Fata morgana aan onze kust
In 1878 kocht Engeland het eiland
voor f 1,5 miljoen van de Turken
Steeds meer Amerikaanse restaurants
zonder keuken en zonder.... kok
HET EILAND VAN DE GODIN VENUS",
WORDT VOLGENDE WEEK ONAFHANKELIJK
Lunchroom in de kerk
Begonia]eest in België
DE ONRUST OP CYPRUS, thans ten einde, heeft jaren
geduurd. De oorzaak was de wens van invloedrijke
groepen Cyprioten om het eiland tot een deel van Grieken
land. te maken. Die wens was geen na-oorlogse nieuwigheid,
want enige tientallen jaren reeds had zowel op Cyprus als
in Griekenland in sommige kringen het verlangen geleefd,
heide landen staatkundig te verenigen. Zo nu en dan had
men dat verlangen zelfs tamelijk luid kenbaar gemaakt.
Groot-Brittannië (de „haas" op Cyprus) had echter weinig
neiging getoond om die wens in vervulling te doen gaan. In
Londen hesefte men namelijk terdege, hoe groot de strate
gische waarde van Cyprus is. Pas onder de druk der ernstige
verzetsbeweging der laatste jaren werd Londen wat toe
schietelijker. De situatie werd nog gecompliceerder, toen de
Turken er wonen er tamelijk veel op Cyprus zowel in
Turkije als op Cyprus de eis stelden dat zij een deel van het
eiland als Turks gebied erkend wilden zien. Het resultaat
van bloedige strijd, en moeizame onderhandelingen was, dat
Cyprus een onafhankelijke staat zal worden met ingang van
16 augustus 1960. De Britten behouden een paar stukken
terrein voor (Britse) militaire bases. Hoe de geschiedenis
van Cyprus verder zal gaan, dus of de Cyprioten en de
Turken op het eiland er in zullen slagen, een vreedzame,
zichzelf bedruipende gemeenschap te vormen, moet de
komende tijd leren. Wel echter kunnen wij de verleden tijd
van de jonge mogendheid op zevenmijlslaarzen doorschrijden
en een blik op de Cyprische gemeenschap van lieden werpen.
CYPRUS LIGT IN HET oostelijke bek
ken van de Middellandse Zee, dus in een
deel der wereld, dat bijzonder rijk is aan
historische gebeurtenissen en een middel
punt was van antieke beschaving. In de
oudheid was Cyprus een bloeiend land.
Antieke stedennamen als Paphos, Idalië
en Amathonte zijn herinneringen aan die
bloeitijd. Zij hadden eeuwen geleden in de
beschaafde wereld een goede klank. In die
dagen won men op het eiland goud, zilver
en koper. Venus was de godin, die men
er inzonderheid vereerde, zodat Cyprus
wel het „Eiland van de godin Venus"
werd genoemd. De Cyprioten hadden een
eigen Olympus, een Cyprische „Berg der
Goden". Die berg is de hoogste top (on
geveer tweeduizend meter) van de keten,
die dwars door het eiland loopt.
Aan de voet van die bergketen liggen
vruchtbare vlakten met enige steden. De
ze zijn niet groot. Er wonen acht- tot
veertigduizend mensen. De hoofdstad is
Nicosia. Voorts zijn te noemen de stadjes
Larnaca, Limassol en Famagusta. Cyprus
moge als land heel oud zijn, toch is er
plaats voor „nieuwe mensen", want het
eiland Is dun bevolkt. Het inwonertal be
draagt ruim een half miljoen. De bevol
kingssamenstelling is zeer bont. Geen won
der, want uit vele kustlanden der Mid
dellandse Zee de oude Wereldzee
trokken mensen naar het eiland om er
zich te vestigen. Niet slechts het bevol
kingsbeeld, ook dat der godsdiensten is
bont. Mohammedanen, Grieks-katholieke
Christenen, Armeense Christenen, Maro
nieten of Cyprische Christenen, benevens
aanhangers van enige sekten treft men
op het eiland aan. De betrekkingen tussen
deze godsdienstige groeperingen zijn in de
regel goed, al zijn meningsverschillen en
wrijvingen zo nu en dan niet uitgebleven.
