana en José hebben een grote stap terug gedaan met de be doeling verder vooruit te komen. In de late middeleeuwen kwamen dergelijke ge speelde balladen veelvuldig voor. Wie de ontwikkeling van het ballet overziet, be merkt dat het pas zo'n tweehonderd vijf tig jaar geleden is dat de dans zich van het ter verklaring dienende gezongen of gesproken woord heeft losgemaakt. Waar om maken Susana en José thans van deze oude verbinding gebruik? Het is een nood gedwongen synthese, omdat de techniek van de Spaanse dans nauwelijks voor ver meerdering vatbaar lijkt. Daarom probe ren zij er thans spelenderwijze mee om te gaan, zich voor het bereiken van tot het ge voel sprekende expressiviteit baserende op dramatisch gestelde en dus voor be oordeling vatbare situaties. Het is logisch, dat men rekening hou dend met de voor velen „vreemde" taal die het Spaans is een vertrouwd gege ven koos voor dit toch wel interessante ex periment, dat ook en vooral voor de ar tiesten winstgevend kan zijn ter doorbre king van de geestdodende routine van al tijd het ene succesnummer na het andere. In hoeverre men zal kunnen wedijveren (en daarbij: of dit de moeite waard ge noemd mag worden) met de verhalende balletten op basis van de academische techniek, is en blijft voorlopig de vraag. Maar wel is bewezen, dat Susana en waar schijnlijk in hoofdzaak José over echt choreografisch talent beschikken. Zij heb ben voortreffelijk profijt getrokken van de herkomst der titelfiguren, de Sevilliaanse van Carmen en de Baskische van de min naar, die haar trouweloosheid ten slotte dodelijk straft. Op waarlijk ingenieuze wij ze zijn karakteristieke bewegingen, over en weer aan de regionale folklore ont leend, compositorisch uitgewerkt in fasci nerende contrasten en verbindingen, de beide personen in hun eigen waarde latend, met geraffineerde vervlechtingen van rit mische patronen. Het soms wat al te pa thetische moet men dan maar toenemen op de koop van het entreebewijs, dat na de pauze recht heeft op het weerzien van oude bekenden in flamencotrant. Voor de enscenering zijn Max Röthlis- berger en Trabal Altes verantwoordelijk, die wisselende achtergronden hebben ont worpen van grote kleurvlakken, beschil derd met toepasselijke teksten van popu laire poëzie. De doeltreffende muziek van Antonio Robledo is geschreven voor pia no, slagwerk en gitaar, op welk laatste De Amerikaanse choreografe Anna Sokolow brengt enige tijd in ons land door, om twee balleten bij het Neder lands Dans Theater in te studeren. David Koning Advertentie ROOMBOTER W, Wlbaad! HET NEDERLANDS ZUIVELBUREAU - RIJSWIJK (Z.H.) Drie opvoeringen stuk van Hugo van nieuw Claus In de maand maart komen de volgende gezelschappen in het Theater Carré in Amsterdam. Op 17, 21 en 24 maart treedt de Koninklijke Vlaamse Schouwburg uit Brussel op met „Mama, kijk, zonder han den" van Hugo Claus. Op 18 maart komt toneelgroep Theater een voorstelling geven van „De kleine vossen", geschreven door Lilian Hellman. Het Rotterdams Toneel geeft op 19 en 20 maart een voorstelling van de „Meeuw" van Tsjechov. Op 22 maart sluit de toneelgroep Puck met het „Pelikaanseiland" van J. B. Priestley, deze toneelcyclus in maart af. (Van onze Amsterdamse redacteur) Vele bezoekers aan de veiling van de na latenschap van Lizzy Ansingh welke gis teren in gebouw „Arti et Amicitiae" te Amsterdam is begonnen, zullen met wee moed hebben gedacht aan 'de-dagen dat deze schilderes op deze zelfde plaats ex posities heeft gehouden. Weemoed ook'om dat de prijzen die haar olieverfschilderijen en tekeningen opbrachten bij zender laag waren. Een veiling van een nalatenschap is meestal een trieste aangelegenheid, niet alleen voor de naaste familieleden en ken nissen die gisteren op de eerste rijen bij een zaten, maar in dit bijzondere geval voor allen die deze „Amsterdamse Joffer" hebben gekend. En dat zijn er velen. Het eens zo gastvrije huis aan de Prinsen gracht waar Lizzy Ansingh temidden van haar