Festival waar discussies nog belangrijker
Gevacolor
Dr. C. F. baronesse Mackay-Katz vrijdag vijfenzeventig jaar
veïe koopjes
10% korting
De negen Muzen
Ensemble „Budapest" vrijdag en zaterdag
in het Openluchttheater in Bloemendaal
Dr. Martin Premsela in
Amsterdam overleden
Actie tegen Detwiler
overwogen
4
Grote belangstelling voor filmmanifestatie te Karlovy Vary
Kerkelijk Nieuws
Minder vroege aardappelen
in Noordholland
KLEURENFOTO'S
GEVACOLOR
Prinses Irene in
Sankt Anton
Kamerverhuurster
stond terecht
Er is ook een Haagse
CIMCO
Voorvechtster van vrouwen- en vredesbeweging
zocht tegenstellingen te overbruggen
vJ L I S L A G 2 7 JULI 19 6 0
kelijkste aspect van "het internationale zijn dan de vertoonde films
filmfestival te Karlovy Vary (het vroege
re Karlsbad) in Tsjechoslowakije wordt
niet gevormd door de vertoonde films,
hoewel zich daaronder verscheidene wer
ken van formaat bevinden, maar door de
discussies. Aan dit festival nemen 47
landen deel uit oost en west, uit noord en
zutcf. met lang en korte films, maar een
volkomen eigen karakter heeft deze mani
festatie door haar „Vrije Tribune".
Bij andere festivals plegen discussiebij
eenkomsten en persconferenties slecht be
zocht te zijn, tenzij zich in zulk een bij
eenkomst een héél beroemde regisseur of
„filmster" vertoont. Te Karlovy Vary
zijn de dagelijkse discussiebijeenkomsten
en de dagelijkse persconferenties overvol.
In de „Vrije Tribune" bespreekt men al
lerlei problemen, die samenhangen met
het thema De film en de mens in 1960.
Aangezien onder dat thema vrijwel alles
op filmgebied onder te brengen is, komen
er allerlei filmkwesties bij ter sprake.
Cineasten en critici hebben bijvoorbeeld
heftig gediscussieerd over de nieuwe ont
wikkeling in de Franse cinematografie,
die men aanduidt met de woorden Nou
velle Vague (Nieuwe golf). Van commu
nistische zijde verwijt men de Nouvelle
Vague dat haar films pessimistisch en uit
zichtsloos zijn. Men wil in Ocsteuropa in
de films vooral een opbouwend element
zien; de mensen moeten „er wat van mee
nemen" als ze naar de bioscoop gaan, om
met Wim Kan te spreken.
Men kan niet ontkennen, dat tal van
werken van de Nouvelle Vague weinig po
sitieve elementen vertonen. Anderzijds
echter hebben de Fransen gelijk, die be
toogden, dat de Nouvelle Vague geen
vastomlijnd begrip is. dat ze cineasten
omvat van zeer uiteenlopende mentaliteit
en dat de films van de Nouvelle Vague,
die veelal op straat worden gemaakt
omdat werken in de studio dikwijls te
te duur is een werkelijkheidssuggestie
geven, die op zichzelf reeds als nieuw ele
ment een waardevolle bijdrage tot de
cinematografische kunst vormt.
Opbouw in soorten.
Onder het opbouwend element verstaat
men in Oosteuropa, uiteraard dikwijls, dat
de films een politiek karakter moeten
hebben (hoewel bijvoorbeeld een waar
schuwing tegen het alcoholisme er ook toe
kan behoren). Zo ziet men hier nu ver-
Advertentie
Expositie Jan van Goyen. Mr. H. J.
Reinink, directeur-generaal voor de Kun
sten en voor de Buitenlandse Culturele Be
trekkingen van het ministerie van Onder
wijs. Kunsten en Wetenschappen zal op
zaterdag 30 juli te 16.00 uur in het ge
meentemuseum te Arnhem een tentoonstel
ling openen van werken van Jan van
Goyen. De tentoonstelling is geopend van
31 juli tot 25 september.
Litteraire pryzen. De litteratuur-
prijzen 1960 van de Groot-Kempische Cul-
tuurdagen te Hilvarenbeek zijn als volgt
verdeeld: De romanprijs van 250 gulden
werd toegekend aan Paul Lebeau
te Antwerpen voor zijn boek „Xantippe".