Alleen op onderwijsgebied levert de bonte
Deze oude boer heeft de Turken nog als
meesters gekend.
godsdienstige schakering werkelijke moei
lijkheden op. Die worden nog verscherpt,
omdat er zoveel verschillende talen op het
eiland worden gesproken: het Cyprische
dialect van Grieks, enige Aziatische talen,
Turks, Frans en Engels. Het taalbeeld is
babylonisch, maar met Engels kon men,
althans tot voor kort, in ontwikkelde krin
gen altijd terecht.
WEINIG LANDEN KUNNEN terugblik
ken op een zó bewogen geschiedenis als
Cyprus. Weinig landen ook hebben zó veel
bezetters en vreemdelingen als bestuur
ders gekend als dat eiland. Reeds in de
grijze oudheid kwamen de Phoeniciërs uit
Tyrus en Sidon naar het eiland en vestig
den zij er hun heerschappij. De Phoenici-
sche periode duurde tot ongeveer zes
eeuwen vóór het begin onzer jaartelling.
Nog geen honderd jaar later brachten
de Egyptenaren het eiland onder hun
gezag.. Na de Egyptenaren namen de
Perzen het eiland onder hun bescherming.
Wel behielden de Cyprioten ten tijde van
de Phoeniciërs, de Egyptenaren en Perzen
een zekere mate van zelfbestuur, maar
tevreden waren zij toch niet met de vreem
de overheersingen. Herhaaldelijk braken
ei'opstanden uit. De geest van verzet werd
Herinneringen aan de glorie van weleer
treft men op vele plaatsen op Cyprus; de
foto toont Apollo's tempel bij Paphos.
SEDERT het einde van de twee
de wereldoorlog hebben de
Cyprioten, de Britten, de Tur
ken en de Grieken gekrakeeld
over de zeggenschap op Cy
prus. Alom ter wereld volgde
men het verloop van dat ge
harrewar met grote belang
stelling, want Cyprus is stra
tegisch van groot belang.
Er werd beslist, dat het eiland
op 16 augustus een onafhan
kelijke staat zal worden met
een republikeinse regerings
vorm.
Een oude stramme pope bij zijn witte kerkje. (Foto Reno Wisedon).
reeds vele, vele eeuwen geleden op Cy
prus geboren. En in later eeuwen is hij
nooit gestorven.
Gedurende de eerste twaalf eeuwen on
zer jaartelling duurde de strijd om het ei
land voort. West-Europa's belangstelling
voor Cyprus ontwaakte tijdens de kruis
tochten. De bekende (Engelse) kruisvaar
der Richard Leeuwenhart veroverde het
in 1191. Koning Richard schonk Cyprus
aan de Franse edelman Guy de Lussig-
nan. Guy besloot Richard in rang te eve
naren. Hij maakte Cyprus tot een konink
rijk en zette zichzelf de kroon op het
hoofd. Gedurende enige eeuwen regeerden
telgen uit het geslacht De Lussignan over
het eiland. Toen kochten enige schatrijke
Venetiaanse kooplieden het eiland van de
familie De Lussignan en brachten het bin
nen de Italiaanse, althans binnen de Ve
netiaanse belangensfeer. De rijke Veneti-
anen moesten op hun beurt plaats maken
voor de strijdlustige op verovering be
luste Turken, die van 1570 tot 1878 de scep
ter over Cyprus zwaaiden.
TOEN BRAK VOOR HET eiland de „mo
derne tijd" aan. Engeland betaalde aan het
verzwakte Turkije de som van anderhalf
miljoen gulden en verwierf daarvoor het
recht Cyprus te besturen. Toen Turkije
in de eerste wereldoorlog de partij koos
van Engeland's tegenstanders, werd Cy
prus ingelijfd bij het Britse Rijk. In 1925
verkreeg het de status van kolonie. Na
dat jaar verwierven de Cyprioten geleide
lijk aan meer en meer zeggenschap in
eigen huis. De wens naar afscheiding van
Engeland bleef echter tot voor kort een
vrome wens, omdat Engeland het eiland
niet wilde missen op grond van strate
gische overwegingen.
Kort na de laatste wereldoorlog kwam
Cyprus enige tijd „in het nieuws" door
het feit, dat vele Joden, die naar Israel
wilden gaan, eerst geruime tijd op Cyprus
moesten doorbrengen in opvangkampen.
