\en zestig jaar
Wilhelm Herzog
overleden
,Tanchelijn" in Haarlem
Overstelpende drukte op
de Britse wegen
Paasfeestviering in de wereld
Recorddrukte met paasdagen
Successen in strijd van
Amerikaanse negers
Tsjoe En Lai in
India aangekomen
DINSDAG 19 APRIL 1960
5
(Van onze Kunst-redacteur)
MORGEN wordt de kunstschilder Kees Verwey zestig jaar.
Hij deelde ons mee dat men hem die dag niet thuis zal kun
nen treffen. Hij is dus morgen öf uithuizig, óf thuis maar
dan doet hij niet open. En zelfs dat is niet zeker: misschien
is hij thuis en doet hij toch open, maar dat is hij dus nu nog
niet van plan. Men kan Kees Verwey eigenlijk alleen, bij
voorbaat, met zekerheid thuis treffen in zijn werk. En dat
werk is, blijkens al zijn critici, onder geen enkele andere
noemer te brengen dan „Kees Verwey". Men wijst op zijn
verwantschap met de tachtigers, dat hij aanvankelijk onder
invloed stond van zijn leermeester Boot, van Breitner en Ver
ster, maar anderzijds roemen al zijn critici zijn moderniteit.
Jos de Gruyter schrijft: „Een schilder van positieve allure en
formaat, die tot geen groep, geen kamp, geen richting be
hoort"; „die steeds naar veranderingen haakt en toch weigert
het eenmaal verworvene los te laten; nooit alles op één kaart
wil zetten, maar beheerst blijft door tegendelen". En voorts:
„Maar een geboren en getogen Hollander, die sedert jaren
in een oud huis aan het Spaarne woont en nog wel het stille
kluizenaarschap als ideaal huldigt, zo één mag niet zigzaggen
over de weg, hij moet rechtlijnig denken".
Het is opvallend hoe zijn werk steeds
voor critici aanleiding is geweest om van
vernieuwingen te gewagen, van Verwey's
„experiment", maar anderzijds ook hoe
velen op zijn verwantschap met de Tach
tigers wijzen. De totaliteit van zijn werk
het is door Jos de Gruyter gezegd
is verwarrend, men kan er geen vat op
krijgen hoewel „de positieve allure en het
formaat" niemand kunnen ontgaan. Lie
ver dan aan de grote reeks beschouwingen
waartoe Verwey's werk in onze bladen
aanleiding gaf, een nieuwe toe te doen voe
gen. willen wij ter gelegenheid van
Verwey's zestigste verjaardag wagen te
onderzoeken hoe, zo algemeen mogelijk,
uit Verwey's werkwijze verklaard zou
kunnen worden dat men zijn werk zo mo
dern acht. Het middel waarvan wij ons
bedienen is een toespraak die de filosoof
Romano Guardini in 1947 in Tübingen ge
houden heeft „over het wezen van het
kunstwerk", ervan uitgaand dat die titel
zó ruim is gesteld dat zelfs een Verwey
er niet aan ontsnapt. Daarbij wijzen we op
de treffende parallel tussen een uitspraak
van Verwey: „Ik leerde de onuitputtelijk
heid van één enkel onderwerp kennen" en
de ervaringen van zijn critici voorzover
die Verwey's oeuvre als één totaliteit, dus
ook als één enkel onderwerp wilden be
schouwen: dezelfde onuitputtelijkheid!
Een onuitputtelijkheid die .evenredig is aan
de menselijkheid die Jos de Gruyter in het
gehele oeuvre van Verwey met vreugde
signaleert en om welke hij „persoonlijk
Verwey alles zou willen vergeven."
Guardini baseert zijn lucide opmerkin
gen over het kunstwerk op de ontmoeting
tussen kunstenaar en object het object
noemt hij „das Ding" waarin beider
wezen elkaar versterkt. „We zien een ding,
ervaren de eigenheid ervan, zijn grootte,
zijn schoonheid, zijn toestand en onmid
dellijk, als een echo, antwoordt iets in ons
zelf daar op, wordt wakker, ontvouwt zich.
