Eerst verdrag over grote proeven
dan moratorium voor kleinere
Geef de Papoea's op korte
termijn zelfbeschikking
Accent ligt weer op controle
HET WEER
Grote razzia's in Zuid-Afrika,
ook Luthuli gearresteerd
Herstelde gewonden van Sharpville
uit ziekenhuis naar gevangenis
Vragen in de Kamer
over Zuid-Afrika
Nasser in India
Juistheid van verhoging
tarieven betwijfeld
Felle critiek op „auto
cratische gouverneur"
WESTELIJK ANTWOORD OP RUSSISCH VOORSTEL:
Zwart en blank
ln de krant van heden:
vas.
Kans op opklaringen
Fout op poolformulier
Het woord is aan
Begroting PTT
P.v.d.A.-eis in Tweede Kamer:
wpc mufxmo mforeijouvHijr
WOENSDAG 30 MAART 1960
45e JAARGANG NUMMER 125
Kantoon Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat 9-1 uur.
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519.
Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080.
Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295.
IJmuider Courant
DAGBLAD VOOR VELSEN - IJ MUIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVER W IJ K EN OMGEVING
Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct
Giro-rekening IJmuider Courant no. 129288.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
(Van onze correspondent in de V.S.)
GETTYSBURG Dc Amerikanen en
Engelsen hebben de Russische suggesties
inzake een stopzetting van de kernexplo
sies beantwoord met een tegenvoorstel,
dat de kwestie van dc inspectie wederom
tot het centrale punt zal maken van de
verdere onderhandelingen te Genève.
Macmillan heeft door zijn bezoek de groep
versterkt van hen in Amerika, die op de
Russische suggesties positief wilden rea
geren, doch het huidige tegenvoorstel, dat
meer inspectie verlangt, kan nog lange
onderhandelingen te Genève met zich bren
gen en zal waarschijnlijk wat minder tege
moetkomend zijn uitgevallen dan de Brit
ten gewenst hadden. Men verkeert echter
nog in het stadium van onderhandelingen
en het Westen kan in de loop der komen-
Er is een. wissehuerking tussen de
strijd van de naturellen in Zuid-Afrika
voor hun menselijke rechten en de
reacties daarop in vele landen van de
wereld. Het optreden van duizenden
negers, zoals deze hier bij het station
in de lokatie Orlando ten zuiden van
Johannesburg (boven), wekt grote
weerklank in vele hoofdsteden. Vooral
in Londen zijn dagelijks betogende
mensenmenigten op de been, tegen wie
de politie vooral het South Africa
House in bescherming moet nemen
(beneden). Dergelijke felle reacties uit
alle delen van de wereld, culminerend
in de bijeenroeping van dc V eiligheids'-
raad, zijn op hun beurt weer een
krachtige impuls voor het lang onder
drukte zelfbewustzijn van de zwarte
bevolking.
JOHANNESBURG (Reuter) Bij poli-
tierazzia's in Zuid-Afrika zijn woensdag
ochtend bijna honderd blanken, Indiërs,
negers, en kleurlingen meest leden
van politieke organisaties gearresteerd.
Tot de gearresteerden behoren de oud
voorzitter van het Afrikaanse Nationale
Congres, Albert Luthuli, de secretaris van
het A.N.C., Doema Nokwe, de voorzitter
van de liberale partij, Peter Brown, me
vrouw Helen Joseph van de Federatie
van Zuid-Afrikaanse Vrouwen, John Brink
voorzitter van de liberale partij in Pre
toria in wiens huis Luthuli verblijft in de
periode, dat hij getuigenis moet geven in
het verraadproccs, en John Lang, een
neef van de oud-gouvcrneur-generaal Gi
deon Brand van Zyl.
