Yeats oud en Joyce jong De stad in de muren Haarlemse forensen zien nieuw Den Haag dagelijks groeien J r vV? ve afkeuring..". Wat Gibbon dan afkeur- resseert voor de hoofdpersoon, in dit ge- ZATERDAG 9 APRIL 1960 E*bij PAGINA DRIE RECTIFICATIE Door een verwisseling der clichés stemt de volgorde der architecten in het onderschrift niet meer overeen met die van de foto's der maquettes bij het ar tikel „Vijf ontwerpen voor Nederlands eerste wolkenkrabber" in ons bijvoegsel ERBIJ van zaterdag 2 april. De eerste twee maquettes zijn inderdaad van Van den Broek en Bakema respectievelijk Maaskant, dan volgen de ontwerpen van Romke de Vries en prof. ir. C. Wegener Sleeswijk. Het gekozen ont werp, dat van het architectenbureau Oóyevaar, Stolle en Van Gooi uit Am sterdam, staat aan het einde van de rij. Iiere bouwers die zich speciaal op voor de verhuur bestemde woningen toeleggen en, gezien de voorrang welke het ministerie van volkshuisvesting en bouwnijverheid aan dergelijke projecten toekent, streven naar een gemiddeld huurpeil van 85 gulden per maand, hetgeen overigens niet zonder krachttoeren haalbaar is. In Mariahoeve zijn eenentwintig scholen en bijzondere gebouwen geprojecteerd. Er van allerhande typen en dertien openbare komen 145 winkels, waarvan een groot deel in het wijkcentrum, dat verhoogd en dus voor rijverkeer ontoegankelijk zal zijn. WAT HET VERVOER en verkeer be treft: een der tramlijnen wordt via de zesendertig meter brede hartader van de wijk doorgetrokken. Twee dwarswegen verzekeren in de toekomst de verbinding met de recreatiegebieden van Haagse Bos en Clingendaal enerzijds en de grote uit breiding van Voorburg (twaalfduizend wo ningen waarvoor men dezer dagen met het stratenplan begonnen is) anderzijds. Aan de oostzijde („Haarlemse kant") zal de zo genaamde Landscheidingsweg een recht- streekse verbinding met Scheveningen en rijksweg 4A naar Amsterdam bieden. Ten slotte is er langs de spoorbaan een pro vinciale weg naar Leiden gedacht. Ook de spoorwegen hebben voor een verder verwijderde toekomst grote plan nen. Over de zogenaamde Schiphollijn, welke van Amsterdam via Leiden naar het toekomstige Haagse centraal station aan het Bezuidenhout zal voeren wordt steeds meer haFdop gesproken en gedacht. Nu overwegen de heren in Utrecht zelfs niet meer alleen een halte Mariahoeve, maar ook een vandaar aftakkende verbin ding naar de vooral voor het forensen- vervoer zo belangrijke lijn naar Rotter dam-Hofplein. PIET ZAL NIET zo lang meer duren of ook Mariahoeve is van plan werkelijkheid geworden. Dat vindt de Haagse dienst voor stadsontwikkeling slechts betrekkelijk.ver- heugend. Er valt namelijk niet zoveel meer te ontwikkelen binnen de bestaande ge meentegrenzen. Nog negenhonderd parti culiere woningen in „Duinzicht", nog 2500 overwegend particuliere woningen in „Waldeck" en tweeduizend (waarvan de helft in de woningwetsector) huizen in „Leyenburg". Daarmee zijn de Haagse volkshuisvestingsmogelijkheden uitgeput. Het wordt tijd, dat op rijksniveau de be slissing over Wilsveen of alternatieve mo gelijkheden wordt genomen. J. H. Bartman DE ZEE IS BLAUWER dan blauw voor Famagusta. Ze is er doorzichtig als een kristal. De schepen en scheepjes wiegen boven het eigen spiegelbeeld en het deel onder water is slechts weinig donkerder dan het deel erboven, zo diep dringen de zonnestralen door in de aquamarijnen diepten. Daar schieten kleine vissen heen en .weer, zilverig en slank als pijlen. Achter de stad rijzen de heuvels, daarachter de bergen omhoog in plooi na plooi van met ruig groeisel overdekte rotsmassa's. Dat zijn de bergen die de ruggegraat van Cyprus vormen. Dat zijn de bergen waarin jaar na jaar de vechtenden zich