Men kan immers zonder omhaal de mens
het wezen noemen, dat in staat is met zijn
innerlijk wezen op de dingen der wereld
te responderen en juist daarin zich te ver
werkelijken, tot „zichzelf te komen". Bij
de kunstenaar is dat antwoord van onge
wone kracht, omdat hij uit de verschij
ning van het ding het wezen ervan te voor
schijn schouwt en juist in die ontmoeting
komt ook zijn eigen wezen naar voren, iets
van wat hij niet zomaar dagelijks, maar
juist in diepste wezen is." „Het contact
dat de kunstenaar met zichzelf voelt,
stroomt binnen in de manier waarop hij
het ding ziet. En uit die verhevigde zelf-
beleving komt ook het wezen van het be
schouwde tot ontplooiing." Guardini be
schrijft dan manieren van zien, zoals be
langstelling voor de substantie van het be
schouwde, voor zijn verhoudingen, zijn
onderlinge atmosferen, het licht, de stem
ming, de constructie, de architectuur, de
bewegingsstroom, de dynamiek van het
gebeuren, het typisch onveranderlijke er
van, het karakteristieke, individuele, een
malige; hij zegt dan: „Tot de eerste we
reldoorlog gaat de kunst er van uit om dat,
wat in de natuur het voorhanden zijnde ge
geven is, dóór te werken op uitdrukking
en doorzichtbaarheid van wezen. Dan be
gint iets nieuws: de kunstenaars zoeken
naar de elementaire vormen, welke ten
grondslag liggen aan de natuurgedaanten,
om daardoor het elementaire van het le
ven uit te drukken en zo ontstaat wat wij
abstracte kunst noemen." Guardini con
cludeert op grond van het voorgaande dan,
dat voor de psycholoog en biograaf het
interessantste van een kunstenaar is: de
geschiedenis in hem van één enkel kunst
werk en daarbij inbegrepen de ge
schiedenis welke hij aan het scheppen be
leeft.
Hiervan uitgaand kan men trachten te
rug te vinden waarom er zo'n verscheiden
heid en moderniteit in Verwey's werk zijn.
Het is natuurlijk een niet-picturale bena
dering en hoogst speculatief omdat dat,
wat tussen kunstenaar en kunstwex-k heeft
bestaan, terzake van het schilderij als zelf
standig kunstwerk geen betekenis meer
heeft. Verwey heeft van zichzelf gezegd
„dat zijn scheepje steeds weer terugkeert
naar zijn eerste koers, die van de een
zaamheid, ondanks mijn vele hardnekki
ge pogingen het de gemeenschapskoex-s uit
te sturen." Dat zijn werk, als neerslag van
de door Guardini bedoelde ontmoeting, dat
isolement doorbreekt moge blijken uit de
toespraak, die Verwey in 1957 in de Vis-
hal hield bij de opening van een expositie
van zijn werk: „Ik heb me nooit aange
sloten en zo'n mens komt gauw in een ge-
isoleerde positie, die tot verzet leidt. In
een groep heeft men medestrijders, de
eenling heeft die niet"; hij citeerde Tol
stoi, aan wie gevraagd was of hij het niet
erg vond onder de critiek van de wereld
te staan. Tolstoi zei toen: „Och, wat de
wereld van mij vindt, dat raakt me niet;
het gaat er slechts om wat mijn dorp van
me denkt." „Daarom zei Verwey toen
—is dit de belangrijkste expositie van
mijn leven". Zijn werk ontmoette voor
hem de gemeenschap, waarin hij als een
ling geïsoleerd is. Het „zigzaggen" dat
Jos de Gruyter in Verwey's werk consta
teert, kan aldus gezien worden als een tel
kens unieke, nieuwe ontmoetingsvorm van
een kunstenaar, die door zijn isolement
gedwongen is zich telkens opnieuw volle
dig aan die ontmoeting te wagen, omdat
hij geen geijkte vastliggende levensvorm
heeft, wil hebben, of kan hebben. Dat
laatste zou dan het moderne in Verwey's
werk zijn: de poging volstrekt elementair
leven open te leggen. Het tachtigers-ele
ment daarin en de niet-moderne oorzaak
daarvan zou dan het isolement zijn, het
bewaarde, het oude huis aan het Spaarne,
het van de beweging van déze tijd afge-
slotene. De schijnbare paradox is dan dat
de schilder, met gebondenheid aan de
traditie, in elk zijner werken een allermo
dernste geschiedenis zoals Guardini het
noemt beleeft.