Alle gearresteerden werden gewaar-
Weerrapporten 1, 2
Uit. het binnenland 2, 4
Van Dag tot Dag3
Op de Praatstoel 2
Buitenlands nieuws 3, 4
Uit stad en omgeving 7, 9
In de Vishal en op zee9
Langs sluizen en havens9
Agenda van IJ mond en Haarlem 9
Beeldverhalen 11
Feuilleton 11
Horen en Zien 11
Economisch nieuws13
Beurs 13
Scheepsberichten 13
Sport 15
Dit nummer beslaat uit
zestien pagina s
Verwachting tot morgenavond:
Opklaringen, maar hier en daar
ook een regenbui. Vannacht
plaatselijk mist en over het al
gemeen iets lagere temperatu
ren. Morgen overdag dezelfde
temperaturen als vandaag of iets
hogere. In het noorden van het
land matige oostelijke wind, el
ders zwakke wind uit uiteen
lopende ichtingen.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
schuwd, dat zij meer dan 48 uur zouden
worden vastgehouden ingevolge de bepa
lingen van de wet voor openbare veiligheid
van 1953.
Het was de grootste razzia in zijn soort
sedert die van 1956, toen, voorafgaand aan
het verraadproces, vele arrestaties wer
den verricht. Nog vóór de dageraad be
trad de politie woensdag huizen in Johan
nesburg, Pieter Maritzburg, Witwaters-
rand en andere steden. In Witwatersrand
alleen al werden 72 arrestaties verricht.
In Pieter Maritzburg werden de voorzit
ter van de liberale partij voor de provin
cie Natal, dr. Hans Meidner, en een lid
van de liberale partij, Derek Marsh, ge
arresteerd.
Albert Luthuli had de rouwdag voor
de slachtoffers van de onlusten in Sharpe-
ville en Langa afgekondigd. Vorig jaar was
zijn bewegingsvrijheid beperkt tot een
klein gebied, ongeveer 80 km ten noorden
van Durban. Op 20 februari was deze be
perking tijdelijk opgeheven om Luthuli in
staat te stellen te getuigen in het verraad
proces.
Maandag had de volksvertegenwoordi
ging in eerste lezing een wetsontwerp aan
vaard tot het verbieden van het Afrikaan
se Nationale Congres en het Pan-Afri-
kaanse congres, dat had opgeroepen tot
demonstraties tegen het dragen van per
soonsbewijzen voor negers.
Het Pan-Afrikaanse congres scheidde
zich in 1958 af van het Afrikaanse Natio
nale Congres wegens verschil van mening
over de politiek van het A.N.C. van sa
menwerking met andere rassengroepen.
De meeste bestuursleden van het P.A.C.
waren sedert de onlusten in Sharpeville
reeds gearresteerd. De huidige leider, dr.
P. Tsele, had meegedeeld, dat de actie
tegen de paswetgeving zou worden ver
scherpt tenzij de regering uiterlijk dins
dagavond zou bekendmaken dat de bepa
lingen zouden vervallen. Een dergelijke
bekendmaking is uitgebleven. Het Pan-
Afrikaanse congres dreigde met een alge
hele staking.
(UPI) Vandaag verschijnen 23 Afri
kanen, die bij de schietpartij in Sharpe
ville werden gewond, maar inmiddels uit
het ziekenhuis zijn ontslagen, voor de
rechtbank van Vereeniging. Wanneer alle
170 gewonden uit het ziekenhuis zijn ont
slagen zal het proces in volle omvang kun
nen worden gevoerd. Het ziekenhuis van
Sharpeville wordt streng bewaakt en iede
re patiënt, die wordt ontslagen gaat on
middellijk de gevangenis in.
Veiligheidsraad
NEW YORK (Reuter) De Zuidafri-
kaanse vertegenwoordiger bij de UNO,
Fourie, is in New York aangekomen. Hij
heeft van zijn regering opdracht gekregen
alles in het werk te stellen om te voor
komen dat de Veiligheidsraad een debat
begint over de onlusten in Zuid-Afrika. Ve
le afgevaardigden menen, dat de bijeen
komst wel eens de meest stormachtige
kan worden van de laatste jaren. Er zijn
zeven stemmen nodig om een punt op de
agenda van de Veiligheidsraad te krijgen.
De V.S. willen over dc relletjes spreken.