kunstvoorwerpen zo gelukkig is ge weest, is ontdaan van zijn luister. De stuk ken staan nu netjes gesorteerd in het vei linglokaal, de stille getuigen van het leven van de kunstenares, .de oude meubeltjes en de antieke klokken, de schilderijen van haarzelf en van anderen, de snuisterijen welke zij met veel smaak van verkopingen wist te zoeken en 't laat 18e-eeuwse pop penhuis dat zij met zoveel liefde heeft in gericht. Woensdag zou makelaar Paul Brandt de verkoop van dit vermaarde poppenhuis aankondigen. Er gingen geruchten dat er Nederlandse gegadigden waren, waaron- de een museum, maar er zou ook Ameri kaanse belangstelling zijn. Het poppenhuis zou, zo werd geschat, een bedrag van on geveer 15.000 gulden opbrengen. De prij zen die gisteren werden gemaakt vielen, zoals gezegd, tegen. Maar een groot deel van de verkoop bestond uit 19e-eeuwse schilderijen, meest uit het familiebezit, en voor 19e-eeuwse werken is de belangstel ling niet groot. Weinig belangstelling be staat er ook voor portretten. De oliedoeken van de schilderes zelf brachten gemiddeld 300 gulden op met en kele uitschieters tot 800 gulden; haar te- Foor het eerst na tien jaar Na een afwezigheid van bijna tien jaar zal de Comédie Frangaise in Nederland een drietal officiële voorstellingen geven en wel op dinsdag 15 maart in de Konink lijke Schouwburg te 's Gravenhage, op woensdag 16 maart in de Stadsschouwburg te Amsterdam en op donderdag 17 maart in de Rotterdamsche schouwburg te Rot terdam. Opgevoerd zal worden de comedie in drie bedrijven „Domino" van Marcel Achard (lid van de Académie Franchise) met Jean Piat, Jacques Eyser, Jean-Clau- de Arnaud, Bernard Dheran, en Hélène Perdrière, Frangois Kanel, Danièle Lebrun, Javotte Lehmann, Michèle Grellier. De regie is van Jean Meyer en de decors van Suzanne Lalique. De voorstellingen van de Comédie Frangaise in Nederland staan on der de patronage van de „Alliance Fran gaise" en het Internationaal Theater In stituut, CLOWN OVERLEDEN De circusclown Alejandro Briatore, bij genaamd „Alex", is dinsdag op negentig jarige leeftijd in Barcelona overleden. De in Rusland geboren Alex was genaturali seerd Italiaan en woonde gedurende vele jaren in Spanje. Zijn carrière heeft bijna een halve eeuw geduurd. Briatore is opge treden in vrijwel alle landen van Europa en had enige tijd een nummer samen met zijn neef Enrique. De kunstcollectie van Lizzy Ansingh, één van de Amsterdamse joffers, wordt op 1 en 2 maart in „Arti en Amicitiae" in veiling gebracht. De foto toont de veilinghal met links een achttiende-eeuws poppenhuis. keningen bleven alle onder de honderd gul den. Spijtig, maar onvermijdelijk want al les moest tegen elke prijs van de hand. Hogere prijzen werden gemaakt voor de „Gele Rijders" van Breitner, 5400 gulden. Een aan Goya toegeschreven mannenpor- tret 3500 gulden, een meisjesportret van Ravenstein 1600 gulden, een landschap van Voerman 1400 gulden en een stadsgezicht van Springer 1000 gulden. Op het programma van het pauze concert van donderdag in het concertge bouw, komen werken voor van Dandrieu, Pachelbel. Albert de Klerk, Marcel Dupré en César Franck. Het concert wordt gegeven door de or ganist Albert de Klerk van 12.40 tot 13.20 uur. De filmster Mariene Dietrich zal na haar optreden in Londen en Parijs een tournee door Europa maken. Zij komt met haar programma o.a. in Duitsland. Zwitserland en België. Nederland is niet opgenomen in de tournee. Dietrichs impresario vraagt per avond een bedrag van ongeveer f 25.000, een honorarium dat men gezien de Nederlandse theaterprijzen te hoog acht om tot bevredigende uitkomsten te raken. WASHINGTON (Reuter en AFP) De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben de Sovjet-Unie nog nici in kennis gesteld van hun voornemen in de luchtcorridors naar Berlijn weer boven de drieduizend meter te gaan vliegen. Naar van diplomatieke zijde verluidt, zou Londen op het laatste ogenblik bezwaar hebben gemaakt. LONDEN (UPI) Van officiële Britse zijde is ontkend dat de westelijke mogend heden verdeeld zijn over de vraag of in dc luchtcorridors naar West-Berlijn boven de 3.000 meter moet worden gevlogen. De Britse regering meent dat zij het volste recht heeft boven de 10.000 voet te vliegen, maar heeft, althans op dit tijdstip, niet het plan piloten opdracht te geven tot boven deze hoogte te stijgen. De westelijke mogendheden zijn van oor deel dat het probleem van het 10.000 meter-plafond voor de aanvang van de topconferentie op 16 mei moet wor den opgelost. Een woordvoerder van de Russische am bassade in Oost-Berlijn heeft herhaald dat vluchten van westelijke toestellen boven de 10.000 voet een schending van de vier mogendheden-overeenkomst en van het Oost-Duitse luchtruim betekenen. Hij ver klaarde voorts dat de Russische regering niet officieel op de hoogte is gesteld van de bedoelingen der westelijke landen. De ambassadeurs van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk in Bonn plegen overleg over een nota inzake het luchtverkeer op West-Berlijn, die binnen kort in Moskou zal worden overhandigd zo is van diplomatieke zijde in Washing ton vernomen. Aangenomen wordt dat de Russische regering de tijd zal worden ge laten de nota te beantwoorden voordat een westelijke piloot opdracht krijgt boven de 10.000 voet te vliegen. Het is vrijwel zeker dat het eerste vliegtuig dat boven het om streden plafond zal stijgen een Ameri kaans toestel is. De officiële woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington herhaalde dat de Ameri kaanse regering geen hoogtebeperking in de luchtcorridors erkent. Radio-Moskou is van mening, dat het westen zich aan „chantage" en „provo catie" schuldig maakt door voorberei dingen te treffen om het vliegen op grote hoogte door de luchtcorridors naar Berlijn te hervatten. Volgens radio-Moskou heeft Advertentie PASOP doosje met 60 tabletten N.V. PHILIPS-DUPHAR VOOR DE LEDEN van de Heemsteedse Kunstkring gaf de pianist Hans Richter- Haaser dinsdagavond in het Minerva Theater te Heemstede een piano-avond. Zijn programma vermeldde vier Sonates van Beethoven, te weten twee uit Beet hoven's „vroege periode"; de negende, in E (op. 14 no. 1) en de derde in C (op. 2 no. 3), alsmede twee uit zijn latere jaren, name lijk de twee-delige Sonate in e (op. 90) en de beruchte en befaamde „Grosse Sonate für das Hammer klavier" (op. 106). Men kende Richter-Haaser reeds in Haarlem en omgeving door zijn solistisch optreden met N.Ph.O., alsmede door een recital in het Gemeentelijk Concertgebouw. Was hij ditmaal minder gedisponeerd of moet het aan de bekende weerstand van de akoestiek in de zaal van Minerva Thea ter toeschrijven die weliswaar verbeterd is, maar toch nog steeds een moeilijk medium blijft voor de uitvoerende musi cus of was de indispositie wellicht te zoeken bij de recensent? Hoe dit zij, het spel van de pianist maakte bepaald op mij niet die gedecideerde, rustig-beheerste in druk die ik me van zijn vorig optreden herinnerde. In alle vier de werken werd men nu en dan gestoord door vergissingen, onduidelijkheden en een zekex-e gejaagd heid die het passagewerk ontsierde. Men begrijpe goed dat ik de concentratie en het uithoudingsvermogen die gevergd worden om vier van dergelijke werken te bren gen allerminst onderschat. Wat Richtex-- Haaser in de Hammerklavier Sonate pres teerde was hoogst respectabel, indien men bedenkt dat het stuk meer tégen dan vóór de piano geschreven is. Ik vraag mij ove rigens af of er nog veel mensen zijn die werkelijk kunnen opgaan in een dergelijke muziek waarin de wil tot expx-essie wel heel wat sterker is dan het vermogen daar toe. Vooral de slotfuga maakt op mij altijd een enigszins onmachtige indi-uk. Maar het is mogelijk dat men dan dit te waax-deren een geheel andere instelling op de muziek in het algemeen moet bezitten. Ik geloof dat Richter-Haaser het volle pond gaf dat nodig is om de brokkelige structuur en de