Dit leidde vaak tot strubbelingen. Toen
de toestand in Israel stabieler werd, ver
dween de kampbevolking naar de jonge
Joodse staat en hernam het bevolkings
beeld op Cyprus zijn normale aanzien.
CYPRUS HEEFT in de loop der eeuwen
lal van vreemde heren gehad, omdat het
een begeerd eiland ivas. Begeerd niet
slechts om zijn strategische betekenis,
maar ook, omdat het in vroeger tijden
koper en edele metalen ook leveren. Later,
toen de voorraden edel metaal vrijwel uit
geput ivaren, viel het zwaartepunt op de
strategische factor. Deze was bepalend
voor de aankoop van het eiland door En
geland (1S7S) en voor zijn latere inlijving
bij het Britse Rijk. In onze tijd telt die
factor nog steeds zwaar, getuige het feit,
dat de Britten hei recht bedongen hebben,
militaire bases op het eiland te behouden
na de onafhankelijkheidsverklaring.
Economisch gezien heeft Cyprus op het
ogenblik weinig betekenis. Kopererts, ijzer
erts en asbest worden er in kleine hoeveel
heden gewonnen. In sommige stadjes be
gint de industrie zich te ontwikkelen. Een
der merkwaardigste induslrieprodukten,
bestemd voor de uitvoer, zijn kunststanden,
die de Cyprioten goed en graag fabriceren.
Het voornaamste middel van bestaan is
het boerenbedrijf. Cyprus voert landbouw-
produkten, huiden en zuidvruchten uit. Na
de laatste wereldoorlog ontstond er een
streven om de agrarische bedrijven te mo
derniseren. De Cyprische boer is echter
een zeer behoudend man, die zijn eeuwen
oude primitieve methoden lang niet altijd
gaarne verwisselt voor een moderne, doel
treffender bedrijfsvoering. De autoriteiten
rekenen er echter op, dat de jongere ge
neratie zich beter zal aanpassen. De natuur
lijke gesteldheid van het eiland is zodanig,
huizen krijgt men hetzelfde menu en voed
sel, dat uit dezelfde keuken komt. Die
keuken staat in Elkhart (Indiana) en twee
koelauto's brengen de gerechten, die eerst
gekookt en daarna bevroren zijn, naar de
zestien eethuizen langs de grote autoweg.
DE ZOMER IS BEGONNEN en de
Amerikanen, die in het algemeen geen
(Van onze correspondent)
WASHINGTON— Wallstreet Journal is
een plechtig, voornaam blad. Zeer de
moeite waard om te lezen, maar meer
bedoeld voor zakenlieden dan voor huis
vrouwen, die zoeken naar „gezellige"
stukjes. Toch stond er enige tijd geleden
een artikel op de voorpagina over restau
rants, die hun kookmethode radicaal aan êrote theedrinkers zijn. gaan nu toch hun
het veranderen zijn. Veranderen is eigen- dorst weer lessen met koude thee („iced
lijk het woord niet: het koken wordt een- tea"). Vroeger werd die thee eerst op de
voudig afgeschaft. Ook dit artikel leek normale manier gezet en daarna afge-
niet in de eerste plaats bestemd voor koeld. Die methode is nu ouderwets ge-
huisvrouwen, die graag willen weten, hoe worden. Men heeft nu niet alleen „instant
het toegaat achter de keukendeur van coffee", maar ook „instant thee", een poe-
een reastaurant, waar de meesters van der dat men laat oplossen in ijswater. Wilt
de kookkunst hun pollepel zwaaien. Het ®e er citroen in, dan krijgt ge in sommige
rapport was meer bedoeld voor lezers, die Sevallen niet meer een partje citroen dat
belang stellen in belangrijke economische men zelf uit moet knijpen, maar een zakje
ontwikkelingen. En belangrijk is het, dat met „instant citroen", ook alweer een
Amerikaanse i'estaurants dit jaar voor poeder. In ieder geval een voox'deel voor
ongeveer zeshonderd miljoen dollar aan uw buurman, die nu niet meer de kans
bevroren maaltijden inslaan; een bezoeker loopt, dat hij citroensap in zijn oog gespo-
van een restaux-ant, dat deze bevx-oren ten krijgt bij onhandig uitknijpen,
maaltijden in voorraad heeft, behoeft niet
dat 't ondanks de moeilijke watervoor
ziening in sommige delen op den duur
een bloeiend boerenland kan worden.
