In de kluizen van de Rijksmunt
wachten al vijftien miljoen
nieuwe zilveren rijksdaalders
KIJKGRIJP
een pak roomboter69
2 pak allerfijnste FRIESE margarine 49
AFDELING GROENTE EN FRUIT
AFDELING SLAGERIJ
In de vishal en op zee
Aanvoer van vis gedaald
Koninklijk gezin betrok zijn
bungalow in Port'ercole
Expositie in Hilversum van
werk van Christiaan de Moor
natiBicoiicif h|&
neven aan
de redactie
Wrak van „Bermuda" bij
de Hoek geborgen
Jongeman wilde meisje in
cel met geweld bezoeken
Weer een bijzondere
boter-en margarineaanbieding
DINSDAG 13 SEPTEMBER 1960
Uitslag marswedstrijd
<3
Brand op Deens schip
in Rotterdam
Rumoer op politiebureau
De mati achter de vormgeving van de P.T.T.
Werkelijke waarde is
slechts ongeveer f 1.20
MARKTPLEIN 16
WOENSDAG EN DONDERDAG, BIJ ELKE ƒ2.50
BOODSCHAPPEN:
óf
Gesneden groente: 1 kilo RODE KOOL 25
12 stuks SAPPIGE SINAASAPPELEN98
Pracht MANKS CODLIN, 3 pond59
3 pond MOESAPPELEN29
3 pond STOOFPEREN 29
3 pond ZOETE APPELEN29
5 kilo BESTE KLEI AARDAPPELEN79
RECLAME GEHAKT, 500 gram 99
RUND- en VARKENSGEHAKT, 500 gram 158
MAGERE SPEKLAPPEN, 500 gram69
VERS HAMSPEK, 500 gram75
CARBONADE, klein beentje, 500 gram165
MALSE RIBLAPPEN, 500 gram179
SAUCIJSJES, 500 gram109
BRAADWORST, 3 voor89
BIEFSTUK TARTAAR, 3 voor99
l
De aanvoer van vis aan het IJmuider
staatsvissershavenbedrijf is in augustus ge
daald ten opzichte van vorig jaar. Er werd
nu 8.847.766 kilo aangevoerd, vorig jaar
9.398.737 kilo. De opbrengst bleef vrijwel
gelijk, namelijk 4.684.966 tegen 4.690.775
in het vorig jaar.
De aanvoer van verse haring daalde van
3.712.884 kilo tot 2.541.378 kilo, makreel
steeg van 1.368.892 kilo tot 1.653198 kilo.
Schelvis bleef constant, kabeljauw steeg
van 505.477 tot. 760.739 kilo, koolvis daalde
van 136.815 kilo tot 73.610 kilo, wijting
steeg flink, namelijk van 474.045 kilo tot
613.771 kilo.
Er werd 23.753 kilo haai aangevoerd
tegen 13.955 kilo vorig jaar. Schol steeg
van 891.403 kilo tot 1.084.577 kilo. Ook tong
ging vooruit en wel van 369.071 kilo tot
386032 kilo. Er was een flinke aanvoer van
inktvis, namelijk 11.156 kilo. Vorig jaar
was dit slechts 677 kilo.
Aanvoer van maandag
De totale aanvoer van vis in IJmuiden
was maandag 11500 kisten, waarvan 752
tong en tarbot, 1 heilbot, 15 tongschar en
schartong, 1550 schol, 60 schar, 3215 haring,
2415 makreel, 950 schelvis, 1305 wijting,
1055 kabeljauw en gul, 30 haai, 60 poon,
62 koolvis, 30 diversen.
Pry'zen van maandag
Per kilo: heilbot 4.10—2.90, grote
tong 5—4.60, grootmiddel tong 4—
3.60, kleinmiddel tong 43.50, kleine
tong 1 43.60, kleine tong 2 2.60
2, tarbot 1 3f 2.10, zalm 105.