orkestrale klank van deze Sonate in pianis tische zin te vertalen! In het algemeen was opvallend dat de pianist weinig en zeer kort pedaal ge bruikte; waarschijnlijk wilde hij aldus de piano-klank zo duidelijk mogelijk en „on gewatteerd" (door de vele gordijnen op het podium) doen overkomen. Uiteraard strookte deze speelwijze het best met de spitse rondo-finales der beide vroege Sonates. Het openingsstuk van de avond (no. 9) en 't slotstuk (no. 3, één van de drie Sonates die Beethoven opdroeg aan Josef Haydn). In de langzame delen miste men de continuïteit in de frasering die zo nood zakelijk is voor de spanning. Maar, nog maals, het is moeilijk uit te maken in hoe verre men de pianist hiervan een verwijt moet maken of de omstandigheden. Dat Richter-Haaser een pianist van formaat is, met een geheel eigen stijl blijft ook na deze wellicht minder gelukkige avond bui ten twijfel. Sas Bunge Amerika ook aan de voox'avond van de Geneefse ministersconferentie van vorig jaar getracht „de internationale sfeer te vergiftigen" door de vei'keersregels voox de luchtweg naar Berlijn te overtreden. BERLIJN (AFP en UPI) In gezagheb bende Russische kringen te Oost-Berlijn is verklaard, dat een eenzijdige beslissing in deze kwestie de zaak slechts onnodig in gewikkeld zou maken. Niets wettigt de gedachte dat men geen voor alle vier lan den bevredigende oplossing zou kunnen vinden, aldus deze kringen. De Russische regering heeft nog niet ge antwoord op de westelijke nota's waarin wordt geprotesteerd tegen de uitgifte van paspoorten voor de leden der westelijke militaire missies waarin hun ambtsgebied wordt omschreven als „Duitse Democra tische Republiek". NEW YORK (Reuter) Een grote meer derheid van vei'tegenwoordigers van Afri kaanse en Aziatische landen die lid zijn van de UNO, heeft zich uitgesproken voor een buitengewone zitting van de UNO- Assemblee om te protesteren tegen het Franse program van kernproeven in de Sahara. Op een bijeenkomst van de Afro-Azia- tische UNO-groep spraken 25 landen zich voor een dergelijke zitting uit. De voor zitter van de groep, de Saoediarabische ge delegeerde Djamil Baroedi, zei na afloop tot verslaggevex-s dat vertegenwoordigers van twee andere landen hebben meege deeld binnenkort instructies van hun re gering te verwachten. De groep heeft een commissie van negen leden opdracht gegeven te trachten steun van andere vertegenwoordigingen te krij gen. Elk UNO lid kan een bijzondere zitting van de Assemblee verzoeken, indien dat verzoek wordt ondersteund door een een voudige meerderheid van tweeëntachtig: tweeënveertig landen. De praktij!c van het stemrecht in de V.S.: iedere burger kan slechts zijn stem. uit brengen, wanneer hij vooraf in de kies- registers is ingeschre ven. Die inschrijving geschiedt op persoon lijke aanvraag, vol gens criteria, die iedere staat zelf kan vaststellen. Deze gang van zaken verklaart, dat slechts 60 percent van de blanke Ame rikanen op kiezers leeftijd werkelijk als kiezer is ingeschre ven; een vrij groot aantal onder hen maakt geen gebruik van het stemrecht. Voor wat de ne gerbevolking be treft, hiervan is slechts ongeveer 25 vercent in de kies- registers ingeschre ven. Vooral in de staten waar veel ne gers wonen, worden de toelatingseisen veelal zodanig opge steld (en uitgelegd) dat de negers niet van de gestelde voor waarden voldoen Alabama Arkansas Florida Georgia Louisiana Mississippi Noord-Caroline Zoid-Carolina Tennessee Texas Virginia of-n WASHINGTON (Reuter-AFP-UFI) De filibuster, die een aantal Zuidelijke senators maandag in de Amerikaanse se naat zijn begonnen tegen een wetsontwerp inzake bescherming burgerrechten van negers duurt nog steeds voort. Het debat begon maandag en het heeft maandag nacht en dinsdag de gehele dag voortge duurd. Toen men dinsdagavond de tweede nacht inging waren er nog geen tekenen, die wezen op een afnemen van het verzet tegen het ontwerp, dat het kiesrecht van de negers zal garanderen. Terwijl