Wanneer de ontmoeting niet een lang
zaam proces van wederzijdse openlegging
is, wordt de indruk van het af te beelden
voorwerp of de af te beelden mens onmid
dellijk in het kunstwerk omgezet. Zo prij
zen Verwey's critici de portretten van zijn
moeder en van Coba Ritsema. Zo werd
zijn zelfportret van 1945, door de plotseling
opgelichte luciditeit der zelf ontmoeting,
een mijlpaal voor de schilder, zoals hij zelf
zegt. Maar Anthonie Kok tekende en schil
derde hij veertig maal (waaruit de beroem
de serie dertig maal een is samengesteld)
een langzaam opgebouwde ontmoeting in
etappes. Dan ontleedt hij zijn model op
telkens een ander facet, waarbij hij tot de
conclusie komt dat zijn onderwerp onuit
puttelijk is; dat betekent dan: even onuit
puttelijk als de schilder. Als de ontmoe
tingskans klein is, microscopeert hij zijn
onderwerp met eindeloos geduld in ontel
bare kleine kleurvakjes. Maar als de ont
moeting volledig is met een enkele cen
timeters hoog kinderpaardje, een poppen-
kamer, Chinese figuurtjes, een chocolade
haan dan macroscopeert de schilder,
vergroot hij wel twintigmaal. Als één
overheersend facet de volledige ontmoe
ting onmogelijk maakt, of tenminste toe
gespitst overheerst, wordt dat ene facet
een alles doordringende kleur welke het
schilderij eenzijdig, dodelijk doordringt zo
dat de rest verdwijnt en de schilder de an
dere facetten er in moet gaan dóórschilde
ren en dóórwerken. Dit zijn slechts enkele
voorbeelden van een speculatieve benade
ring van de manier, waaraan Verwey zijn
naam van modern- kunstenaar dankt.
Het leven, dat hij voor zich uit de kun
stenaarsontmoeting met een object vrij
maakt, is telkens elementair van volstrek
te geladenheid, baanbrekend van oor
spronkelijke menselijkheid. En als zoda
nig ontmoet hij zijn eigen tijd niet min
der modern dan zijn abstracte collega's,
die het elementaire van het leven onmid
dellijk vanachter de vormen tevoorschijn
willen abstraheren. Dat Verwey deze ab
stractheid in figuratieve werken bereikt,
maakt hem tot zo'n ontzaglijk belangrijke
grensgestalte in de scherp verdeelde kam
pen van de huidige Nederlandse beelden
de kunst. Het grillige, „verwarrende" en
„onstandvastige" in zijn werk is zijn echt
heid, is hijzelf. Als op 23 april in museum
Boymans-Van Beuningen de ere-expositie
van werk van de moderne zestigjarige door
Jan Engelman geopend zal zijn, zullen wij
in Haarlem ons zijn warm-gemeende woor
den herinneren: „Het gaat er slechts om
wat mijn dorp van mij denkt." Want zijn
isolement ligt in Haarlem, dïis ook zijn
werk, zijn medestrijders. Uit Haarlem
zullen de hartelijkste gevoelens deze zes
tigjarige vergezellen, van wie elk etiket
afglijdt, omdat zijn werk zo menselijk is.
Hel onderwerp Verwey is onuitputtelijk.
Ds. W. MEIJNHOUT OVERLEDEN
Op 55-jarige leeftijd is in een ziekenhuis
te Leeuwarden overleden ds. W. Meijn-
hout, predikant bij de Christelijke Gere
formeerde kerk van Franeker.
Kees Verwey werd 20 april 1900 te
Amsterdam, Johannes Verhulststraat 6,
geboren. Toen hij zes jaar was ver
huisden zijn ouders naar Zandvoort,
waar het gezin twee jaar woonde. Van
1908 tot 1926 woonde het gezin in Sant
poort. Kees Verwey bezocht de lagere
school in Bloemendaal, vervolgens de
hbs aan de Zijlvest in I-laarlem. In 1918
kwam hij voor het eerst in contact met
de schilder H. F. Boot, die 24 jaar
ouder dan Verwey een volledige
ommekeer in diens denk- en begrip
penwereld veroorzaakte. Verwey had
toen vluchtige aanrakingen gehad met
de sfeer van de toenmalige kunstnij
verheidschool in Haarlem, waar de
ideeën van de jonge Polet, Verkruysen
en De Mesquita in lijnrechte tegenstel
ling ivaren met die van Boot. Van 1926
tot 1927 bezocht Verwey de Rijksaca
demie in Amsterdam, waar hij tekende
onder prof. Jurres. Daarna werkte hij
een jaar op het atelier van Boot, en
vervolgens woonde hij twee jaar in
Spaarndam. Sinds 1930 woont de schil
der in Haarlem. (Deze gegevens zijn
ontleend aan „Autobiografie in vogel
vlucht" van Kees Verwey, gepubli
ceerd als inleiding op de catalogus van
de expositie van zijn werk in de Vishal
van 6 juli tot 12 augustus 1957.)
De Duitse schrijver Wilhelm Herzog is
zondagavond in de ouderdom van 76 jaar
te München overleden.
Herzog stichtte het maandblad Forum
in 1914, dat later verboden werd omdat
het te „Eux-opees" werd geacht. Na de
eerste wereldoorlog bracht hij het op
nieuw tot leven. De Franse auteur - Ro-.
main Rolland behoorde toen tot zijn me
dewerkers.