(Van onze parlementaire redacteur)
Omdat minister Luns buitenslands is zal
het P.v.d.A. Tweede-Kamerlid Burger niet
deze week. maar volgende week dinsdag
in de gelegenheid worden gesteld monde
linge vragen te stellen aan minister-presi
dent De Quay over de gebeurtenissen in
Zuid-Afrika. Dc gisteren in de Kamer
voorgelezen brief van de premier, waarin
deze zegt dat de regering geen stappen
overweegt in verband met de gebeurte
nissen aldaar, is door diverse fracties met
„zeer gemengde gevoelens" ontvangen. In
de wandelgangen werd de brief door ver
scheidene Kamerleden „onbevredigend"
genoemd. Maar met een officiële uit
spraak over het schrijven wil men wachten
tot minister Luns weer aanwezig is.
De fractievoorzitter van de P.v.d.A., de
heer Burger, tijdens zijn verklaring in
de Tweede Kamer over Zuid-Afrika.
de maanden nog water bij zijn wijn doen.
Zulks temeer, omdat de wereldopinie zich
des te zwaarder zal doen gevoelen naar
mate een akkoord meer in zicht komt.
Macmillan en Eisenhower verklaarden
bereid te zijn een korte tijd, waarschijn
lijk een a twee jaar, een moratorium te
aanvaarden voor de kleinere explosies on
der de grond, maar zulk een moratorium
zou slechts ingaan, indien een verdrag zou
worden getekend, waarbij alle andere
kernexplosies voor militaire doeleinden in
de ban gedaan worden. Bovendien verlan
gen zij, dat wetenschappelijke deskundi
gen zo spoedig mogelijk gezamenlijk zoe
ken gaan naar middelen om ook kleinere
ondergrondse explosies waar te kunnen
nemen.
Het moratorium is dus afhankelijk ge
steld van de ondertekening van het ver
drag, waarbij onder meer de inspectie ge
regeld moet worden inzake de grote ex
plosies. Het moratorium zal dus niet met
een ingaan, maar men behoeft niet te vre
zen, dat de Amerikanen thans nog snel
een serie ondergrondse explosies zullen
gaan houden. Dat zou op de wereld een
zeer ongunstige indruk maken. Voorlopig
blijft de toestand dus bij het oude, dat wil
zeggen, de Amerikanen zullen geen explo
sies veroorzaken, doch behouden wel de
vrijheid eventueel de ontploffingen te her
vatten.
Een nieuw element in de Engels-Ame
rikaanse plannen bracht de journalistieke
waarnemers in Gettysburg enigszins in
verwarring. Vrijwel algemeen ging men
er van uit, dat het verdrag de inspectie
zou regelen van de grote explosies, ter
wijl het moratorium inzake de kleinere
ondergrondse ontploffingen, die toch niet
volledig kunnen worden geconstateerd,
naar de meesten meenden niets met de
inspectie te maken zou hebben. Bij de toe
lichting op de officiële verklaring bleek
echter, dat de Engelsen en Amerikanen
in het verdrag het aantal inspecties willen
bepalen, dat per jaar zou zijn toegestaan
en dat de inspectiegroepen ook het aan
tal der geoorloofde controle-acties zouden
mogen gebruiken om de kleinere onder
grondse explosies te inspecteren.
Nog meer inspecties
Tot dusverre hebben de Amerikanen te
Genève gestreefd naar een aantal van
twintig of eenentwintig inspecties per jaar.
Thans, nu men ook de ontploffingen wil
nagaan, die in de categorie van het mora
torium vallen, wenst men dit aantal te
verhogen. Het precieze getal wenste men
niet te noemen. Dat zou erop kunnen wij
zen dat over dit aantal kan worden onder
handeld.
Uit de nadere toelichting bleek boven
dien, dat de Amerikanen hopen dat het
verdrag over drie maanden kan worden
getekend. Voor ondertekening op de top
conferentie acht men tekort dag, maar
tekening over negentig dagen zou onge
veer in de tijd vallen, dat Eisenhower te
Moskou is. De Amerikanen schijnen thans
de indruk te hebben, dat de Russen het
verdrag wensen en zetten hun nu de pin
op de neus. De grote vraag is thans of
de Russen bereid zijn voldoende inspectie
te aanvaarden en daarvoor spoedig een
realistische regeling te treffen.
