Tsjechoslowakije's culturele leven
is boeiend en afwisselend
zonder kringen
Architecten genationaliseerd in
Tsjechoslowakije en Hongarije
Nehroe's toestel op weg
naar Gaza gehinderd
Japans Lagerhuis akkoord
met veiligheidsverdrag
Russisch ruimteschip zou
gesplitst zijn
Eerste opiniepeiling in
de Sovjet-Unie
VRIJDAG 2 0 MEI 1960
Goudswaard geeft in Cairo
nog meer feiten toe
Kroesjtsjevs Amerikaanse
vriend Eaton in last
De volmaakte
HUISHOUD-
handschoenen
Oppositie boycot zitting
en protesteert heftig
REISINDRUKKEN UIT TSJECHOSLOWAKIJE (III)
Chinese protesten bij de
Indonesische regering
Oostenrijks bezoek aan de
Sovjet-Unie gaat door
Eisenhowers cadeautje
was al in Moskon
Verwijdert vlekken
Koning Boudewijn tekende
Kongolese grondwet
N.V. Glashandel
stra-Vèrocnigde
CAIRO (Reuter) De Nederlander
Meewis Goudswaard uit Amsterdam, die
met twee Italianen in Cairo terechtstaat
op beschuldiging van spionage voor Israel,
heeft donderdag erkend dat foto's en ge
heime rapporten oven kustversterkingen,
die in zijn huis in beslag waren genomen,
van hem waren. De Italiaanse verdachte
Fernando Pacciolla ontkende te hebben
bekend dat overeengekomen was voor dui
zend dollars per maand Egyptische mili
taire geheimen te verstrekken. Hij zei, dat
zijn verklaring mogelijk verkeerd was ver
taald.
Het reusachtige paviljoen Z" op het
jaarbeurster rein in Br rib, dat impo
neert door zijn perfecte structuur.
CAIRO (UPI) De Verenigde Arabische
Republiek heeft bij Israel geprotesteerd
tegen schending van haar luchtruim ter
wijl Premier Nehroe van India per vlieg
tuig op weg was naar Gaza. Volgens een
communiqué van de V.A.R. vlogen drie
Mystère-straaljagers van de Israëlische
luchtmacht over het toestel waarin Nehroe
was gezeten, en scheerden opnieuw twee
straal toestellen over het vliegtuig van
Nehroe toen dit op het vliegveld van Gaza
landde. Nehroe op vierdaags officieel be
zoek aan president Nasser van de V.A.R.
heeft donderdag de strook niemandsland
tussen de Verenigde Arabische Republiek
en Israel bezocht. Nehroe werd door een
menigte van honderdduizend inwoners van
Gaza geestdriftig toegejuicht. Hij bezocht
een Arabisch vluchtelingenkamp in de om
geving en bekeek vanaf een Indische ob
servatiepost Israëlische installaties aan de
andere kant van de grens. Nehroe gebruik
te de lunch op het hoofdkwartier van het
Indische regiment van het uit troepen van
zeven landen samengestelde UNO-politie-
leger.
WASHINGTON (UPI) De Amerikaan
se senator Thomas J. Dodd heeft het mi
nisterie van Justitie verzocht de miljonair
Cyrus Eaton in staat van beschuldiging te
stellen wegens overtreding van de „Logan
Act". Eaton, een industrieel uit Cleveland
en winnaar van de Leninprijs, had woens
dag een kort onderhoud met - premier
Kroesjtsjev. Eaton, die reeds eerder in
Moskou door de Russische premier werd
ontvangen, is een krachtig voorstander van
goede betrekkingen tussen de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten.
De Logan Act" stelt contacten van een
ambtloos burger met een buitenlandse mo
gendheid met het doel het Amerikaanse
regeringsbeleid te beïnvloeden strafbaar
met maximaal vijfduizend dollar boete en/
of drie jaar gevangenisstraf.
'Advertentie
10 x sterker
Gevoerd
Bestand teger»
bijtende stoffen
Géén rubber
yA Beschermen 'y Voor ledero
i uw handen hulsvrouw
t (óók in i-
KOKEND onmisbaar.
V water)
j
Verkrijgbaar bij de Drogisten en
zaken in huishoudelijke artikelen.