EEUWEN GELEDEN WAS Cyprus een
eiland, waar men edele metalen won en
de godin Venus vei-eerde. Het tafereel van
de geschiedenis van het eiland wordt be-
heers-t door een lange en vrijwel ononder-
bx-oken reeks vreemde overheersingen.
Steeds bestond er op Cyprus een min of
meer krachtig streven naar onafhanke
lijkheid, dat in het tweede kwart onzer
eeuw scheen te zullen gaan in de richting
van staatkundige aansluiting bij Grieken
land, doch dat nu toch heeft geleid tot
een eigen staatsvorming.
Edele metalen brengt Cypx-us thans niet
meer voort. Venus komt men er nog
slechts in de boeken tegen. Herinneringen
aan de glorie van weleer treft men er op
veel plaatsen aan. Bewogen was Cyprus'
geschiedenis, bont geschakeerd zijn zijn
bewoners. Het heden van dat merkwaar
dige en strategisch zo belangrijke eiland
is springlevend.
Cyprus staat op de drempel van een
nieuwe periode in zijn geschiedenis. Wat
er in de komende jaren van terecht zal
komen, is de vraag. De houding der Cy-
px-ioten als burgers van een onafhanke
lijke staat zal in belangrijke mate bepa
lend zijn voor de toekomst van de jonge
mogendheid. Die toekomst zal mede beïn
vloed worden door de ontwikkeling der
lang te wachten: in vijf minuten kan men
hem zijn maal dampende voox-zetten. De
elektronische oven doet wonderen en geen
eter kan vermoeden, dat zijn voedsel vijf
minuten geleden nog stijf bevroren was.
AAN DE NOORDZIJDE van Chicago be-
AARDAPPEL-SCHILLERS behoeft een
modei-n restaurant ook niet meer te heb
ben. De x-estaurateur kan uitstekende poe
der kopen die aangelengd met water
of melk voortreffelijke puree oplevert.
Vroeger moest men van de ouderwets ge
maakte puree' dikwijls veel weggooien.
machtsverhoudingen en de gang der ge
beurtenissen in Zuidoost-Europa en het
gedaan van^hu^greep^op he^eiland.^Zij vindt zich een Sroot restaurant, Red Bal- Thans maakt men nauwelijks meer dan
hebben het probleem Cyprus opgelost op loon genaamd; in de keuken van dit eet- men nodig heeft. Komt de nood aan de
een wijze, die in de lijn der hedendaagse huis vindt men geen kok en geen bakker, man. dan heeft men in een ommezien wat
geschiedenis ligt. Van de regering van het Qok brQod en cake kan men ko in be_ meer poeder tot puree omgetoverd,
onafhankelijke Cyprus zullen veel staats-
manswijsheid, goede wil en geduld ge- vroren toestand. Even opwarmen in een
vex-gd worden om land en volk zo te be- oven is alles wat nodig is. Langs de grote
sturen, dat rust en welvaart toonaange- autoweg door de staat Indiana ziet men
vend op het Eiland van Venus" kunnen zestien restaurants die er ongeveer een-
worden. Rust en welvaart zijn immers de TT
dingen, waaraan Cyprus en de Cyprioten der uitzien. Zij zxjn van „Interstate Hosts
thans vóór alles behoefte hebben. een firma uit Los Angeles. In al die eet-
Een beeld uit langvervlogen jaren: de
Europese restaurantstraat in Larnaca.
WOOLWICH (UPI) De Britse geeste
lijke N. Stacey zal zijn plan om een lunch-
room in zijn kerk, St. Mary's in Wool
wich, in te richten ten uitvoer brengen.
Men zal er koffie, roereieren, salade en
omeletten kunnen nuttigen. De „snackbar"
zal van 10 uur 's morgens tot 7 uur na
middag geopend zijn.