Het standpunt van Engeland en Frankrijk
is nog niet bekend. Tot dusver hebben bei
de landen de rassenpolitiek van Zuid-Afri
ka altijd als een binnenlandse aangele
genheid beschouwd, die dus niet binnen de
bevoegdheid van de UNO valt. In welin
gelichte Londense kringen meent men, dat
Engeland waarschijnlijk tegen de ontwerp
resolutie van de Afrikaanse en Aziatische
landen zal stemmen.
Surinaamse reactie
PARAMARIBO (UPI) De wetgeven
de vergadering van Suriname heeft dins
dag met algemene stemmen besloten uit
protest tegen de apartheidspolitiek de
handelsbetrekkingen met Zuid-Afrika te
verbreken en Zuidafrikaanse goederen te
boycotten.
De afgevaardigden namen een minuut
stilte in acht „ter nagedachtenis van de
vermoorde Zuidafrikanen". Verscheidene
leden leverden kritiek op de. Nederlandse
delegatie bij de UNO, die huns inziens niet
scherp genoeg stelling heeft genomen te
gen de rassenpolitiek in Zuid-Afrika.
NEW DELHI (Reuter) President
Nasser van de V.A.R. is dinsdag in India
aangekomen voor een bezoek van twaalf
dagen. Hij werd op het vliegveld verwel
komd door president Radjendra Prasad en
premier Nehroe. Meer dan 100.000 men
sen stonden langs de weg van het vlieg
veld naar de stad.
President Prasad noemde Nasser aan
een banket „het symbool van het ontwa
ken van de Arabische wereld". De pre
sident, in wiens woning Nasser logeert,
voegde hier aan toe: „Het verheugt ons
te weten dat de V.A.R. onder de bezie
lende leiding van u en uw regering vor
deringen maakt".
In een deel van de KNVB-poolformulie-
ren voor het komende weekeinde is een
foutje geslopen. Op de formulieren, die
zijn verspreid door de afdelingen Rotter
dam, Dordrecht, Limburg, Noord Brabant
en Zeeland en op een klein aantal met x
gemerkte reserve-formulieren staat in
wedstrijd 15 Derby City in plaats van
Derby County.
Dat Eisenhower en Macmillan en aan
drang in die richting komt stellig van Ame
rika thans ook steekproeven wensen te
nemen inzake het soort explosies, dat on
der het moratorium zou vallen, zal in de
wereld wel enige verbazing wekken. Zulk
een moratorium beschouwen velen als een
gentlemen's agreement, gebaseerd op we
derzijds vertrouwen en het moet vreemd
aandoen, dat men elkaar zou vertrouwen
en niettemin inspecteren. De Amerikanen
beschouwen het moratorium echter zuiver
als een actie van enkele staten, die alleen
voor zichzelf verklaren geen kleine onder
grondse proeven te zullen nemen, zonder
dat daarbij vertrouwen wordt uitgespro
ken in de verklaring van anderen.
De Russen kunnen echter, wanneer zij
de onderhandelingen willen rekken, veel
tamtam maken van het wantrouwen, dat
anderen thans enigszins hebben onder
streept. Bovendien zullen zij stellig be
zwaar maken tegen een groot aantal in
specties. De Sovjet-Unie loopt echter het
risico, dat zij, indien zij te lang tegenwer
pingen maakt, bij de Westerse mogendhe
den de indruk wekt alleen terwille van de
propaganda de jongste suggesties te heb
ben gedaan. Die indruk zou fataal kunnen
zijn voor de sfeer van voorzichtig optimis
me, die thans onmiskenbaar is.
Het Russische persbureau Tass heeft
woensdagochtend opgemerkt, dat het
Brits-Amerikaanse akkoord aanvaarding
van een deel van het jongste Russische
voorstel inzake kernwapenproeven in
houdt, maar dat anderzijds voorbehoud ge
maakt wordt.