TOKIO (Reuter) Het Japanse Lager
huis heeft donderdag goedkeuring gehecht
aan het herziene veiligheidsverdrag tussen
de Verenigde Staten en Japan. De opposi
tie van socialisten en democratische socia
listen was niet aanwezig. Zij stroomden
samen voor de deur van de voorzitter van
het Lagerhuis om te beletten, dat hij de
bijeenkomst zou openen. De oppositieleden
zaten arm in arm samengepakt in de gan
gen die naar de vergaderzaal leiden. Drie
politiemannen waren nodig om elk van
hen te verwijderen en toegang voor de
liberaal-democraten mogelijk te maken.
Bij de wanordelijkheden werden 51 po
litiemannen, vier socialistische Rijksdag
leden en vijf secretarissen van socialis
tische parlementsleden gewond.
Buiten het gebouw protesteerden negen
duizend vakbondleden en studenten in de
druilerige regen tegen de ratificatie van
het verdrag. Vandaag wordt een grote pro
testdemonstratie gehouden. De politie
heeft drieduizend man opgeroepen om be
storming van het gebouw te voorkomen.
les wat de staatsbureaus op papier had
den gezet. Aanvankelijk leverden de ar
chitecten met uitdrukkelijke vergunning
van hogerhand, detail-ontwerpen en teke
ningen, maar zij gingen gaandeweg iets
verder en bouwden fabriekcomplexen en
zelfs series woningen voor particulieren.
Voor de regering werd dit succes van
het particuliere initiatief ten slotte toch
te bar. Nadat de officiële instanties twee
jaar lang op de hoogte waren geweest van
het beslaan en het werk van deze archi
tecten-groepen, ontdekten zij plotseling dat
dit werk een particulier en kapitalistisch
karakter had aangenomen en dat de ar
chitecten in strijd met de wet hadden ge
handeld. De pers en de acte van be
schuldiging verzwijgen dat ook de staats
ondernemingen en vooral bepaalde minis
teries tot de opdrachtgevers hebben be
hoord. Volgens communistische opvatting
kan echter de staat of de partij niet zon
digen, wel echter de ambtenaren. Daar
om is ook een aanzienlijk groep lagere
ambtenaren aangeklaagd. Voortaan mo
gen de architecten in Hongarije en Tsje-
choslowakije geen particuliere opdrachten
meer aannemen of uitvoeren, want ze zijn
op dezelfde manier genationaliseerd als
alle artsen, advocaten en de overige „be
drijven". De schuldigen kregen vier tot
zes jaar tuchthuis.
BEDFORD (Reuter) Deskundigen,
verbonden aan het Amerikaanse ruimte
vaartstation te Bedford in de staat Mas
sachusetts hebben meegedeeld, dat het
Russische ruimteschip, dat zondag werd
gelanceerd, op het ogenblik een versnelde
baan rond de aarde maakt die meer ei
vormig is dan in de eerste dagen. Hier
door, zeiden zij, kan de satelliet langer
rond de aarde blijven draaien dan voor
zien was. De levensduur van het ruimte
schip was vastgesteld op drie weken.
Volgens het Smithsonian astrofvsisch
observatorium in Cambridge (Massachu
setts) is de vierde Spoetnik in „misschien
vier" delen gesplitst, zoals ook de radio
telescoop in Jodrellbank (Engeland) heeft
waargenomen.
De Russen hadden plannen kenbaar ge
maakt om de hogedrukcabine van de rest
van het schip te scheiden. Deze scheiding
zou een voorproces kunnen zijn van terug
keer van een gedeelte van de Spoetnik
naar de aarde.
MANCHESTER (UPI) In het obser
vatorium bij de radiotelescoop van Jodrell
Bank hebben Britse en Amerikaanse ge
leerden gisteravond met een fuifje de
voorspoedige reis van de „Pionier V" ge
vierd. De Amerikaanse zonnesatelliet was
gisteren ruim zestien miljoen kilometer
van de aarde af. Tien weken geleden was
de „Pionier V" gelanceerd.