Per 50 kilo: tarbot 2 120 —f 104, tarbot
3 100—82, tarbot 4 84—66, tong
schar 6762, kleine tongschar 65
48. grote schol 72—60, grootmiddel
schol 6050, kleinmiddel schol 57
46. kleine schol 1 4642, kleine schol
2 4018, schar 3827, verse haring
27.4015.40, makreel 2114, grote
schelvis 5836, grootmiddel schelvis
5237, kleinmiddel schelvis 53—
31. kleine schelvis 1 4828, kleine
schelvis 2 3616, wijting 178,
grote gul 45—30, middel gul 36—
28. kleine gul 2510, kleine haai
305—21, poontjes 108, kleine kool
vis zwart 3520.
Per 125 kilo: grote kabeljauw 224
96, grote koolvis zwart 10090.
Besommingen van maandag
KW 8 19.800, IJM 35 19.800, IJM 33
19.400. IJM 10 21.500, KW 117 f 9030,
KW 104 3790, KW 148 4550, KW 89
3290, KW 124 4380, KW 108 2620, KW
107 1730, KW 38 330, KW 73 4710, KW
162 3470, KW 135 160, KW 114 6370,
KW 64 2870, KW 10 3280, KW 132
2760, KW 51 3500, KW 59 3250, KW
26 4071, KW 125 2590, IJM 73 f 6760,
IJM 62 3440, IJM 16 3110, KW 12
f 3050, KW 63 1910, KW 158 3290, KW
68 2420, KW 66 2700, KW 160 f 2970,
KW 118 2560, KW 31 3570, KW 210
2520, KW 165 2860, KW 98 1800, KW 84
2250, KW 133 3220, KW 164 3980, KW
72 f 2940, KW 113 1940, KW 178 3060,
KW 79 3330, WR 25 4720, WR 32 4100,
WR 58 3610, WR 33 2860, WR 50 3820,
WR 51 3530, WR 34 2790, WR 56 1620,
MO 1 3420, HD 125 2150.
Aanvoer van dinsdag
De aanvoer van vis in IJmuiden was
dinsdag 6975 kisten, aangevoerd door vijf
trawlers, 11 loggers en 5 kotters. De aan
voer bestond uit 820 schelvis, 200 wijting,
235 gul en kabeljauw, 3300 haring, 890
kleine haringg, 1300 makreel, 110 schol,
115 varia, 200 stuks kabeljauw, 1000 kilo
tong, 750 pilchards.
IJM 28 Amsterdam (1 september) 900
kisten, waarvan 80 schelvis. 40 gul en ka
beljauw, 530 haring, 250 makreel en 500
kleine haring.
SCH 117 Onderneming 3 (5 september) 900
kisten, waarvan 10 wijting, 10 schelvis, 850
haring, 30 makreel.
IJM 37 Delft (2 september) 490 kisten,
waarvan 450 haring, 30 makreel, 10 varia
en bovendien 300 kleine haring.
KW 82 Stadt Enckhuysen (30 augustus)
645 kisten, waarvan 80 schelvis, 450 ha
ring, 100 makreel, 15 varia.
IJM 32 Elie Chenévière (5 september) 25
wijting, 40 schelvis, 270 haring, 700 ma
kreel, 25 stuks kabeljauw en 90 kleine ha
ring, totaal 1035 kisten.
HD 87 Pietertpe (1 september) 360 kisten,
waarvan 120 schelvis, 60 gul en kabeljauw,
120 makreel, 60 varia. Tevens nog 150 stuks
kabeljauw.
KW 155 Willy Alida (5 september) 142
kisten, waarvan 20 schol, 2 tarbot, 20 wij
ting, 50 schelvis, 40 gul en kabeljauw, 10
varia, 1100 stuks kabeljauw.
IJM 54 Swift (2 september) 300 kisten,
waarvan 200 haring, 50 makreel, 50 varia.
KW 176 Gesiena Geertrui (30 augustus)
350 haring.
KW 74 Hette Margaretha (31 augustus)
250 kisten, waarvan 200 haring, 25 ma
kreel, 25 varia.
KW 166 Vertrouwen (5 september) 140
kisten, waarvan 20 schol, 80 schelvis, 40
varia, 50 stuks kabeljauw.
KW 126 Agatha Afie (5 september) 185
kisten, waarvan 10 schol, 60 wijting, 85
schelvis, 30 varia.
IJM 65 (Frank (5 september) 185 kisten,
waarvan 20 schol, 25 wijting, 100 schelvis,
40 gul en kabeljauw, 600 stuks kabeljauw.