verscholen na een nederlaag, om hun wonden te likken en nieuwe krachten op te doen. Het is nu rustig op Cyprus en de rust weerspiegelt zich in de ontspannen houding van iedere Cyprioot, of hij nu een Turk of een Griek is. Wel zijn er nog overal de leuzen van de EOKA en wel wapperen er heel veel Turkse vlaggen en vaantjes bij nationale feestdagen, maar de rust lijkt toch duidelijk weergekeerd. EEN GEWELDIGE MUUR omsluit dat deel van de stad, waarin de Turken wonen. Het is een muur van zo ontzag wekkende proporties dat je de Venetianen van 1480, die hier mede hun stad beveiligden, met heel andere ogen gaat be kijken dan met die van de romantiek. Dit waren niet alleen de gladde handelslieden met hun handelsvloot, dit waren ook strategen en keiharde soldaten, die niet van zins waren het verworven goed en de mooie haven te verlaten. Daartoe bouw den ze een enorme ringmuur, die ze voorzagen van poorten en donjons en een gracht. Die gracht, waaruit de binnen- en de buitenmuur twintig meter hoog bijna loodrecht oprijzen, stond in open verbinding met de zee. De zee stroomt er nu niet meer door, er is een zandweg en er groeien dennebomen, en in hol letjes in de muren bouwen kraaien en duiven hun nesten. De muren verkeren voor een groot deel nog in zo perfecte toe stand, dat men ze met weinig moeite bemand kan wanen met Venetiaanse soldaten, met plompe kanonnen, met boogschutters en voetvolk. De opgangen voor de kanonnen worden nu bereden door zware vrachtauto's, een paar wat mottige kamelen be wonen de zware boogvormige nissen. Een koe met haar kalf graast er op het hoogste bastion, Turkse jongetjes zitten er elkaar achterna langs afgronden, waarbij het hart blijft stil- (Van onze Haagse redacteur) DE HONDERDEN FORENSEN uit Haarlem en Heemstede die dage lijks met de trein naar Den Haag reizen hebben in het laatste jaar in hoog tempo een nieuwe grote stadswijk zien ontstaan, welke op het eerste gezicht een aantrekke lijker aanblik biedt dan Slotermeer of Geuzenveld, degenen die naar Amsterdam sporen of bussen zo wel bekend. Maar ook .voor de Ha genaars zelf, sinds de bevrijding aan enorme stadsuitbreiding wel gewend, vormt het honderdzestig hectare metende Mariahoeve een merkwaardig hoekje van de platte grond. Want de omtrek van de De St. Nicolai-katliedraal, nu moskee, in Famagusta Paulus hier preekte, dat er een schrijn is gewijd aan een tante van Mohammed, dat de heilige Barnabas er zijn graf heeft en er een klooster stichtte, dat de heilige Helena er eveneens een klooster stichtte, plaats van handeling voor zijn Othello en ouderwetse stijl, met veel veranda's rond- nadat ze het Ware Kruis uit Jeruzalem de Venetiaanse gouverneur Christoforo om, de tuinen vol geurige dennen en met meebracht, dat Richard Leeuwenhart er een veilige omrastering van prikkeldraad, verliefd was en de Tempelieren baden in Want je kunt het nooit weten met die kerken, die gebouwd waren op de grond- EEN GROTER OVERGANG van de Cyprioten, die kort aangebonden en vrij slagen van klassieke tempels, dan lijkt de Hf» muren hevinrit 7ir-h een hüenraat van Turkse stad binnen haar muren naar de opvliegend zijn. Maar over het geheel is moderne stad wel erg nuéhter. Het is een nartroiriao w* «-m. Griekse erbuiten is moeilijk denkbaar, de nieuwe Griekse en Engelse stad, on- grote stap van Paulus naar Makarios, van i i;^„„ ae venetiaanse gouverneur ennsioioro SkSTMS. putten! voor de edale Moor. kamers en uitvalsgangen voorzien van zware ijzeren hekken, want daar binnen SMS «Kfhet «n tu.en Ju, danks de inderdaad zeer fraaie huizen in de Venetianen naar de Engelsen. Men moet nes te wonen, al hebben de Turken er de buitenwijken, de grote bioscopen, de naar een eiland