Herzog heeft ook een boek geschreven
over de zaak-Dreyfus. Toen Hitier aan de
macht kwam week Herzog uit naar Zwit
serland en ging later naar Frankrijk waar
hij bij het uitbreken van de tweede we
reldoorlog werd geïnterneerd. Hij ont
snapte daarna uit bezet gebied en ging
naar Trinidad en vandaar naar de Vere
nigde Staten. In 1952 keerde hij naar
Duitsland terug.
Marianne Sarstadt naar
ballet De Cuevas
De danseres Marianne Sarstadt van het
Scapino Ballet is met ingang van het ko
mende seizoen geëngageerd door het ballet
van de markies De Cuevas in Monte Carlo.
Het engagement is tot stand gekomen na
dat de beroemde ballerina Rosella Iïigh-
tower haar in Carré bij Scapino had zien
optreden.
Marianne Sarstadt kwam de laatste tijd
door haar danstalenten steeds meer naar
voren bij Scapino.
Hollywood werkt weer
Ongeveer 1500 leden van de bond van
filmacteurs hebben met algemene stem
men hun goedkeuring gehecht aan de be
krachtiging van hun nieuwe contract met
de studio's, dat verkregen werd na een
staking waardoor de produktie langer dan
een maand heeft stilgestaan.
„TANCHLIJN" mag dan misschien niet
de sensatie hebben gewekt, die de schrijver
Harry Mulisch er kennelijk mee beoogde,
de belangstelling voor zijn eerste toneel
stuk blijft behoorlijk groot. Er wordt bo
vendien nog veel over geschreven, zowel
voor als tegen, zelfs in de rubriek „Brieven
aan de redactie" in dit blad, die verleden
week een bijdrage bevatte van een filo
sofische liefhebber met de onthulling van
de postume macht van Nietzsche achter de
schermen. De daarin gesignaleerde ver
wantschap met „Der Spiegelmensch" van
Werfel heb ik niet kunnen nagaan. Wie
belust is op beoordeling door middel van
vergelijking zou evengoed of misschien nog
beter Slauerhoffs „Opstand van Guadala
jara" mogen noemen. Maar dat alles heeft
bijzonder weinig zin, omdat men hier te
doen heeft met een in de beste zin van het
woord oorspronkelijk kunstwerk: het vond
zijn oorsprong in de dualistische persoon
lijkheid van de maker, die uiteraard mede
gevormd is door alles wat deze uit de ge
schiedenis der beschaving in zich opzoog.
Die persoonlijkheid al heeft Mulisch
getracht het romantische pathos in de
theatraal verhevigde strijd tussen geest
mens en beestmens te bedwingen door de
spelregels van de objectieve uiteenzetting
draagt bij alle overige kenmerken een ty
pisch demonstratief karakter. Bij het weer
zien van „Tanchelijn" heb ik sterker dan
bij de eerste kennismaking gemerkt, hoe
zeer dit (voorlopig?) zijn beeldende kracht
beperkt tot excentrieke figuren. Het voel
baar maken tenzij door redenering
van een groepsbeweging of van de be
wogenheid der tijd van handeling gaat hem
aanzienlijk minder gelukkig af. De zeer
gebrekkige figuratie heeft dit extra doen
uitkomen. En dat is vooral jammer in zo
verre als daardoor het eigenlijke dyna
mische proces, dat van de transformerende
overdracht, nu een te opgewonden indruk
gaf. De fantasie is op hol geslagen, adem
benemend vaak, buiten de arena der col
lectieve ervaring, der samenleving. Van de
weeromstuil spreekt het uitzonderlijke
daardoor minder boeiend aan dan zo uit
dagend de bedoeling was van deze zeld
zaam begaafde auteur.
Symptomatisch is wat Harry Mulisch mij
enkele dagen na de première vertelde:
„Toen ik de opdracht tot het schrijven van
een toneelstuk had gekregen, dacht ik
direct aan Ko van Dijk, onze grootste ac
teur. Ik meende het aan zijn formaat ver
plicht te zijn hem langs de rand van de
afgrond te laten lopen!" Welnu, Ko van
Dijk heeft het erop gewaagd en wij heb
ben er een prachtige creatie bij gewonnen,
zijn hachelijke entree als pseudo-godheid
is een subliem bewijs van zijn authentiek
komediantendom geworden. Han Bentz
van den Berg heeft hem als Everwachter,
de veel actievere hoofdpersoon, het vol
maakte tegenwicht gegeven. Door hun we
derkerig toedoen werd de opzet van „Tan
chelijn" indrukwekkend duidelijk. In de
Haarlemse Schouwburg, waar ik zaterdag
avond een wedervertoning zag, hebben
waarschijnlijk door gebrek aan diepte
de suggestieve illustraties van de scènes
door Igael Tumarkin minder sfeer dan in
Amsterdam het geval was. Regisseur Henk
Rigters heeft er intussen kans toe gezien
de geluiddempende werking van de gor
dijnen door de medespelenden te laten
overwinnen. Zijn eigen rol, die van de
aartsbisschop van Keulen, komt thans in
volle scherpzinnigheid tot gelding. Wegens
ziekte van Johan Fiolet moest Johan
Schmitz als pastoor van Antwerpen dienst
doen.