TOKIO (UPI) Communistisch-China
heeft Indonesië? beschuldigd van het „ge
wapend opbrengen" van één harer schepen
en van 't schenden van „internationaal er
kende normen" door het arresteren van
Chinese consulaire autoriteiten. De Chine
se beschuldigingen waren vervat in twee
„zeer ernstige" protestnota's die begin mei
aan de Indonesische regering werden over
handigd en waarover „Nieuw China" pas
nu bericht.
In de nota's werd de Indonesische pro
cureur-generaal beschuldigd van het val
selijk beschuldigen van het stoomschip Téi
Poo Hong van afvaart zonder toestemming
en het „openlijk belasteren" van een com-
munistisch-Chinese consul, die „onder huis
arrest" werd geplaatst.
De Indonesische regering heeft commu
nistisch China met klem verzocht de con
suls te Bandjermasin (Zuid-Bornco) en Me-
dan (Sumatra) te vervangen wegens hun
anti-Indonesische instelling.
MOSKOU (UPI) Een Oostenrijkse
parlementaire delegatie, geleid door de
voorzitter van de Nationale Raad Leopold
Figl, is donderdag voor een officieel be
zoek van tien dagen aan de Sovjet-Unie in
Moskou aangekomen. De delegatie maakt
de reis op uitnodiging van de Opperste
Sovjet. Premier Kroesjtsjev zal deze zo
mer een bezoek aan Oostenrijk brengen.
ZELFS BIJ EEN KORT BEZOEK valt
het op, hoe intens het cultuurleven er
ook nu onder het communistische
regime nog is. En niet alleen in Praag,
maar in heel Tsjechoslowakije. Overal
vindt men tekenen van een niet te ver
zadigen cultuurhonger. Die blijkt bij de
kleinste wandeling, niet alleen door
Praag maar ook in kleine provincie
plaatsen, al dadelijk uit het verrassend
grote aantal boekwinkels. Dikwijls jdin
die winkels gespecialiseerd: uitsluitend
studieboeken, uitsluitend technische wer
ken, uitsluitend boeken op landbouwkun
dig gebied, enzovoorts. In de etalages van
de niet-gespecialiseerde boekhandels ziet
men gewoonlijk vrij veel politieke wer
ken maar onder de romanlitteratuur treft
men er, naast de bekende communisten,
ook heel wat werken van niet-communis-
tische (maar natuurlijk niet van anti
communistische) Westeuropese en Ame
rikaanse auteurs aan. Er worden dus
blijkbaar heel wat boeken gekócht, maar
bovendien wordt er druk gebruik ge
maakt. van uitleenbibliotheken, waarvan
er in Tsjechoslowakije 56.000 zijn. dat wil
zeggen vier op elke duizend inwoners.
Vrijwel alle fabrieken en andere bedrij
ven van enige omvang hebben hun eigen
bedrijfsbibliotheek van zorgvuldig op hun
ideologie geselecteerde werken, waaruit
de personeelsleden en hun gezinnen boe
ken kunnen lenen. Het pocketboek is nog
maar nauwelijks tot Tsjechoslowakije
doorgedrongen. Er zijn onlangs enkele
werken, voornamelijk uit de internatio
nale klassieke litteratuur, in zakformaat
uitgegeven, maar verder is men op dat
gebied nog niet gekomen. En dit ondanks
het feit dat, zoals een deskundige mij
vertelde, het pocketboek in de buurlan
den Polen en Hongarije de laatste tijd
enorm veel opgang maakt.
Praag is altijd een toneelstad bij uit
nemendheid geweest en daarin is ook na
de revolutie van 1948 geen verandering
gekomen. De twee opera's en twintig
andere schouwburgen in deze stad (die
ongeveer evenveel inwoners heeft als
Amsterdam) zijn vrijwel avond aan
avond uitverkocht. Daarvoor zijn twee
goede redenen: de voorstellingen staan in
't algemeen op een zeer hoog peil en de
toegangsprijzen zijn in de meeste theaters
laag in de opera's bij voorbeeld van 20
tot 3 kronen of, volgens de toeristenkoers.
van 5.30 gulden tot 80 cent. Beide opera's
spelen een dagelijks wisselend repertoire,
waarbij het eerbiedwaardige „Staats
theater" (met zijn vermaard voordoek
van de negentiende-eeuwse schilder
Hynaise) zich hoofdzakelijk bepaalt tot
het opvoeren van werken van Tsjechische
en Slowaakse componisten als Smetana.