„Ik wil ti-achten de kerk weer midden
in het leven van alledag te plaatsen", zei
de eerwaarde. „Op deze manier raken de
mensen gewend aan het idee naar de kerk
te gaan". En er een meer practische
gedachte aan toevoegend, zei hij: „Wij
hopen goede zaken te maken in lunches
voor winkelende mensen".
Hij verwacht dat de lunchroom het
drukst bezocht zal worden na afloop van de
diensten en na doopplechtigheden.
Lochristie, tien kilometer ten oosten
van Gent, woi'dt wel de hoofstad van de
begoniakweek genoemd. In deze gemeente
houden zich namelijk 180 bedrijven bezig
met het kweken van deze bol en bloem,
waarvan de jaarlijkse opbx-engst ongeveer
40 miljoen bollen bedraagt.
In het weekeinde van 20 tot 22 en van 27
tot 29 augustus loont Lochristi zijn rijk
dommen in een veelkleurige ovei'daad aan
bloeiende begonia's in perken en velden.
Dit kleurenfeest is door de inspanning van
de bloemkwekers in de loop van de jax-en
uitgegroeid tot een van de belangrijkste
gebeux-tenissen in deze streek.
(Van onze weerkundige
medewerker
WOESTIJNREIZIGERS
krijgen soms vexTukkelijke
oases voorgespiegeld, oases
die er in werkelijkheid niet
blijken te zijn; een van de
vele voorbeelden van lucht
spiegelingen, fata morgana
genoemd, een natuurver
schijnsel, dat niet alleen in
de woestijn voorkomt, maar
ook aan zee af en toe is
waar te nemen en waai'bij
men soms zeeschepen, di
rect onzichtbaar, indix-ect
enige graden boven de zee
spiegel ziet afgebeeld. Zij
worden als het ware opge
tild en varen boven de ho-
i-izon. Soms ziet men een
stad of een eilandje opdui
ken, vooral bij luchtspiege
lingen boven het IJselmeer
en wie dit nog nooit heeft
gezien zal zeker al eens
kennis hebben gemaakt met
de schijnbare „waterplas
sen" op onze grote sterk
door de zon beschenen ver
keerswegen. De warme
lucht die hier opstijgt ver
oorzaakt ook luchttrillingen
die tot de luchtspiegelingen
behoren.
IN DE ONDERSTE lagen
van de dampkring kunnen
zich omstandigheden voor
doen, waarbij de lichtstra
len, die normaal een recht
lijnige baan volgen, van dit
rechte pad afraken. Er kan
dan een lichte kromming
in hun baan komen en ons
oog langs een kleine om
weg bereiken. In zo'n geval
waarbij de lichtstraal ons
oog langs een kleine om
weg bereikt, tracht deze
lichtstraal ons wijs te ma
ken linea recta op ons af te
komen. Wanneer wij op on
derzoek uitgaan om te zien
wat de oorzaken zijn die de
lichtstralen dwingen om
een „ommetje" te maken,
dan zien wij dat luchtlagen
van verschillende dicht
heid, die vlak tegen elkaar
aanliggen, hier de oorzaak
van zijn.
Warme en koude lucht
lagen hebben namelijk een
verschillende dichtheid en
wanneer de temperatuur
verschillen tussen beide
luchtsoorten groot genoeg
zijn. is er aan de voorwaar
den van luchtspiegelingen
voldaan.
DE WARME luchtlaag
doet dienst als spiegel zo
als zij dit in sommige ge
vallen ook in de hogere
luchtlagen doet wanneer er
een zogenaamde inversie
(een laag waar de tempe
ratuur plotseling enige gra
den hoger wox-dt) aanwezig
is. De televisiekijkers ont
vangen in zulke gevallen
dan stations op hun beeld
buis uit Italië, Rusland of
Portugal, hetgeen onder
normale omstandigheden
niet lukt, maar bij de aan
wezigheid van zo'n warme
luchtlaag kunnen de TV-
beelden van grote afstand
via een soort fata morgana
op ons scherm komen.