David Konina
(Van onze correspondent in Londen)
Het paasweekeinde heeft in Groot-Brit-
tannië alle records geslagen, zowel wat be
treft het verkeer als slachtoffers daarvan.
Het voorlopige aantal doden, dat naar men
vreest nog aanzienlijk zal stijgen, is 47,
het aantal gewonden 962.
De terugtocht naar huis van de Londe-
naars, die aan de kust of in andere delen
van Zuid- en Oost- Engeland hadden ge
tracht te genieten van de lentezon, bracht
voor velen urenlang oponthoud. Overal zat
het verkeer in de knoop, niet alleen op de
hoofdwegen maar ook op de binnenwegen,
die anders nog wel eens een uitkomst zijn
voor de ondernemende Brit.
De wegenwacht schatte dat gisteren per
uur vijftigduizend motorvoertuigen Londen
binnenkwamen. Vele vakantiegangers had
den gedacht dat zij door vroeger naar huis
te gaan de opstoppingen zouden kunnen
vermijden, met het gevolg dat nu in de
middaguren overal reeds wagens bumper
aan bumper stonden.
De verkeersopstopping, die het langst
duurde, was in het Westen bij Londen bij
het beruchte Slough. Hier was de rij voer
tuigen 23 mijl lang. In het noorden van
Londen, de invalsweg van de badplaatsen
langs de Noordzee, stond een rij auto's
van ruim twintig kilometer lang van Ware
in Essex tot Edmonton, een Londense
voorstad.
EDDIE COCHRAN OVERLEDEN.
De 21-jarige Amerikaanse rock 'n roll-
zanger Eddie Cochran is zondagmiddag in
het ziekenhuis in Bath overleden aan de
gevolgen van een auto-ongeluk dat zon
dagochtend gebeurd was. De drie mede
inzittenden onder wie de zanger Gene Vin
cent, werden gewond. Cochran en Vincent
waren na een tournee door Engeland op
weg naar het vliegveld voor hun terug
keer naar Amerika.
TEL AVIV (UPI) Een record aantal
pelgrims heeft dit jaar Pasen in Jeruza
lem gevierd. Reizigers van Jordanië naar
Israel s chatten het aantal pelgrims dat
zich zaterdag naar Jeruzalem had bege
ven op 50.000. Velen zijn uit Cyprus, de
Verenigde Arabische Republiek en Euro
pa gekomen.
De Grieks-orthodoxe patriarch van Je
ruzalem, Benedictus I ontstak de vlam,
die door archimandriet Theodor Diodoros
naar het Israëlische deel van Jeruzalem
werd gebracht. Diodoros werd tot de Man-
delbaum-poort geëscorteerd door een kor
poraal van het Arabische legioen.
In het niemandsland wachtte archiman
driet Ignatiov, vergezeld van een Israëli
sche politieman, hem op. Terwille van de
cameralieden en fotografen gaven de Is
raëliër en de Jordaniër elkaar een hand.
Ignatiov overhandigde de vlam aan het
hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk in
Israel, archimandrier Augustin. Augustin
gaf het vuur over aan geestelijken, die het
in alle Grieks- en Russisch-orthodoxe ker
ken van Israel brandend zullen houden.
MOSKOU (UPI) In de vijftig ortho
doxe kerken van Moskou begon de paas
viering zaterdagavond. Pasen is het be
langrijkste feest van de Russisch-ortho
doxe kerk en alle bedehuizen waren
stampvol. Velen volgden de dienst op
straat.
De patriarch van Rusland en metropo
liet van Moskou, Alexius, leidde de dienst
in de Epiphany kathedraal. Vijf minuten
voor middernacht betrad Alexius verge
zeld van tientallen bisschoppen de kerk.
Na een gebed voor de sovjet-regering
leidde de patriarch de kruisprocessie bui
ten de kerk, om deze onder de woorden
„Kristos voskres" (Christus is opgestaan)
weer te betreden. „Voistine voskres" (Hij
is waarlijk opgestaan) antwoordden koor
en gemeente.