met een vijfduizend jaar alleraardigste huizen gebouwd temidden nieuwe wegen en het modem comfort toch oude cultuur als Cyprus om te kunnen BINNEN DE MUREN, waar boven de van bloeiende tuinen. De Grieken ver- weinig imponerend na wat daar binnen de beseffen hóe groot zo'n sprong wel is.. ontluchting. poorten nog steeds de trotse leeuw van kozen het om op de vlakte rond de vesting Venetiaanse muren besloten ligt. San Marco prijkt, in marmer en met een te huizen, en temidden van veel citrus- Is dat een wonder? Als u bedenkt dat wat louche glimlach om de lippen, liggen boomgaarden bouwden ze hun lage witte al de resten van wat eens een versterkte woningen. In het hart van de stad zijn de stad was en van de viei'honderd kerken winkels klein en weinig imposant, of- Bob Tadema Sporry VIERHONDERD! waaruit de ge lovigen kiezen konden. Van die vierhon derd kei-ken zijn de ruïnes van enige tien- schoon men er de allergrootste kinder- wagens kan kopen, die ooit kleine baby's tot rollende woning dienden, en die meer een pantserwagen dan van een tallen en de grondslagen van al de andere van een pantserwagen dan nog te zien. Geen Turk is er, die geen kindervoertuig hebben omdat ze niet half, oude fundamenten onder zijn 'huis bezit, maar voor honderd percent „Engels" zijn. Geiten bewonen er de resten van vroeg Als vrouw verbaas je je er dan over welke Romaanse kapelletjes en de gehavende geest een dusdanig kanjerachtig vehikel gevels en torens van de Sint Nicolai- kathedraal steekt er met gehavende go- verzon. De winkels van Famagusta zijn niets om over naar huis te schrijven. Ze tische penakels en spitsboogvensters zijn klein, wel goed gesorteerd maar hele- 's avonds fel af tegen de lichtende hemel, maal niet interessant De kathedraal is nu een moskee, en op de De straten van dit Griekse deel van gezette tijden zingt de muezzin er zijn Famagusta zijn smal en kronkelig en met gebeden uit over de in de zon badende hun links gericht verkeer een valkuil voor Turkse stad. Wie van ruïnes houd en ik iemand van het „continent". Want deze ben er dol op, daar durf ik wel voor uit stad is Engels geweest en Engels in het te komen kan hier uren, wat zeg ik, dagen rondzwerven en nog niet alles ge zien hebben. Turken zijn prettige mensen, kwadraat is er de invloed der voormalige of bijna voormalige eigenaren. Alles wat naar militair zweemt draagt er wijde en ze laten je rustig begaan, verbieden je lange shorts als een soort jui-kje om ieder nergens de toegang, glimlachen vriendelijk been. Er zijn veel petten, veel epauletten en wijzen naar nog weer andere verborgen en veel heel jonge, rose Engelse gezichten, heerlijkheden. Er zijn kleine, kruisvormige Ook zijn er veel oorlogszuchtige voertui- kerkjes, waarvan de koepels uit natuur- gen. enorme zandgele vrachtwagens, jeeps steen nog geheel intaot zijn. Een prak- en dergèlijken. Ei- is éen Engels kamp, een tische geest bracht in die koepels kleine Engels leger, Engelse vliegtuigen en een ronde openingen aan, in de ene cirkel Engelse marine met keurige, kokette boven de andere, en daardoor valt het scheepjes, die men hun grimmig doel niet aanziet. licht naarbinnen in een regen van hand- grote gouden munten op al het vuil van de kapotte vloeren, want de Turk en voor- al de Turkse huismoeder moge proper zijn H^ge, een s°°rt heiivelkam, die in de als een Hollandse dito op haar interieur, huig* door de stad loopt. Daar staan hun - - huizen, bungalows in aardige zij het erg DE ENGELSEN ZELF wonen de bij een ruïne komt dat er niet zo op aan en men ziet er een praktische oplossing in van het vuilnisprobleem. Toren van Otello te Famagusta. ER ZIJN OOK vele kleine, maar in ver houding hoge kerken, waarin de