Janatsjek en Soechon, terwijl de andere,
het „Smetana-Theater"-, het alom gebrui
kelijke opera-repertoire van Bi zet tot en
met Wagner vertoont. In laatstgenoemde
schouwburg, een gezellig-ouderwets
theater in barokstijl, met ouderwets-
ruime zitplaatsen, gangnaden en couloirs
en ongeveer negentig pluche loipes die de
zaal een allesbehalve communistisch aan
zien geven, heb ik ondermeer een prach
tige opvoering van „Carmen" gezien.
Onder de meesterlijke regie van Vaclav
Kaslik en met Vera Krilova en Lubornir
Havlak (twee zangers die werkelijk kun
nen acteren) in de hoofdrollen had
Bizet's oude paradepaardje zoveel nieuw
leven en dramatische spanning gekregen,
dat het effect overromnelend was. Dat
ook de balletkunst in Tsjechoslowakije op
respectabel niveau staat bleek uit een
opvoering van het avondvullende ballet
in vier bedrijven ..De fontein van Racht-
siisarai" van Asafjev. dat onder leiding
van de Russische choreograaf A. R.
Tomskij knap. met veel elan en grote
muzikaliteit gedamd werd. zij het dan dat
de choreografie niet uitblonk door oor
spronkelijkheid.
baarse schoonheid, dat volkomen met Soe-
chon's muziek harmonieerde. De twaalf
hoofdrollen van de opera waren alle dub
bel bezet om het mogelijk te maken dat
het werk avond aan avond werd vertoond
zonder de zangers uit te putten. Nee, dit is
geen vergissing: avond aan avond dezelfde
opera, in wat. toch niet meer dan een flinke
provinciestad is. En wat nog meer zegt:
men moest drie weken tevoren plaats be
spreken om „Svatopluk" te kunnen zien!
Als voorbeeld van de kleinere provincie
steden noem ik Gottivaldov (het voormalig
Zlin), een gemeente met ongeveer hetzelfde
inwonertal van Veisen. Er is een moderne
schouwburg met 7.50 plaatsen en met een
eigen beroepsgezelschap. In de week waarin
ik Gottivaldov bezocht speelde dat gezel
schap o.m. „Hamlet", „Midzomernacht-
droom" en „Dood van een Handelsreiziger",
en altijd voor volle zalen. Op mijn vraag
of de personeels-organisatie van de „Svit"
(vroeger Bata) -schoenenfabriek, de alles
beheersende industrie van Goltwaldov, de
schouivburg misschien vulde door voor het
personeel verlaagde prijzen te bedingen,
kreeg ik ten antwoord dat de culturele
commissie uit het fabriekspersoneel hierbij
wél een taak had, maar een andere taak
dan ik dacht: die commissie reserveert
namelijk een paar honderd plaatsen per
avond voor haar leden, maar legen de nor
male prijs en alleen om te voorkomen dat
die leden anders de kans zouden missen
om een bepaald stuk te zien.
De culturele belangstelling is dus wel
heel groot op het gebied van toneel en
litteratuur. Maar voor andere kunst
uitingen is ze niet veel kleiner. Een vijf
tiental symfonie-orkesten (waaronder het
internationaal bekende Tsjechisch Philhar-
monisch Orkest.) kan maar nauwelijks vol
doen aan de belangstelling voor klassieke
muziek en voor de modernen, waaronder
de Tsjechen Vaclav Dobias en -Bohuslav
Martinu. (Dat de laatste al sedert jaren
in het kapitalistische Amerika woont heeft
zijn aanzien, ook onder het communis
tische regime, in zijn geboorteland blijk
baar in genen dele geschaad.) De uitvoe
ringen van deze orkesten en van verschei
dene kamermuziek-enscmbles zijn gewoon
lijk al-voor een heel seizoen uitverkocht
nog vóór het eerste concert van dat seizoen
is gegeven.