De poëzieprijs van honderd gulden ging
naar J. Veulemans uit Turnhout voor zijn
gedicht „Landschap" en de prijs van vijftig
gulden naar Frans Babyion uit St. Oeden-
rode voor zijn gedicht „Oester op het
strand".
Bayreuther Festspiele. Niettegenstaan
de het slechte weer is het festival van Bay-
reuth in Duitsland zaterdag zeer geslaagd
begonnen. De openingsavond met „Die
Meistersinger" was uitverkocht. Het Wag-
nerfestival van Bayreuth duurt tot
25 augustus.
Utrechts conservatorium. Aan het
Utrechts Conservatorium zijn benoemd voor
het hoofdvak zang: mevrouw Dora Linde
man en mevrouw Sonja Kurwin; voor het
hoofdvak contrabas: de heer J. Enders; het
hoofdvak blokfluit: de heer Kees Otten;
voor ensem'olespel (voor blazers) de heer
Gee van Koten en onderwijsleer viool en
viool als bijvak bij schoolmuziek de heer
Sander Hesselink. Voorts zal nog een do
cent benoemd worden voor algemene peda
gogie en ontwikkelingspsychologie. Verder
zal in de cursus 1960-1961 de heer Rutger
Schouten een interpretatiecursus, ook in
vergelijkende zin, aan het conservatorium
geven.
Dichtersweek. De Nederlandse schrijver
Willem Enzinck heeft zondag bij de ope
ning van de twaalfde Europese dichters
week te Meisenheim hulde gebracht aan
de Duitse dichter Helmut von Schwei-
nitz, die het initiatief tot deze jaarlijkse
bijeenkomsten heeft genomen. De dich
tersweek wordt dit jaar gehouden over
„Het gemeenschappelijke in wetenschap
pen, cultuur en politiek van de Europese
volkeren".
scheidene films, die thema's behandelen
als de strijd tegen de Duitse bezetting, het
optreden van spionnen, enz. Sommige doen
dat op een naïeve manier, zoals bijvoor
beeld een mooi-gekleurde Chinese film
over een revolutionnair componist (waar
in men, hetgeen een attractie op zichzelf
vormt, de Marseillaise in het Chinees
hoorde zingen), andere doen het op de
manier van de wildwestfilm. die hier dus
eigenlijk tot wildoostfilm wordt, zoals in
de Albanese festivalbijdrage, maar het
kan ook heel intelligent gebeuren, op een
wijze die in cinematografisch opzicht
baanbrekend is. zoals de Russen het
vroeger deden in werken als Potemkin,
De Moeder, De laatste dagen van St. Pe
tersburg. enz. Zulk een baanbrekende
film zagen we nu van de Tsjechen:
Smyk (De val), een werk van Zbrynych,
over een Tsjechische emigrant, die tot
spion wordt. De cineast heel't dat verhaal
zo ongelofelijk boeiend verteld, dat zijn
film als een voorbeeld mag gelden van
wat er in cinematografisch opzicht aan
mogelijkheden is. Hij heeft geëxperimen
teerd met het beeld en het geluid, hij
speelt een betoverend spei met licht en
schaduw, hij gebruikt de mogelijkheden
van het brede scherm intelligenter dan ik
ooit in enige Cinemascopefilm toegepast
zag. Elk beeld van deze film, elke deci
bel geluid is volstrekt verantwoord en het
geheel getuigt van een volkomen beheer
sing van 't metier en een bijzondere artis
ticiteit.
Succes voor West-Duitsland
Ook tal van Westeuropese landen zijn in
het festival vertegenwoordigd, hetzij offi
cieel door hun regeringen, hetgeen bij
voorbeeld met Engeland het geval is, het
zij door het filmbedrijf, hetgeen o.a. voor
West-Duitsland geldt. Van West-Duitse zij
de vertoonde men een film, die te on/.ent
reeds in vertoning is gekomen en die hier
diepe indruk maakte: Wolfgang Staudte's
Rosen für den Staatsanwalt. Men mag het
wel zeker achten, dat er een prijs voor
die film in het verschiet ligt. Staudte en
enkele van zijn hoofdrolspelers konden
zich hier in persoon overtuigen van het
succes van hun film.