spits boogvensters nog hun oorspronkelijke „ruiten" hebben van platen gypsum, waar in tien centimeter grote ronde gaten zitten in een geregeld patroon die het licht aangenaam gezeefd binnenlaten; tenmin ste als het dak nog gaaf is, wat niet vaak voorkomt. In de loop der eeuwen kwamen de stenen gewelven omlaag en nu stroomt Monk Gibbon, The Masterpiece and ligen meer en meer verbleken, tot vaak the Man - Rupert Hart-Davis, London lllllllllllllllllllllllllllllllllIlllllllllllllllllIlllilllllllltlllllllllllllllllllllilllllIllllllllllllllllllllllIll alleen hun vage schimmen nog spoken over de eens kleurig gepleisterde muren. Het marmer der bekledingen vei'dween naar de huizen van hen, die na de Vene tianen kwamen, en alleen hier en daar is nog een glimp te zien van de praal en pracht, die hier eens geheerst moet hebben. ZO OUD IS DIT DEEL van de stad, dat de Venetianen eigenlijk al als nieuw- niet tot zulke scherpe woorden leidde als zijn om zijn standpunt te vei-dedigen te met de auteur van dit boek, maar die even- gen de aanvallen van zijn volgelingen." eens de moeite van een onderzoek waard is voor wie belang stelt in de menselij- EEN REDELIJK MENS, Gibbon, wan- ke natuur. neer men hem naar dit standpunt beooi*- TTT,_, TO nTT. r deelt. Toch kan men zich voorstellen dat .IET IS DUS in verscheidene opzichten Yeats nijdig op hem werd, niet met rede een lezenswaardig boek, maar het meest üjkheid dan, maar gewoon uit ergernis, om zijn beschrijving van de verhouding Er js lets teveel o£ te weinig aan Gibbon; tussen hoofdpersoon en auteur. De voor- teveel idealisrae, o£ te weinig humor. Niet - - stelling van zaken die daarvan gegeven in staat om zijn schouders op te halen wan- titel Yeats As I Knew Him) is een mooie wordt, is zo onpartijdig als men onder de neer Yeats de prins der dichters uithing, The Critical Writings of James Joyce, uitgeg. door Ellsworth Mason en Richard Ellmann - Faber, London. HET BOEK van Monk Gibbon over de dichter W. B. Yeats (het heeft als onder komers beschouwd moeten worden. De rament. Het is ook enkele andere dingen: Foeniciërs, de Grieken, de Romeinen, zij allen bouwden er hun steden en havens. De kruisvaarders kwameh na de Byzan- yan tijnen. De Ridders van Sint Jan en de studie van onverenigbaarheid van tempe- omstandigheden zou kunnen wensen. Dat bracht hij zijn onweerlegbare redelijkheid rament. Het is ook enkele andere dingen: Gibbon Yeats „wrongheaded" noemt is be- in het spel met de milde ijver van de cul- een bijdrage aan de biografische kennis gnjpelijk genoeg een bekender schrij- tuurbevorderaar, en men kan zich goed van de grote man, en aan de Ierse sector ver dan hl)> Robert Graves, heeft ons trou- zijn onpersoonlijk verongelijkte gezicht voorstellen wanneer hem het zwijgen op- nieuwe wijk tussen Bezuidenhout- seweg en spoorbaan mag dan een rechthoek zijn, daarbinnen verloopt het stratenplan minder rechtlijnig dan nog in Moerwijk en Morgen stond, conform de opvattingen van de ontwerper van het Haagse uit breidingsplan, Dudok, het geval was. De ontwerper van Mariahoeve, ir. F. van der Sluijs, heeft niet alleen naar een minder strakke verkave ling gestreefd, maar aanvankelijk ook gepoogd de straatwanden te verlevendigen, hetzij door toepas sing van een vloeiende lijn in de gevels, hetzij door deze een ge knikte vorm te verlenen. Van de bedoelingen is tot nu toe echter niet veel terechtgekomen, voorna melijk door de hogere bouwkosten welke dergelijke speelse afwij kingen van het traditionele grond plan met zich brengen. Erger nog: zelfs de stervormige blokken, een duidelijke vrucht van een studie reis naar Zweden, zullèn niet ge realiseerd worden, alweer om de zelfde reden. Door de gevels