KW 161 Gijsbert Bastiaan (5 september)
220 kisten, waarvan 20 schol, 60 wijting,
110 schelvis, 30 gul en kabeljauw, 30 stuks
kabeljauw.
KW 116 Arie Jacob (5 september) 165
kisten, waarvan 20 schol, 20 wijting, 100
schelvis, 25 gul en kabeljauw.
Besommingen van dinsdag
IJM 28 1 18.700, IJM 32 22.000, KW 166
4780, KW 126 3500, KW 161 4420. KW
116 3770, KW 74 6010, KW 82 9500,
Kw 176 6500, IJM 65 9330.
Op zee
Het was goed weer om de noord. De
vangsten waren even beter maar nog
steeds ongelijk. Er werden 100 tot 350
manden haring en makreel per dag gevan
gen. De Job Gouda deed een trek van twee
pakjes, de Medan een trek van vier pakjes,
de Franciena een dagvangst van 300 man
den haring, de Nestor een dagvangst van
300 manden haring, de Albertus een trek
van twee pakjes, de Alberta Hendrika een
trek van twee pakjes. De Jacoba Gesina,
de Beatrice en de Deining zijn naar zee
vertrokken.
Oudste schepen
30 augustus VL 7 Ada, 2 september KW
153 Franciena, 5 september IJM 20 Pol
derman, IJM 34 Allan Water, KW 4 Golf
stroom, VL 16 Voorloper, HD 108 Michiel,
6 september IJM 79 Job Gouda. RO 53
Dirkje, IJM 209 Wiron 2, KW 42 Nicolaas
Senior, KW 121 Brittenburg, SCH 261 On
derneming 1.
Haringvangsten
KW 2—55 (uit halve vleet), KW 5—20,
KW 6—50, KW 7—48, KW 9 geen vangst,
KW 23—40, KW 25—80. KW 138—28. KW
12740, KW 47 geen vangst, KW 5420,
KW 170 geen vangst.. KW 41—17, KW 15—
10, KW 44—15, KW 97—25, KW 22—45,
KW 45—75, KW 127—7, KW 67—55.
Trekkers: KW 4—85. KW 99—60.
Gemiddeld: Scheveningen en Katwijk 30
kantjes.
Scheveningen
In Scheveningen was vanmorgen geen
aanvoer.
Zeeuwse dag
Op de Floriade is zaterdag een Zeeuwse
dag gehouden. Een dansgroep uit Middel
burg, de zangvereniging Excelsior uit Yer-
seke en de Parels zorgden voor veel ver
tier, afgewisseld met het aanbieden van
oesters en mosselen, die door Kaat Mossel
werden uitgedeeld.
Dit zijn de uitslagen van de marswed
strijden, die tijdens het weekeinde op de
Dreef in Haarlem zijn gehouden:
Prijzen behaald door jeugd- en kinder
drumbands.
„Onze Jeugd" uit Westzaan: 1ste prijs;
„Jong Hoorn" uit Hoorn, „Door inspan
ning ontspanning" uit Zaandijk: 2de prijs;
door „Klein maar dapper" uit Enkhuizen,
„Jong Bato" uit Haarlem en „De West-
Friese Boertjes" uit Hoorn: 3de prijs.
Tamboerwedstryd.
Een tweede prijs voor „Arti et Religio-
ni" en voor Harmonie „Kunstkring Apol
lo".
Een derde prijs voor „Harmonie Cres
cendo" (Haarlem), Harmonie „St. Bavo"
en Harmonie-orkest „Haarlem"
Hoofdwedstrijd
Eerste prijs voor: Harmonie „Crescen
do" (Spaarndam), Fanfarekorps „Arti et
Religioni" en verder voor het Harmonieor
kest „Haarlem", dat voor de derde keer
en nu definitief in het bezit kwam van de
wisselbeker.
Tweede prijs voor: „Harmonie Crescen
do" (Haarlem), Harmonie „Kunstkring
Apollo"
De drumbands „Bato" uit Haarlem,
„Sursum" uit Bloemendaal en „Jong Le
ven" uit Wervershoof behaalden allen een
eerste prijs. „Jong Leven" kreeg met 44
punten de wisselbeker voor tamboer-hoorn
en pijperskorpsen, „Sursum" de wissel
beker voor tamboerskorpsen. Een specia
le „journalisten jury" gevormd door de
heren B. Hendriks, J. J. M. Bergansius
en A. Kramer kende „Bato" de journa-
listenprijs toe.