Groot-Brittannië bracht hier de wereld
première van The Entertainer (De humo
rist), een film van Tony Richardson naar
het gelijknamige, ook in ons land gespeel
de toneelstuk van John Osborne. De hoofd
rol was bij Sir Laurence Olivier in de
best-denkbare handen. Hoewel de regis
seur de geschiedenis zo dynamisch moge
lijk heeft gehouden, voelt men toch nu en
dan, ook door de overvloedige dialogen,
wel even de gedachte opkomen aan ver
filmd toneel, maar het is dan in elk ge
val verfilmd superieur toneel. Intussen
blijkt het thema, als men het zo op het
filmdoek ziet, niet eens geheel nieuw:
Chaplin heeft het immers al in Limelight
behandeld, dat thema van de ouder-wor-
dende humorist.
Zweden stelde teleur met Een spel, dat
men liefde noemt, niet van Bergman.
Frankrijk vertoonde On n'enterre pas le
Dimanche (Op zondag wordt er niet be
graven), de eerste speelfilm van de jon
ge Michel Drach, gemaakt voor een be-
lachelijk-laag bedrag, vrijwel geheel op
straat gefilmd, goed van regie en zeker
interessant, al kan men beslist niet van
een groot werk spreken. Enkele Zuidame-
Een scène uit de voortreffelijke film
„De Val", welke Tsjechosloivakije zelf
op het festival te Karlovy Vary
vertoonde.
rikaanse landen zochten het vooral in me
lodrama's met veel hartstocht en geweld,
gemaakt met het oog op de bioscoopcas-
sa en dus geenszins passend in dit festi
val, dat tot leuze heeft: Voor nobele be
trekkingen tussen de mensen, voor duur
zame vriendschap tussen de volkeren.
Een uitstekende indruk maakte de Sov
jet-Unie, die op de openingsavond de te
Cannes onderscheiden film De ballada van
de soldaat vertoonde en later o.a. De le
vende helden, die vier verhalen vertelt,
welke alle onder Litause kinderen spelen.
Vier verschillende regisseurs hebben die
episoden verfilmd.
Bevolking leeft mee
Men heeft een zo groot mogelijk deel
van de bevolking betrokken bij het festi
val. Overal in Tsjechoslowakije zijn er zo
genaamde „arbeiders-filmfestivals" waar
in men goede films van diverse landen
vertoont en waarin de filmberoemdheden
verschijnen, die het festival te Karlovy
Vary bijwonen. Te Karlovy Vary zelf
draaien de projectoren onafgebroken van
's ochtends negen uur tot middernacht!
Jan Koomen
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen naar Noordeloos (toez.) A.
Romein, kand. te Vlaardingen. Bedankt
voor Noordlaren (toez.) G. Griffioen te
Nuenen (N.Br.).
Geref. Kerken
Beroepen le Ferwerd Th. S. de Groot te
Oostkapelle. Aangenomen naar Rotterdam-
Chariois (vac. H. H. Grosheide) H. M.
Dercksen te Barneveld.
Chr. Geref. Kerken
Beroepen te Sneek A. J. Otter, kand. te
Apeldoorn.
Geref. Gemeenten
Aangenomen naar Slikkerveer W. C. J.
Bosschaart, kand. te Wolphaartsdi.jk, die
bedankte voor Aalst, Almelo-Enter, Am
sterdam-Noord, Apeldoorn, Elspeet. Nuns-
peet, Oosterland, Poortugaal. Scheveningen,
Sint-Annaland, Tricht en voor Werkendam.
Advertentie
Buiten de
nu ook nog
op alle courante voorradige
goederen.
Gen. Cronjéstraat 40 - 44 -
Telefoon 54679
Haarlem
Het Ensemble Budapestdal op vrijdag
29 en zaterdag 30 juli 1960 uitvoeringen in
het Bloemendaalse Openluchttheater zal
geven, bestaat uit dertig personen: twintig
dansers en danseressen, en een zigeuner
orkest van tien musici. De leid'er van het
zigeunerorkest is Matyas Jonas, een der
beste zigeunerviolisten van deze tijd. Ar
tistiek leider van het dans-gezelschap is
Istvan Molnar, een expert op hel gebied
van folklore en danskunst.