van de recht-toe, recht-aan-blokken ten opzichte van elkaar te laten ver springen heeft men de monotonie getracht het hoofd te bieden. DESONDANKS BETEKENT Mariahoe ve een belangrijke verbetering ten opzich te van Morgenstond en Moerwijk. De groenvoorziening is er aanzienlijk royaler en er is vooral veel profijt getrokken van de waterstand, welke er lager is dan het omringende polderpeil. Daarom wordt Ma riahoeve als een afzonderlijk poldertje bemalen en heeft men de daartoe noodza kelijke sloten de vorm van waterpartijen gegeven. Nog een ander voordeel van deze werkwijze: zij heeft miljoenen gescheeld in de ophogingskosten. Wat dat betreft is men bij de uitvoering van het plan toch niet onfortuinlijk geweest, want de aan besteding van de straataanleg viel juist in de periode van de bestedingsbeperking. De inschrijfbiljetten hadden in jaren niet zul ke lage bedragen vermeld! INTUSSEN hadden al dat groen en wa ter wel tot gevolg dat de voor bebouwing beschikbare oppervlakte in verhouding tot vroegere wijken aanzienlijk daalde. Ston den er in Moerwijk en Morgenstond nog vijftig woningen per hectare, in Mariahoe ve bedraagt dit aantal vijfenveertig. En dat is uitsluitend het gevolg van toepas sing van zeer hoge bouw op ruime schaal. Ruim dertien percent van de geprojec teerde zevenduizend woningen bevindt zich in torengebouwen van twaalf woonlagen, tweeëntwintig percent in flatgebouwen van zeven woonlagen. Meer dan de helft wordt in vier en vijf lagen gebouwd, ter wijl de ééngezinshuizen slechts zeven per cent van het totaal beslaan. ANDERS dan men misschien zou ver wachten is deze bij het deftige Marlot en het welgestelde Wassenaar gelegen wijk wordt veertig percent als woningwet woning gebouwd, hetgeen naar de smaak van vele planologen en deskundigen op het gebied van de volkshuisvesting nog te wei nig is, gezien het feit, dat 85°/o van de be volking een inkomen beneden de loongrens geniet. Voor de hoge woongebouwen blijft men intussen op particuliere bouwers aangewe zen, gezien het feit dat liften en centrale verwarming nog steeds niet als woongerief worden beschouwd dat door de woningwet wordt gedekt. INTUSSEN VERHEUGT men zich in Den Haag in de aanwezigheid van particu- Haagse stadswijk in aanbouw de Engelse litteratuurgeschiedenis tussen de twee oorlogen. Als zodanig Tempelieren bouwden er vestingen en het voornamelijk interessant voor ken- lcerken en sierden die met hun wapen- ners en liefhebbers van Yeats, al is het schild. Richard Leeuwenhart woonde er dan altijd nog een heel levendig soort bio- jaren en huwde met Berengaria van Na varre in 1191. Alleen was dat niet grafie, niet het soort register van feiten en citaten waar wij vaak mee afgescheept Famagusta, maar in Limassol, een andere worden. Men krijgt er een goede indruk haven aan de zuidkant van het eiland, niet van een klassiek motief in Yeats' leven, ver van Famagusta gelegen. En tenslotte de toewijding van zijn twee ongetrouwde kwamen de Venetianen, die er als één zusters, Lily en Lolly, wier leven groten onderdeel van hun fortificaties de „toren deels gevuld werd door de zorg voor hun ENGELSE LITTERATUUR gelegd werd. Maar als Gibbon iets teveel of te wei nig had, met Yeats was het nog veel er ger. Er is geen twijfel aan dat de meesten van ons liever met de weerspannige dis cipel dan met de meester te maken zou den hebben, en het lijkt wel dat de discipel alle recht aan zijn kant heeft wanneer hij zich beklaagt over de manier waarop hij behandeld is. Men kan zich hier geruime tijd vermaken met de twee soorten gelijk van Othello" bouwden al zullen ze hem broer; en ook van een andere onverenig- wens al sinds jaren vertrouwd gemaakt tegen elkaar af te