Onze correspondent in Londen schrijft
De eerste reactie in Londen op het re
sultaat van de besprekingen in Camp Da
vid, is, dat de situatie thans hoopvol is
Het besluit wordt vooral als een nieuwe
diplomatieke triomf voor Macmillan be
schouwd. De waarschuwing klinkt, dat dit
jaar beslissend is voor de vrede en dat
het ijzer dient te worden gesmeed zo
lang het heet is, dat wil zeggen zolang
Eisenhower en Kroesjtsjev beiden nog
aan de top zijn. Eisenhower wordt gepre
zen omdat hij de kolossale druk van het
Pentagon en het departement van Defen
sie heeft weerstaan, maar niet vergeten
mag worden dat ook op Kroesjtsjev door
diens militaire adviseurs druk wordt uit
geoefend. Het belangrijkste is, zo voelt
men het in Londen, dat voor het eerst
sinds het begin van de koude oorlog
uiterst waardevolle overeenstemming tus
sen Oost en West in zicht komt. Aange
zien Kroesjtsjev reeds in beginsel het plan
heeft voorgesteld, is het moeilijk aan te
nemen, dat hij ook niet bei'eid zou zijn
tot het in Washington uitgereikte compro
mis, dat voor eer. onderdeel ook van
hem afkomstig is namelijk het denkbeeld
van onderlinge samenwerking om een mid
del te vinden tot ontdekking van de kleine
ondergrondse proeven.
Cornova:
Terwijl wij dromen over het grote geluk
van straks, verslapen wij het tegen
woordige.
Enige leden van de commissie van rap
porteurs uit de Eerste Kamer verklaarden
in het voorlopig verslag nopens de begro
ting 1960 van het staatsbedrijf der P.T.T.
en de Rijkspostspaarbank bezwaren te
hebben tegen de financiering in de huidige
vorm van het staatsbedrijf der P.T.T. In
het algemeen achtten zij het juist dat ook
de staatsbedrijven de weg der zelffinan
ciering opgaan.
Zij wezen er op, dat de beoordeling van
het financieel beheer moeilijk kan worden,
indien het een bedrijf betreft dat een ab
soluut monopolie heeft. Ten aanzien van
zulk een bedrijf is het huns inziens ge
wenst, dat de openbare mening en haar
vertegenwoordigers de financiering ge
makkelijk kunnen doorzien. Dit is natuur
lijk veel beter mogelijk, als voor elke in
vestering een overheidskrediet nodig is,
dat duidelijk op de rijksbegroting parais-
seert, dan indien grote kapitalen in een
soort „smeltkroes" gaan, waardoor het
moeilijk wordt de bestedingen daarvan te
controleren. De twijfel van deze leden met
betrekking tot de kundigheid van het fi
nancieel beheer bij de P.T.T. was des te
sterker, nu de ramingen meermalen aan
zienlijk beneden de uitkomsten bleven, zij
konden moeilijk aanvaarden, dat een ra
ming in september 1958 door de uitkomst
over dat jaar met tientallen miljoenen kon
worden overtroffen. Als een jaar voor
twee derden voorbij is, dan mogen zulke
grote misrekeningen toch niet voorkomen.
Deze leden achtten dit te erger, omdat op
zulke onjuiste ramingen tariefsverhogin
gen werden gebaseerd waarvan de nood
zakelijkheid achteraf bepaald twijfelach
tig bleek. Sommige leden zagen in de be
groting 1960 de bevestiging van hun vrees
dat de plaatsgehad hebbende tariefsver
hogingen onvoldoende waren gemotiveerd.
Advertentie
Voor de handel: N.V. v/h GEBR. PETERS
N.Z. Voorburgwal 2, Amsterdam-C.