Het. Ensemble „Budapest" werd opge
richt in I960 met het doel, de schatten van
de Hongaarse folklore te bewaren en voor
het voetlicht te brengen. Het repertoire
van hel Ensemble „Budapest" omvat vele
authentieke dansen, dramatische èn humo
ristische dans-scènes, en solonummers van
het orkest.
Gedurende de tiemjaar dat het Ensemble
„Budapest" bestaat, heeft het meer dan
tweeduizend voorstellingen gegeven en be
haalde het veel succes, zowel in de landen
vóór als achter het IJzeren Gordijn, onder
andere te Parijs, Bern, Genève, Beyrouth,
Athene, Rome en Alexandrië. Op vele in
ternationale dansfestivals, onder andere te
Nice (1957), Genève (1956), Agrigento (1959
en 1960) en Helsinki (1960), werd het En
semble „Budapest" uitgenodigd. In Agri
gento werd de prestatie van het gezelschap
beloond met. de Grand Prix 1959. Vrijwel
het gehele programma wordt gedanst op
czardas.
(Van onze Amsterdamse redacteur)
Vandaag is te Westerveld het stoffelijk
overschot gecremeerd van de zaterdag
avond te Amsterdam op 64-jarige leeftijd
overleden dr. Martin J. Premsela, één
van Nederlandse grootste kenners der
Franse litteratuur. Martin J. Premsela
werd op 25 januari 1896 te Amsterdam
geboren. In 1915 behaalde hij de acte mo-a
Frans en in 1918 de acte mo-b Frans. In
1919 werd hij als beëdigd vertaler aan de
Amsterdamse rechtbank verbonden. In die
jaren werkte hij als dichter onder het
pseudoniem Martin Parmys mee aan het
tijdschrift „Het getij" met andere jonge
ren uit die dagen als Herman van den
Bergh, Hendrik de Vries, Slauerhoff en
C. J. Kelk.
In 1931 werd hij tot leraar in de Franse
taal- en letterkunde benoemd aan 't Vos-
sius-gymnasium te Amsterdam. In 1933
promoveerde hij cum laude aan de univer
siteit van Groningen op een proefschrift
over Edmond Rostand.
Dr. Premsela was van 1928 tot 1940 als
medewerker voor de Franse letteren ver
bonden aan de Nieuwe Rotterdamsche
Courant en na de oorlog vele jaren aan
het Algemeen Handelsblad. Hij hield enke
le series radio-lezingen voor de AVRO en
het Nir. Hij was ondermeer vice-voorzit-
ter van de vereniging van vrienden van
Romain Rolland. Een ernstige ziekte noop
te dr. Premsela enkele jaren geleden zijn
werk aan het Vossius-gymnasium neer te
leggen.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft de uitkomsten bekend gemaakt van
de voorlopige oogstraming 1960 voor vroege
aardappelen.
Bij een lager rendement, dat gemiddeld
3 percent beneden dat van het vorig jaar
lag en een geringe uitbreiding van het
areaal, bleef de totale produktie, met
174.000 ton gelijk aan die van 1959.
Er was een teruggang (met 9000 ton) in
Noordholland, als gevolg zowel van een
lagere hectare-opbrengst 6 percent) als
van een vermindering van de beteelde op
pervlakte.
Advertentie
vergroot formaat
Gevacolor kleurenfoto':
9x9 cm.
9x13 cm.
Gevacolor rolfilms
4 x 6,5 cm.
6 x 6 en 6 x 9 cm.
Gevacolor kleinbeeldfilms
20 opnamen
36 opnamen
.45
Ontwikkelen
3>4^~
duizendmaal mooier!
COM 6024
Prinses Irene, die in Lausanne een oecu
menische jeugdconferentie heeft bijge
woond, is vandaar naar Sankt Anton ge
reisd, waar het koninklijk gezin dikwijls
verblijft voor de wintersport. De prinses
heeft met een vriendin haar intrek in hotel
Post genomen.
„Niemand koestert de illusie de prosti
tutie te kunnen uitroeien. Het gaat er om
de spectaculaire uitwassen te bestrijden."
Dit zei de officier van Justitie bij de Am
sterdamse rechtbank in zijn requisitoir
tegen een 49-jarige kamerverhuurster uit
Amsterdam. De officier vroeg acht maan
den gevangenisstraf, waarvan vijf maan
den voorwaardelijk. De verdachte zal zich
tijdens deze proeftijd moeten onthouden
van het verhuren van kamers aan parti
culieren.