Bij de luchtspiegelingen
aan de grond en boven zee
kunnen zich twee gevallen
voordoen. 1. De warme laag
ligt onder en de koude er
boven. 2. De koude laag ligt
onder, de warme laag er
boven. Het eerste geval
doet zich op warme door de
zon beschenen asfaltwegen
voor. In het tweede geval
treedt een spiegeling naar
ZELFS DAT SYMBOOL van Amerika
de man achter de bar die cocktails schudt
dreigt in discx-ediet te x-aken. Hoe men
dan nu een Martini kan bereiden? Met
een indrukwekkende machine! Als er bij
voorbeeld vier bezoekex-s komen, die hun
Martini vrij sterk wensen, stelt men de
machine af op vier glazen en men geeft
tevens aan, dat het mengsel vier delen
gin op een deel vermouth moet worden.
In een minimum van tijd heeft dat dure
ding dan op een ongezellige manier de
cocktails gereed. Zullen de meeste man
nen nu maar liever thuis gaan eten en
drinken? Het is de vraag o dat veel ver
schil voor hen uitmaakt. Hun vrouwen le
zen dan misschien niet Wallstreet Journal,
boven op. Niet zelden kan maar uit vrouwenbladen halen zij toch ook
men aan de Noordzeekust, Wel alle nieuwtjes over bevroren voedsel
en keukenmachineriën. Zowel de huis
den en het IJselmeer, zien
dat de horizon schijnbaar vrouwen als de x-estaurateur beweren, dat
wordt opgetild. de maaltijden er beter door worden. De
Amerikaanse man slikt hun beweringen
DE COMMANDANT van
H.M. „Gelderland", die zich en hun voedsel en hlJ wordt er ln elk
op 6 juni 1939 voor Texel geval niet magerder op.
en Vlieland bevond, zag
boven zee schepen zowel
rechtstreeks als in spiegel
beeld. op i7 januari 1940 Rijst groeit beter
zagen de zoons van de heer
Businger te Huizen aan de Op IllUZiek
kust van het IJselmeer het
eiland Marken boven de NIEUW DEHLI RTR/AFPDe mi-
horizon. De atmosfeer was nister vanlandbouw van India heeft in het
buitengewoon helder bij parlement medegedeeld, dat uit proefne-
zes graden vorst.' Zeer uit- mingen in Pondicherry, in het zuiden van
voerig over deze verschijn- India gebleken is dat muziek bevorderlijk
selen van lichtbx-eking en is voor de opvoering van 't rendement van
straalbreking schrijft dr. de rijstaanplant. Deze proefnemingen zou-
M. Minnaert in zijn boek den hebben aangetoond, dat de groei van de
„Natuurkunde in het Vrije rijst te velde door zachte muziek wordt
Veld". In zeldzame geval- gestimuleerd. De muziek was bij deze ex-
ion kan de kromming van perimenten gedistribueerd door op „stra-
de lichtstralen zeer sterk tegische punten opgestelde luidsprekers.
zijn en aanleiding ge- De rijst op deze proefvelden leverde een
ven tot merkwaardige op- 58 procent hogere opbrengst dan normaal.
tische verschijnselen. Vuur- De minister verklaarde, dat de regering
torens, ver verwijderde thans doende is de doeltreffendheid van de-
eilanden enzovoorts worden ze methode te controleren. Als de resulta-
duidelijk zichtbaar. De zee- ten bevredigend zijn, zal de regering mo-
man spreekt van „opdoe- gelijk gebruikmaking van muziek op gro
ming". Zo kan men soms in te schaal voor opvoering van de voedsel-
Stavoren Enkhuizen en Urk produktie in overweging nemen.
verrassend dichtbij waar
nemen. Dirigentencursus. In de aanstaande
Dat deze verschijnselen herfst zal de Nederlandsche Radio Unie
dikwijls het sterkst zijn gedurende vier weken een speciale diri-
boven zee en in de woestijn gentencursus geven, uitsluitend voor vier
komt omdat de tempera- jonge Nedexdandse dirigenten. De cux-sus
tuur tegenstelling tussen zal onder leiding van Franco Fex-rara
water en lucht en tussen staan. In overleg met de raad van advies
het bijzonder hete woestijn- en de docent zijn de volgende dirigenten
zand en de lucht vaak gro- aangezocht de cursus te volgen: Leo Drie
ter zijn dan boven begroei- huys, Peter Ex-ös, Charles de Wolff en
de grond en bossen. Joop van Zon.