Ook de musea worden druk bezocht en
waarlijk niet alleen of zelfs maar voor
namelijk door buitenlandse toeristen. Deze
laatste gaan maar al te vaak op zoek naar
schilderkunst in het Staatsmuseum, dat op
een heuvel aan het einde van het Wen-
ceslausplein staat, en daardoor het centrum
van Praag majestueus beheerst, maar dat
hoofdzakelijk gewijd is aan de nationale
ethnografie van Tsjechoslowakije, Het. staat
daar danook wel wat bedrieglijk op dat
centrale punt, terwijl men voor de echte
kunstschatten van het. land moet zoeken
naar het Nationale Museum (Narodni Ga
lerie), waarvan de verzamelingen zijn on
dergebracht in drie gebouwen in verschil
lende delen van de stad! Maar de liefheb
bers weten die gebouwen toch wel te vin
den, evenals de behuizingen van de klei
nere collecties waaraan Praag zo rijk is.
En het is opvallend dat een ongewoon
groot deel van het museumpubliek uit
plattelanders bestaat, uit boeren en boerin
nen, wier aandacht voor de middeleeuwse
handschriften in het voormalige Strahov-
klooster niet minder groot is dan voor de
fascinerende „Zwarte Madonna" in de
voormalige Loreto-kapel, nu eveneens een
museum. Wat ook opvallend is: de eerbied,
lp
waarmee vele museumgidsen toch die
naren van een communistische overheid
nog altijd over de leden der vroegere vor
stenhuizen spreken. De kroonjuwelen, die
zij u tonen, zijn niet gewoon die van „Ru-
dolf II" maar dikwijls die van „Zijne Ma
jesteit Keizer Rudolf II", en u ziet niet de
trouwjapon van koningin Anna maar van
„Hare Majesteit Koningin Anna". Zo is het
trouwens ook op religieus gebied: het is
zelden „de Madonna", maar veelal „de hei
lige Madonna", en het is nooit „hertog
Wenceslaus" maar altijd „de-heilige Wen-
ceslaus".
Verrassingen van een heel andere aard
kan men op het gebied van de bouw
kunst beleven. Natuurlijk lang niet
overal; de woningbouw is in de nieuwe
stadswijken, zowel van Praag als van
verscheidene provinciesteden die ik
heb gezien, in architectonisch opzicht
dikwijls alleen maar vervelend. Eerder
irritant dan vervelend is de bouwstijl,
die Oost-Europa van de Stalin-periode
in Rusland heeft geërfd en waarin bij
voorbeeld in de buurt van Ostrava een
hele nieuwe woonstad voor mijnwer
kers, Poruba geheten, is en nog wordt
opgetrokken. Zuilen en bogen worden
daarbij op de belachelijkste manier ge
bruikt, vermoedelijk om toch vooral
maar duidelijk te laten uitkomen dat
de mensen die hier wonen geen „ver
worpenen der aarde" meer zijn. Het is
er échter wat al te dik op gelegd.
Na het bezichtigen van zo'n woonwijk
van arbeidspatriciërs is de verrassing des
te groter als men elders voorbeelden ziet
van een volop levende, frisse en oorspron
kelijke bouwstijl, die niet onderdoet voor
het beste dat men in West-Europa en in
Amerika ziet. Heel bijzonder is in dat op
zicht het administratiegebouw van de jaar
beurs in Brno, een schepping die wel het
uiterste contrast vormt met. het Stalinis
tische pseudoklassicisme. Dit is als het
ware de belichaming van de overwinning,
die de moderne architectensehool onder lei
ding van prei. Rozehnal na een felle strijd
van enige jaren binnen de Tsjechische
communistische partij op de imitators van
Moskou heeft weten te behalen.
EEN DER ANDERE GEBOUWEN van de
jaarbeurs te Brno verdient tenslotte ver
melding als een proeve van moderne bouw-
IAnks: het Staatstheater te Praag, een
tempel van muziekdramatische kunst.
Rechts: het Staatsmuseum te Praag,
géén tempel van beeldende kunst.