De verdediger, mr. J. de Jong, deelde
mede, dat de vrouw de huur van het door
haar gehuurde perceel in de Gordijnsteeg
heeft opgezegd en dat, zodra zij op vrije
voeten komt, zij haar pand in de Bloed-
straat zal verkopen. De rechtbank zal op
29 juli uitspraak doen.
Detwillers Congo International Manage
ment Corporation (CIMCO). de firma van
de Amerikaan L. Edgar Detwiler die
dezer dagen met Loemoemba een voor
lopig financieringsplan voor Kongo af
sloot, staan moeilijkheden te wachten. In
Den Haag is namelijk gevestigd de firma
Commercial and Industrial Management,
Combined Operations, die sinds 1947 on
der de afkorting van eveneens CIMCO
met name in de Verenigde Staten grote
bekendheid heeft gekregen. De directeur
van deze onderneming, de heer W. Chr.
Schul, zei ons vanmorgen dat hij vooral
bevreesd is, dat men in de Verenigde
Staten onder zijn relaties gaat menen, dat
zijn firma op de een of andere manier
samenwerkt met de onderneming van de
heer Detwiler. En om dit te voorkomen
heeft de heer Schul een Haagse advocaat
in de arm genomen om aan deze onge
wenste toestand een einde te maken.
De Haagse CIMCO treedt in de Verenig
de Staten op als adviseur bij de vestiging,
verplaatsing en organisatie van filialen
en branches. Wellicht, zo zei ons de heer
Schul, gaat de heer Detwiler zich ook met
deze zaken bemoeien, zodat wij op alle
eventualiteiten voorbreid willen zijn.
(Van onze Haagse redacteur)
„Darde zij mijn studie bij de grote Zwit
serse geleerde C. G. Jung heb ik het ge
loof, dat de grondslag van mijn werk
vormt, van binnen uit leren beleven. De
psycho-analytische benadering van het
menselijke handelen, zoals die door Jung
werd geleerd, vindt men trouwens ook
terug in vele pleidooien welke ik als ad
vocaat voor de Amsterdamse rechtbank
heb gehouden. Professor Jung bracht al
les terug tol het begrip energie en nu is
hel merkwaardig dat ik gepromoveerd
ben op een proefschrift over het onrecht
matig gebruik van elektriciteit en de wet
telijke maatregelen daartegen. In 1916
werd dat vergrijp niet gestraft, maar na
dat de Hoge Raad zich met mijn conclu
sies had verenigd werd dat anders."
Op de tafel in de woonkamer van me
vrouw dr. C. F. baronesse Mackay-Katz
te Aerdenhout, die op 29 juli vijfenzeven
tig jaar hoopt te worden, illustreert een
werkje over Freud en Jung onopzettelijk
deze passage uit het gesprek dat wij voer
den met deze in de tijd tussen de twee
wereldooilogen zo bekende figuur uit de
Nederlandse politiek, de vrouwen- en de
vredesbeweging en de advocatuur. Be
langstelling en waardering voor de gees
telijke en zielkundige drijfveren van de
mens zijn haar niet alleen op hoge leeftijd
bijgebleven, maar hebben ook meege
werkt tot een milde kijk op mensen en
toestanden.
Die mildheid, welke ook tot uitdrukking
komt in haar in de loop van het gesprek
herhaaldelijk gedaan verzoek „Schrijft u
dat maar niet op, want dat zou die of die
pijn kunnen doen." kent slechts één uit
zondering: wanneer er sprake is van on
recht. „Daar kan ik mij nog steeds over
opwinden, al besluipt me ook vaak een
gevoel van machteloosheid omdat het
dikwijls niet spoedig gelukt het recht te
laten zegevieren".