deze vertragingsactie in de Senaat gehouden wordt, laait in het zuiden zoveel activi teit van negers op, dat men daar meent voor een van de meest gespannen, explo sieve rassenconflicten sinds de integratie te Little Rock, in 1957 te staan. De ne gers, ontevreden over het langzame tem po van de integratie, hebben verscheidene acties ondernomen om hun eisen kracht bij te zetten. Het aantal incidenten, arres taties en dreigementen met geweld is de laatste dagen aanzienlijk gestegen. In Atlanta, de hoofdstad van Georgia, mai-cheerden 1.000 negerstudenten dins dag van de universiteit naar het staatska- pitool. Ook de studenten van Montgome ry, Alabama, zullen een demonstratie op touw zetten. In Alabama, Florida en Zuid- Carolina overwegen neger-organisaties een boycot uit protest tegen de rassen scheiding. De 700 leerlingen van het „State Colle ge" van Montgomery hebben gewaax-- schuwd, dat zij en bloc niet meer op school zullen verschijnen wanneer één van de 35 negers, die deelnamen aan demon straties tegen segregatie in restaurants van school zal worden verwijderd. In Nashville, Tennessee, wordt momen teel een proces gevoerd tegen 76 negers en 4 blanken, die zaterdag bij demonstra ties tegen rassenscheiding in restaurants werden gearresteerd. Ongeveer 2,500 ne gers verzamelden zich maandag voor het gebouw van de rechtbank en zongen het volkslied en het „Strijdlied van de repu bliek". Drie verdachten, twee negers en een blanke, zijn reeds wegens ordeversto ring tot geldboete veroordeeld. In Zuid-Carolina en Alabama is de Ku Klux Klan weer actief gewox-den. In Birmingham, Alabama, werden der tien negers gearresteerd en weer vrij gelaten omdat zij met spandoeken en borden hadden gedemonstreerd voor inte gratie. De jeugdraad van negers in Tam pa, Florida, heeft een aantal demonstra ties aangekondigd. Te Dayton Beach, in dezelfde staat, heeft de National Associa tion for the advancement of Coloured People een boycot van „veertien tot ne gentig dagen" aangekondigd van waren huizen. In Orangebux-g, Zuid Carolina, hebben dinsdag 600 leerlingen van twee neger- colleges" voor integratie gedemon streerd. Vertoning in Senaat De toon van de redevoeringen bij de „fi libuster-" in de Senaat lijdt wel onder de lange duur van het debat. Toen bij voor beeld senator Dirksen van Illinois vroeg om inschx-ijving in de handelingen van een uitspraak van het opperste gex-echtshof van 1957 over de burgerrechten, antwoord de senator Eastland van Mississippi: „Ex- komt al zo veel onzin in de handelingen. En de meeste uitspraken van het opper ste gex-echtshof zijn onzin." Nadat de Senaat 18 'Auur bijeen was ge weest werd een motie om het debat te verdagen verworpen en met 55 tegen 6 stemmen besloot men voor onbepaalde tijd bijeen te blijven om de zaak af te han delen. Senator Spessard Holland uit Flo rida sprak het langst van degenen die de wet willen tegenhouden: dx-ie uur en twin tig minuten onafgebroken. Senatox-en die op kampeex-bedden in hun knatoren ï-ustten, werden 's nachts twee maal opgeroepen toen de filibusters een stemming eisten. De voorstanders van het ontwerp lieten haastig hun aanhangers ha len om een autoiTxatische verdaging te voorkomen. CAIRO (UPI) Officieel is bekend ge maakt dat de V.A.R. thans de betaling van schadeloosstelling voor Brits bezit dat na de Suez-affaire is overgenomen, heeft voltooid. Dinsdag werd 24 miljoen pond aan de Bank van Engeland ovex-gemaakt. De eerste termijn, ad 3,5 miljoen pond, werd in maart van het vorig jaar betaald. Muzikale Speurtochten in Haarlems Historie door Jos. de Klerk Een bundel van los. de Klerk's muziek historische artikelen, die vroeger in onze bladen zijn gepubliceerd 80 Blad zijden, geheel op kunstdrukpapier, ver lucht met 20 illustraties, gekartonneerd Prijs 0.75 Verkrijgbaar aan de kantoren van ons blad en bij het Concertbureau Alphe- naar, Kruisweg 49, Haarlem.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1960 | | pagina 4