De nieuwe arbeidersstad Poruba bij
Ostrava wordt nog gebouwd in de
reeds verouderde Stalinistische stijl
die aan de wijk een auasi-voornaam
karakter moet geven.
techniek. Het kolossale „paviljoen Z", dat
een oppervlakte van 18.000 vierkante meter
beslaat, en waarvan het koepeldak door
geen enkele pijler wordt gesteund. Deze ge
weldige koepel werd op de grond gecon
strueerd en daarna volgens dezelfde me
thode waarmee verleden jaar in Rotterdam
het restaurant van de Euromast, op zijn
plaats werd gebracht in zijn geheel naar
boven gevijzeld. Het interieur, dat in hoog
te heel wat kerktorens overtreft en in
breedte niet onderdoet voor de Haarlemse
Grote Markt, levert een buitengewoon im
posante aanblik op.
Simon Koster
MOSKOU (UPI) Voor de eerste maal
is in de Sovjet-Unie een publiek opinie
onderzoek gehouden. Deze werd van 10 tot
14 mei voor de topconferentie, maar na
het neerhalen van de U-2 georganiseerd
door de „Komsomolskaya Pravda", het
orgaan van de communistische jeugdbe
weging. Van de duizend personen, onder
wie arbeiders, boeren en intellectuelen, die
in tien steden van Europees Rusland wer
den ondervraagd, beantwoordde 96.8 per
cent de vraag „Kan de mensheid oorlog
verhinderen?" bevestigend, aldus het blad.
Slechts 21 personen gaven een ontkennend
antwoord, elf hadden geen mening.
Op de vraag „Waarop baseert u uw
mening?" (dat oorlog kan worden voor
komen) gaven de meesten twee antwoor
den:
door de toenemende kracht van het
socialistische kamp en
door het verzet van de volken tegen
oorlog, zowel in de communistische als
kapitalistische landen.
De derde vraag luidde: „Hoe moet de
vrede worden versterkt?" De meerder
heid der ondervraagden antwoordde dat
de arbeiders van de Sovjet-Unie harder
moeten werken om de defensie te verbe
teren en dat de regering haar strijd voor
algehele en algemene ontwapening moet
voortzetten, aldus de „Komsomolskaya
Pravda".
MOSKOU (UPI). Afgedekt, met zeil
doek staat in de garage van de Amerikaan
se ambassade te Moskou een zes meter
lang plezierjacht, dat president Eisenhower
tijdens zijn bezoek aan de Sovjet-Unie pre
mier Kroesjtsjev zou aanbieden. Het is een
kostbaar geschenk: het geelgeverfd jachtje
wordt, voortgestuwd door een „straalmo
tor", die een straal water achterwaarts uit-
stuivt en de boot een grote snelheid kan
geven. Het bootje is reeds enkele weken
terug in Moskou aangekomen, maar nu
Eisenhoivers bezoek aan de Sovjet-Unie
niet door gaat, zal in Washington beslist
worden wat er met het jacht gebeuren
moet.
Het jacht is niet het-enige souvenir dat
de Amerikaanse ambassade in Moskou op
geborgen heeft. Er zijn honderden gecalli-
grafeerde uitnodigingen op geschept pa
pier, bestemd voor de recepties welke Ei
senhower tijdens zijn verblijf in Moskou
zou geven. Ze gaan terug naar Washington.
De residentie van ambassadeur Llewellyn
Thompson was in verband met Eisenho
ivers komst geheel gerestaureerd en ver
fraaid. Dat wordt een aanzienlijke schade
post.
Maar toch niet zo erg als voor de Ita
liaanse ambassade toen president Gronchi
vorig jaar zijn bezoek aan de Sovjet-Unie
uitstelde. De Italiaanse ambassade had
zelfs al drank en levensmiddelen uit Italië
laten komen, waaronder veel aan bederf
onderhevige waar.
Advertentie
In het culturele leven van Europa heeft Tsjechoslowakije en dan vooral
Praag van oudsher een voorname rol gespeeld. Praag is een van de oudste
Europese universiteitsstedende houwkunst stond er reecls in de vroege middel
eeuwen in hoog aanzien, en de Praagse verzamelingen van incunabelen en hand
schriften waren al enige honderden jaren geleden wereldvermaard, om maar
enkele aspecten van die cultuur te noemen. In de negentiende en twintigste eeuw
is Praag voortdurend een belangrijk centrum van muziek, toneel en litteratuur
geweest.