Dat ingeschapen rechtvaardigheidsge
voel is haar van huis uit meegegeven. Een
zilveren theeblad met een Friese inscrip
tie herinnert nog steeds aan de strijd wel
ke haar vader, de bekende Amsterdamse
advocaat mr. S. Katz, heeft gevoerd en
met succes bekroond heeft gezien om
een Friese arbeider vrij te pleiten van een
aanslag op zijn landheer waarvan hij be
ticht werd. En haar moeder had voor die
tijd zeer vooruitstrevende gedachten over
de toekomst van haar dochter: vandaar
dat mevrouw Mackay, die vooral bekend
zou worden als mejuffrouw Frida Katz,
zoveel mocht studeren als ze wilde en
daarvan dan ook een ruim en goed ge
bruik heeft gemaakt.
„Buitenbeentje"
De nu bijna vijfenzeventigjarige kwam
uit eén liberaal, maar toch ook warm so
ciaal voelend en gelovig milieu. Mede on
der invloed van wijlen professor Slotema-
ker de Bruine sloot zij zich aan bij de
christelijk historische unie. Daaarin voelt
zij zich nog steeds thuis, omdat ook de
„buitenbeentjes" er de vrijheid van een
eigen beslissing wordt gelalen. Frida Katz
was zo'n buitenbeentje: als enige van de
zeven vrouwen in de Tweede Kamer stem
de zij destijds haar activiteit in Volken
bond en Vrede ten spijt vóór de vlootwet,
omdat zij het een redelijk plan vond. En
hoewel zij tot de voorvechtsters van de
vrouwenbeweging behoort, kan zij nu
moeilijk wennen aan de gedachte, dat
sinds de jongste wijziging van het Bur
gerlijk wetboek de man niet langer hoofd
van de echtvereniging is. Toch was zij
destijds het enige lid van de rechterzij
de dat tegen het ontslag aan de gehuwde
of huwende ambtenares stemde.
Synthese
Wat de politieke verhoudingen betreft,
streefde Frida Katz steeds naar een ver
zachting van de tegenstellingen. De revo
lutionair-socialist Sneevliet zei eens: „U
zou de synthese kunnen brengen tussen
rechts en links". En zelfs heeft zij, in
wonend op 't Aerdenhoutse Koekoeksduin
toen zij door de Duitsers uit Den Haag
verdreven was, verlangend uitgezien naar
een radicale vernieuwing van het Neder
landse politieke leven. Ook daarin is zij
teleurgesteld. Haar eigen carrière is een
beetje als 'n nachtkaars uitgegaan tenge
volge van de bezetting, hetgeen een anti
climax betekende voor iemand, die niet
alleen achttien jaar lid van de Tweede
Kamer was, zestien jaar deel uitmaakte
van de gemeenteraad van Amsterdam,
lid was van de Hoge Raad van de Arbeid
en voorzitster van de Nationale Vrouwen
raad. Zij was gezien om haar grote kennis
van het strafrecht, zodat zij met recht
kan zeggen: „Er is geen strafrecht-com
missie of ik heb erin gezeten!" Op één
van die commissies kijkt zij in het bij
zonder nog steeds met voldoening terug.
Dat is de commissie die een rapport uit
bracht over een noodzakelijke verbetering
van de vrouwengevangenissen en waarop
mevrouw Mackay sterk haar stempel heeft
gedrukt.
Schaduwen
In november 1937 trouwde Frida Katz
met de heer C. W. F. baron Mackay, bur
gemeester van Ermelo. Uit de wijze waar
op zij over haar een vijftal jaren geleden
gestorven echtgenoot spreekt voelt men,
dat deze man, die wars was van de „klei
ne" politiek doch wiens karakter zo nobel
was dat zijn getrouwe kiezers van de Ve-
luwe hem elke zittingsperiode opnieuw in
de Gelderse staten brachten, dat dit een
zeer gelukkig huwelijk is geweest, dat
slechts overschaduwd werd door de be
zetting en de woningnood na de bevrij
ding, waardoor deze mensen die een leven
lang zich zo voortreffelijk aan de gemeen
schap hebben gewijd, geen eigen dak meer
boven het hoofd hebben gehad. Mevrouw
Mackay klaagt daar niet over, maar men
moet al een heel slecht verstaander zijn
wanneer men de bitterheid van die situa
tie niet zou opmerken en aanvoelen. De
kleine kring van familieleden en goede
oude vrienden die deze verdienstelijke
vrouw op 29 juli zal fêteren zal echter
een hartelijke afspiegeling vormen van de
nog velen die haar onvermoeide activiteit
ten behoeve van de samenleving in dank
bare gedachtenis houden.