VATICAANSTAD (Reuter) Paus Jo
annes XXIII heeft zondag in zijn paas-
(Vervolg van pag. 1)
Er waren zoveel particuliere auto's, dat
men de sportwedstrijden moest afgelasten
omdat alle parkeerterreinen vol waren en
men het gemeentelijk sportpark voor het
parkeren van particuliere wagens moest
inschakelen. Het aantal geparkeerde
auto's bedroeg 20.000 waarvan 45 a 50 per
cent van Duitse, 25 percent van Neder
landse en 25 percent van andere natio
naliteiten waren. Ook van de invalidenwa
gentjes werd druk gebruik gemaakt.
De V.V.V. heeft het ontzettend druk ge
had. Het inlichtingenkantoor stond maan
dagavond om half negen nog vol met Duit
se, Franse en Engelse toeristen die inlich
tingen vroegen. Het onderbrengen van de
gasten léverde in Lisse geen moeilijkheden
op dank zij het voortreffelijk voorberei
dende werk van de secretaris van de
V.V.V. de heer W. Verkerk. Ruim 1100
vreemdelingen konden aan nachtverblijf
worden geholpen: niemand behoefde te
worden teleurgesteld.
Een woord van lof komt de rijkspolitie
toe die het abnormaal drukke verkeer uit
stekend geregeld heeft. Er kwamen geen
stagnaties van betekenis voor.
Rustig in Zandvoort
Er zijn in vroegere voorseizoenen tal
rijke zondagen geweest, die Zandvoort
meer drukte brachten dan de afgelopen
paasdagen, hetgeen vanzelfsprekend niet
zeggen wil, dat de badplaats niet meepro
fiteerde van de grote toeristenstroom van
ons land. Die bijzondere drukte openbaar
de zich reeds vrijdagavond toen vele
vreemdelingen voor het merendeel Duit
sers arriveerden en een gezellige, hoe
wel niet overmatige drukte brachten. Er
was echter, zoals zaterdagmorgen jl.
bleek, geen sprake van, dat alle hotels en
pensions waren volgeboekt, want hoewel
dit bij verscheidene wel het geval was, wa
ren er toch ook nog vele hotel- en pension
houders, die kamers over hielden en dat
bleef ook zo gedurende de paasdagen. Bij
stichting Touring Zandvoort konden dan
ook al degenen, die zich om kamers meld
den, gemakkelijk worden ondergebracht,
zonder dat gebruik behoefde te worden ge
maakt van particuliere adressen. Ook de
verhuur bij particulieren bleef over het
algemeen gering en talrijk bleven de bord
jes „Gemeubileerde kamers te huur". Het
koude, schrale weer had voor het strand
weinig aanlokkelijks, zodat de strandbe-
drijven zelfs van „stille paasdagen" kon
den spreken en menige strandwandeling
werd door de weersomstandigheden vroe
ger afgebroken, dan men aanvankelijk van
plan was. Gedurende dit paasweekeinde
reed geen enkele extra trein naar de bad
plaats. De busverbinding reed met ver
schillende extra diensten, doch ook hier
was van overmatige drukte geen sprake.
Op de Linnaeushof ten slotte was het
„gezellig druk". Ongeveer drie a vierdui
zend mensen bezochten de Bennebroekse
bloementuin, waar echter gezien het pril
le jaargetijde nog niet zóveel was te zien.
Het verkeer in Haarlem kon over het al
gemeen goed verwerkt worden. De groots
te drukte viel op eerste paasdag: toen het
verkeer 's middags omstreeks half vier
vastzat van de Schipholweg tot in Heem
stede. Tweede paasdag waren er slechts
enkele kleinere opstoppingen op de Wagen
weg nabij de Spanjaardslaan.
In het vijfenveertigjarig bestaan van de
Achtentwintig Franse jongens van 16-18
jaar hebben in de nacht van zondag op
maandag overnacht in de voetgangers
tunnel „Kerkehout" in Wassenaar. De
jongens, die onder leiding van hun
kapelaan een bustocht naar Nederland
hadden gemaakt, om de bollenvelden
te bewonderen, hadden in de tunnel
veldbedden opgeslagen, omdat men
's avonds nergens meer onderdak had
kunnen vinden. De Fransen lieten zich
door de politie niet uit de tunnel pra
ten. 's Morgens om zes uur vertrok
de groep weer.
A.N.V.V. zijn nog nooit zoveel vreemde
lingen tegelijk in Nederland geweest als
tijdens deze paasdagen, aldus verklaarde
aan het einde van de tweede paasdag een
zegsman van deze organisatie.
Letterlijk van alle kanten zijn Denen,
Zweden, Duitsers, Zwitsers. Belgen, Fran
sen en Engelsen op Nederland afge
zwermd om na een koud begin een tweede
paasdag met heerlijk weer en motregen
tot slot in Holland door te brengen.