(Van onze parlementaire redacteur)
Bij monde van de heer De Kadt
heeft de P.v.d.A. gisteren in de
Tweede Kamer van de regering ge-
eist een (zeer beperkte) termijn te
stellen voor het verlenen van zelf
beschikking aan de inheemse bevol
king van Nieuw-Guinea, waarbij men
de ontwikkelde Papoea's van de kust
als maatstaf moet nemen. Ook de
heer De Graaf (K.V.P.) was van
mening dat alle zorg moet worden
gericht op de kernen aan de kust. De
emancipatie van de primitieve bewo
ners van het binnenland moet men
maar overlaten aan de toekomstige
papoea-regering.
Zonder het stellen van een termijn komt
men niet tot een bepaald plan betoogde
de heer De Kadt. Telkens zegt de rege
ring dat een termijn niet kan worden aan
gegeven omdat men niet in de toekomst
kan kijken. „Moeten we dan wachten tot
ook het binnenland is gekomen op het
peil dat de kust reeds lang heeft bereikt?
Dat duurt nog een 25 jaar. Of moeten we
wachten tot het land economisch sterk ge
noeg is om zelfstandig in de wereld te
kunnen staan? Dan komen er nog tiental
len jaren bij. Zo'n lang uitstel „neemt"
de wereld niet, en de Papoea's ook niet.
Kijk naar Kongo. Kijk naar de jongere
generatie in Nieuw-Guinea. Het is altijd
een voorhoede, die het eerst rijp is voor
zelfbeschikking en zelfbestuur. Die voor-
hoede is reeds ontevreden blijkens de de
monstraties bij het bezoek van staatsse-
crataris Bot aan Nieuw-Guinea".
Met de heren Van dc Wetering (CHU)
en de Graaf (KVP) had de heer De Kadt
grote lof voor oud-gouverneur Van Baal,
maar de tegenwoordige gouverneur Plat
ted noemde hij „een autocratische per
soonlijkheid, die niet geschikt is om het
volk op te voeden tot zelfbestuur". De
„streekraden" vond de heer ,De Kadt (in
tegenstelling tot de heer De Graaf) van
weinig betekenis, maar hij drong er wel
op aan, binnen een jaar een Nieuw-Gui-
nearaad in te stellen. Hij speelde met de
gedachte, een motie in die richting in te
dienen, mede om een termijn te stellen
voor het verlenen van zelfbeschikking.
R.-k. onderwijs bevoordeeld
Ook de heer Van de Wetering overwoog
de indiening van een motie als hij niet
een duidelijk beeld krijgt van het toe
komstige subsidiebeleid voor het onder
wijs, dat voor een belangrijk deel in han
den is van zending en missie. Hij heeft
de indruk dat het katholieke onderwijs
wordt bevoordeeld, een grief die vooral is
gericht tegen de katholieke middelbare
school te Hollandia. Die school zit ook de
heer Patijn (P.v.d.A.) dwars. Zending en
missie hebben een grote voorsprong op
het openbare gouvernementsonderwijs,
merkte hij op. Natuurlijk moet onze
schoolstrijd niet worden overgebracht
naar Nieuw-Guinea, maar er zullen toch
objectieve criteria moeten worden gesteld
voor het subsidiebeleid.
Voor de heer De Groot (C.P.N.) was al-
es wat in Nieuw-Guinea gebeurt „kolonia
lisme". Pas vijf van de ingeschreven
vijftien sprekers over de begroting van
Nieuw-Guinea zijn gisteren aan het woord
geweest. Vandaag wordt het debat in de
Kamer voortgezet. Minister Toxopeus en
staatssecretaris Bot zullen pas volgende
week antwoorden.
Ook de censuurkwestie op Nieuw Gui
nea kwam nog even ter tafel. Mr. De
Graaf (KVP) bracht het ontslag van mr.
Van Beek ter sprake, die volgens hem
niet berooid langs de kant terecht mag
komen. Het rapport van de commissie van
onderzoek noemde deze spreker genade
loos en gebaseerd op onbeëdigde getui
genissen van mensen, die zelf mede
schuldig zijn.
Advertentie
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL-.13439
- tïIDSESTB*AT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596'
SUÈDE DAMESJASJES IN KLEUREN