MEN MENE NTET DAT HET TONEEL
LEVEN van Tsjechoslowakije beperkt
blijft tot Praag. Buiten de hoofdstad zijn
er nog 52 schouwburgen, waarvan vele
hun eigen vaste toneelgezelschappen heb
ben. In de zogenaamde „provincie" vindt
men nog negen opera-gezelschappen. Maar
dat het karakter van deze opera's zeker
niet in alle gevallen „provinciaals" is, kon
ik constateren in Bratislava (een stad zo
groot als Utrecht), waar ik het geluk had
een van de eerste opvoeringen van een
nieuwe opera „Svatopluk" van de Slo
waakse componist Eugen Soechon te
kunnen zien. Het gegeven van deze opera
is. met enige fantasie, ontleend aan de ge
schiedenis van het Moravische deel van
Tsjechoslowakije. Koning Svatopluk re
geerde in de negende eeuw over wat toen
Groot Moravië was, een deels gekerstend,
deels nog heidens rijk. Niettemin zijn de
librettisten er in geslaagd, het drama een
enigszins „volksdemocratisch" tintje te ge
ven door een strijd om de troonopvolging
te laten ontbranden tussen 's konings twee
zoons: de „goede" zoon, die vredelievend is
en de belangen van de arme boeren wil
behartigen, en de „slechte" zoon, die heult
met de priesters en de oorlogszuchtige ede
len. Maar die tendens is overigens volstrekt
onbelangrijk. „Svatopluk" is in de eerste
plaats een machtig muziekdrama, Wagne
riaans van dramatiek maar volkomen mo
dern wat de muzikale vormgeving betreft.
Er was aan de vertoning van dit nieuwe
werk van eigen bodem buitengewoon veel
zorg besteed. 1-Ieel Bratislava is er trots op,
dat er in Tsjechoslowakije nog nooit zóveel
geld voor het ten-tonele-brengen van een
opera is uitgegeven als voor „Svatopluk",
cn dat kan ook moeilijk anders, want de
vervaardiging van de benodigde 700 histo
rische kostuums en de indrukwekkende
decors moet schatten hebben gekost. Het
resultaat van de artistiek zeer verant
woorde enscènering was dan ook een
schouwspel van grote originaliteit en bar-
(Va?i onze correspondent in Wenen)
Kortgeleden pleegde in Boedapest een
bekende hoogleraar in de architectuur
zelfmoord, wegens een proces dat tegen
hem en zestig andere architecten aanhan
gig was gemaakt. Een soortgelijk proces
wordt nu ook in Tsjechoslowakije gevoerd,
waar zich zes professoren aan de hoge
school voor architectuur in Brno (Brünn)
te verantwoorden hebben. Tevens is in
beide landen een grote groep hogere amb
tenaren aangeklaagd, omdat zij met de
beschuldigde architecten hebben samen
gewerkt en hun particuliere opdrachten
hebben verschaft, waarvoor de architec
ten een afzonderlijk honorarium kregen.
Het misdrijf waarvan de architecten
worden beschuldigd is in feite dat zij de
officiële instanties te veel hebben ver
trouwd. Deze instanties hadden hun twee
jaar geleden verlof gegeven werkgroepen
te vormen, die in haar vrije tijd bepaalde
projecten mochten uitwerken, waarvoor
de staatsbureaus en ministeries geen tijd
hadden.
De regering had echter niet met de
mogelijkheid gerekend dat deze particulie
re werkgroepen zoveel succes zouden heb
ben. Voor de opdrachten, die de staat van
zich had afgeschoven en die daardoor een
particulier karakter kregen, werden even
wel afzonderlijke en goede honoraria be
taald. Zodoende werkten de architecten
mot grote zorg aan dergelijke opdrachten
en spoedig bleek dat de tekeningen hier
voor op tijd werden afgeleverd en dat de
uitvoering sneller tot stand kwam dan al-
BRUSSEL (Reuter) Koning Boudet
wijn heeft donderdag de voorlopige grond
wet voor Kongo getekend, waardoor zij van
kracht is geworden. Op 30 juni wordt Kon
go onafhankelijk. De nieuwe Kongolese re
gering'zal later een definitieve grondwet
opstellen.