Van het hoge noorden tot in het diepste
zuiden, doch eveneens langs de Brabantse
en Zeeuwse grenzen zijn honderdduizenden
Nederland binnengestroomd.
Op alles voorbereid, had de A.N.V.V.
tienduizenden pamfletjes in vele talen voor
de bezoekers aan de grensposten gereed
gelegd om hen te waarschuwen, dat in
het westen des lands vrijwel alle hotel- en
pensionbedden x-eeds vooraf waren be
sproken en dat via de logies-informatie-
diensten wellicht nog particuliex-e adres
sen beschikbaar waren.
Op Goede Vrijdag echter waren die pam
fletten reeds „uitvex-kocht". Nadat haas
tig tienduizenden nieuwe exemplaren wa
ren gedx-ukt werden deze met ijlboden
naar de grenzen gezonden.
Valkenburg in Limburg zag drie nach
ten lang 5000 van de 7000 beschikbax-e lo
geerbedden bezet. Ook in de andere Lim
burgse vakantieoox-den was de toeloop be-
vx-edigend. Daarnaast hebben zich met Pa
sen per dag zeker 50.000 buitenlandse dag
jesmensen in Limbui-g vermeld, waar de
vroege lentebloesem in juichende boeket
ten omhoog stak.
Claxonconcert bij Zeeuwse veren
Ook Zeeland heeft zeer veel bezoek ge
had, waarbij voor het eerst het Duitse ele
ment overheerste. Vlissingen, Middel
burg, Dombux-g en Veere bleken grote trek
pleisters evenals miniatuurstad Walche
ren bij de Zeeuwse hoofdstad en de Zuid-
bevelandse bloeiende bongerds.
Een handicap was dat de veren op paas
zondag nog in winterdienst (om de twee
uur) voeren, hetgeen niet op de aan de
Zeeuwsvlaamse grens uitgereikte dienst
regelingen vermeld was. Vooral in Vlis
singen is daardoor op paaszondag nogal
wat rumoer ontstaan. Verontwaardigde
toeristen hebben er een claxonconcert van
ruim een uur gegeven, aangevoerd door
een ploeg Parijse journalisten, die Zee-
land-vakantieland kwamen verkennen.
Tweede paasdag was in de kuststreek
nog drukker dan tijdens de voorgaande da
gen. Café's en restaurants deden voor de
tijd van het jaar bijzondere zaken en in
de souvenirswinkels kwam men handen te
kort om koopgrage buitenlanders te bedie
nen. De omzetten liepen vooral in dure sou
venirs hoog op. De Haagse politie heeft
boodschap verklaard, dat er tegenover
Christus „met zijn vertegenwoordigers en
volgelingen in de kerk" de anti-christelij
ke geest staat, „die dwlaing is, een vals
denkbeeld van persoonlijk en gemeen
schapsleven, overmatige macht en zelfs
fysiek geweld, kwaad en ruïneuze wanor
de". I-lij herinnerde er aan, dat „vele van
onze broeders geen enkele vorm van vrij
heid kennen, die jaar in jaar uit onder
drukking en geweld ondergaan".
Ook sprak de paus over mensen, die
„als gevolg van ras of economische om
standigheden, of door de beperkingen op
de uitoefening van hun natuurlijke en
burgerlijke rechten lijden".
CANTERBURY (Reuter) Dr. Geof
frey Fisher, aartsbisschop van Canterbu
ry en primaat van de kerk van Engeland,
heeft in zijn paaspreek in de kathedraal
van Canterbury gesproken over het „vre
selijke voorbeeld en de waarschuwing" van
Zuid-Afrika. Hij zei: „Zuid-Afrika maakt
ons allen thans zeer bezwaax-d van geest,
niet omdat wij lijden, maar om de grote
droefheid, die het op onze Heer en op on
ze broeders legt. Toch is het geen nieuwe
dx-oefheid. De mensen in Zuid-Afrika ge
dragen zich zoals de mensen altijd doen
en zullen doen, of zij vei'drukkers of ver
drukten zijn, of zij aan de macht zijn of
geen macht hebben. De christen, belast
met zijn verantwoordelijkheid, verblind
door zijn eigen zonden, protesterend tegen
de zonden van anderen, moet zich weer
vertrouwvoller tot het Paasevangelie rich-
gen en tot het eeuwige leven dat het ons
gebracht heeft."
BALTIMORE (Reuter) Tot dusver
hebben drie van de grootste warenhuizen
van Baltimore besloten, het verbod voor
negers om in hun restaurants plaats te ne
men, op te heffen. Twee andere waren
huizen zouden dit voorbeeld willen volgen.
Negerleidex-s zien in deze ontwikkeling
een belangrijke overwinning voor hun
actie tegen de rassenscheiding.