wegen, zonder dat er waarschijnlijk niet die naam gegeven heb- baarheid van temperament, tussen Yeats met deze opvatting, en hij is de enige niet. een andere conclusie mogelijk wordt dat ben. Maar Shakespeare koos die toren tot en zijn oude vriend George Russell, die Hij probeert niet af te dingen op de groots- deze twee temperamenten inderdaad on- heid van Yeats' poëzie (niet dat het hem verenigbaar waren; maar men doet er iets geholpen zou hebben als hij dat ge- een nader begrip bij op van twee mensen- daan had), en hij is bovendien zo open- typen die elkaar nooit vriendschappelijk hartig dat hij ons een helder begrip gunt zullen bejegenen, al verenigen zij zich in p van wat zijn hoofdpersoon in hem onuit- één persoon. rj* IFl staanbaar moet hebben gevonden. „Ik was i /ilJvA Jlor_ sly nooit op mijn best in zijn gezelschap," er- I II I p-jy*" 11^7? kent hij. „ik was zelfs altijd op mijn DE CRITISCHE GESCHRIFTEN van I Jj IL-y slechtst. De bewondering waarvan ik blijk James Joyce zijn misschien niet even al- I wilde geven werd steeds in de loop van gemeen belangwekkend, maar zij zijn nog J I J een avond getemperd door een instinktie- meer waard voor de lezer die zich inte- /.-. de, was de dominerende eigenwijsheid van val de auteur zelf. Het merendeel van de- de beroemde dichter. Yeats heeft er in zijn ze stukken heeft hij geschreven vóór zijn I y Ay gedichten bezielend over gesproken, dat dertigste jaax-, toen hij zijn tijd nog niet J hij „onwetend en wild als de dageraad" geheel aan zijn grote romans besteedde; faC: zou willen zijn; in de praktijk kwam dat hij hield niet van werken op bestelling I y\ l** er op neer dat hij geen tegenspraak kon en had geen zin om zich te verdiepen in I f X velen op meningen en pure vooroordelen, het oeuvre van anderen, zoals blijkt uit f die hij heiligde met het recht van de dich- drie van de latere stukken, die afwijzen- 11 l terlijke intuïtie. Bovendien vond Gibbon de antwoorden zijn op vei-zoeken om in- (iA hem vaak grof over erotische kwesties, leidingen of gedenkwoorden te schrijven. 1 V met een lach die niet van gevoel voor hu- Dit boek is dan ook voornamelijk goed fm -f mor getuigde en ook niet van enig ander om hem in zijn jeugd beter te leren ken- (CT\ gevoel, en die hem bepaald satanisch in nen: uit enkele opstellen van zijn school- - - X. -L J C^Cde oren klonk. Hij kon het tegenspreken tijd, uit zijn stukken over Ibsen en de be- ufci''''•V» Suj, dan niet laten: „Ik was vol eerbied voor tekenis van het drama in het algemeen, 8^. zijn persoon, maar wanneer het over over Giordano Bruno en Aristoteles, en uit - - ideeën ging had ik de onverzettelijke over- een paar lezingen over de Ierse mentali- -■ MARCUS tuiging dat niemand onaantastbaar was, teit en haar oorzaken. Er is weinig bij en dat zelfs een groot man bereid moest dat een lezer zou kunnen vervelen, al heb- llllllllllllllllllllllllllllilillllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll ben de samenstellers ter wille van de akademische volledigheid ook een paar artikelen opgenomen waarvan pagina's zoekgex-aakt zijn; en alles is uitstekend voorzien van historische inleidingen en voetnoten. Enkele satirische verzen (een tegen de oorlog, een ander tegen een uit gever die geweigerd had de korte verhalen onder de titel Dubliners te publiceren) ho ren tot het beste wat hier te vinden is. Wie op Joyce gesteld is, komt hier niet tekort. S. H. De Haagse wijk „Mariahoeve" is met haar zevenduizend wo ningen tien keer zo groot als de Haarlemse Parkwijk, zes keer zo groot als Delftwijk en ongeveer tweederde van de oppervlakte van Schalkwijk Wijken vergeleken

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1960 | | pagina 15