Leiders van negerstudenten uit 11 Ame
rikaanse staten hebben zondag op een con-
ferentei in Raleigh in de staat Noord-Ca-
roline besloten hun strijd tegen het ge
scheiden eten in lunchrooms, restaurants
en cafetaria's te coördineren.
Men besloot voorts gevangenisstraf te
prefereren boven vrijlating tegen borg
tocht, zo de betogingen van de negerstu
denten mochten eidigen met arrestaties.
Nieuwe „heiligschennis"
ATLANTA, GEORGIë (UPI) In Bi-
loxi, Mississippi, is een neger-arts gearres
teerd omdat hij gezwommen had bij een
„alleen voor blanken" bestemd stx-and, zo
is in Atlanta vernomen.
De arts, dr. Gilbert Mason, zei dat hij
en enkele andere negers zondag naar het
strand waren gegaan om te zwemmen.
Functionarissen gelastten de negers weg
te gaan en Mason werd in hechtenis geno
men, maar later op borgtocht van 25 dollar
vrijgelaten. Het hoofd van de politie, Her-
bert McDonald, weigerde de arrestatie te
bevestigen. Aangenomen wordt dat het in
cident onderdeel is van een campagne van
lijdelijk verzet tegen segratie-praktijken
in het streng gesegreerde Mississippi.
NEW DELHI (UPI) Premier Tsjoe En
Lai van communistisch China is vandaag
uit Rangoon per vliegtuig in New Delhi
aangekomen voor zijn besprekingen gedu
rende lien dagen met premier Nehroe over
de grenskwestie tussen India en commu
nistisch China.
Tsjoe was vergezeld van de communis
tisch- Chinese minister van Buitenlandse
Zaken, maarschalk Tsjen Yi.
Premier Nehroe heeft eerder verklaard,
dat van de conferentie geen positieve re
sultaten mogen worden verwacht, maar
dat van een aftasten van eikaars menin
gen sprake zal zijn. Het betwiste gebied
bevindt zich in de Noord-Indiasche pro
vincie Ladakh. In oktober 1959 schoten
Chinese soldaten daar negen leden van een
Indiasche grenspatrouille dood en namen
er tien gevangen.
op grond van de runnersverordening eni
ge malen bij de V.V.V.-kantoren moeten
ingrijpen. Profiteurs poogden toeristen te
vexdokken tot het aannemen van onbeken
de en bedenkelijke logiesaanbiedingen.
Veertigduizend boekingen
De logies-informatiediensten van de
A.N.V.V. en de lokale V.V.V.'s hebben
met honderden medewerkers van don-
dex-dag af ruim veertigduizend buiten
landse toeristen buiten de vrijwel vol
ledig besproken hotel- en pensionac
commodatie ondergebracht. Aan de
kop staat Katwijk met 9000 boekingen
dan volgen Amsterdam met 7000. Rot
terdam met 3600. Den Haag met 3000,
Arnhem en Dordrecht met ieder 2000,
Delft 1700, Utrecht en Haarlem met
ieder 1500 en de andere bureaus met
minder dan 1000. Langs de Noordhol
landse kust werden 1700 gasten ondex--
gebracht en in Zaandam en omgeving
1500. In het Gooi, Het Sticht en op de
Veluwe is het ook zeer druk geweest,
zowel met Nederlandse als met buiten
landse gasten.
Het vliegveld Zestienhoven heeft vele
chartervliegtuigen met Engelse Floriade-
gangers binnengekregen.
Hoeveel buitenlanders sedert witte don-
derdag in Nederland overnacht hebben is
moeilijk te zeggen. Een schatting, geba
seerd op ervaringscijfers van vorige ja
ren, wijst op 250.000 tot 300.000. Daarbij
komen honderdduizenden dagbezoekers.
De deviezenomzetten op deze dagen moe
ten dan ook in de vele miljoenen gelopen
hebben.
Floriade: 150.000 bezoekers
De bezoekersaantallen voor diverse eve
nementen waren voor eerste en tweede
paasdag: Floriade Rotterdam 150.000. Ho
ge Veluwe 8.000; Artis 15.000, Blijdorp
19.000, Dierenpark Wassenaar 12.000. die
renpark Rhenen 13.000. Rijksmuseum Am
sterdam 16.000, Openluchtmuseum Arn
hem 5400, Madurodam 36.000. Miniatuur-
Walcheren Middelburg 4000. De Efteling
25.000, Schiphol Amsterdam 27.500 (900
rondvluchtpassagiers).
De Nederlandse amateurgidsenbond
B.B.T.-B.B.A. heeft tijdens de paasdagen
1283 verdwaalde automobilisten met plm.
3000 passagiers op de goede weg geholpen.