Koningin Juliana, prins Bernhard en de
prinsessen Beatrix en Irene hebben maan
dag hun nieuwe vakantiehuis in Port'er
cole betrokken. Toen enkele Nederlandse
journalisten maandagmorgen op uitnodi
ging van prins Bernhard op bezoek kwa
men, waren de koninklijke vakantiegan
gers nog steeds zelf bezig de bungalow
te bekijken.
Port'ercole, op ongeveer 150 km. ten
noordwesten van Rome, is een klein vis
sersdorpje op het schiereiland Orbetello.
Even voorbij het knusse haventje, waar in
de loop van de ochtend ook het koninklijk
jacht de Piet Hein ligplaats koos, slingert
de weg zich omhoog langs de rotsachtige
kustlijn rond het schiereiland. Enkele ki
lometers voorbij het dorp voert een door
scherpe stenen haast onbegaanbare zij
weg naar beneden, naar he1 blauwe wa
ter. Aan het einde van dit pad heeft de
Italiaanse architect prins Borghese in op
dracht van prins Bernhard het huis ge
bouwd.
Het is een prachtige witte bungalow van
het Spaanse type met de kamer voor de
gasten rondom een binnenplaats gebouwd.
Met het grote terras een achttal meters
boven het kristalheldere water, met de
togen en doorgangen en de blauwe tegel-
rand onder het rode dak is het een ju
weel van een huis tegen een ideale ach
tergrond van groene heuvels. Behalve de
ruime zitkamer, smaakvol ingericht met
meubelen uit '"e paleizen Soestdijk en het
(Verkort weergegeven
Pas op. Onder de titel „Huismoeders let
op uw geld" zou ik een waarschuwing wil
len richten aan elke huisvrouw die op een
markt inkopen doet, de bonafide hande
laars niet te na gesproken. Houdt het geld
vast tot. de handelaar het wisselgeld voor
u uitgeteld heeft.
Doet u dit niet, dan kan deze u voor
tien gulden terug geven als u met vijfen
twintig gulden betaald hebt.
Mij is dit overkomen.
Een politieagent ter plaatse zei mij dat
daar geen controle op is, want er zijn geen
bewijzen, zoals b.v. een kassa in een win
kel.
EEN GEDUPEERDE HUISMOEDER
Dierenleed. In tegenstelling met al het
goede en vredige dat het plaatsje Santa
Eulalia del Rio, op het eilandje Ibiza in de
Middellandse Zee, de vakantieganger te
bieden heeft, is het bestaan daar van vele
dieren. Uitgehongerde zwerfhonden en een
barbaars vervoer van pluimvee, om over
het andere vee maar te zwijgen! De dieren
worden neergesmakt voor het huis van de
slager, waar ze in de gloeiende zon met
hijgende bekken liggen te versmachten
van de dorst.
Enkele personen in Nederland zijn bezig
een einde te maken aan dit leed. De Die
renbescherming bleek dadelijk bereid vol
ledige medewerking te verlenen ten einde
de benodigde schietmaskers te kunnen
aanschaffen. De consul-generaal van Ne
derland in Barcelona is bereid, na een be
zoek aan ons land in begin september, zelf
de maskers mee naar Spanje te nemen, om
douane-moeilijkheden te voorkomen.
Maar nu moeten de benodigde gelden
binnenkomen en daar de plaatselijke be
volking heel arm is en zelfs niets kan bij
dragen, doe ik een beroep op alle lezers en
lezeressen. Als iedereen maar één gulden
bijdroeg, zouden we misschien een deskun
dige naar Ibiza kunnen laten reizen om zo
nodig een en ander te demonstreren.
Mej. N. v. OPZEELAND,
Jagtlustlaan 28, Santpoort
Loo. en de eetkamer in de „patio" be
staat de bungalow uit zes slaapvertrekken
en een keuken.
Juist had prins Bernhard zijn bezoekers
verteld nog enkele rotsblokken bij de ge
meentedienst van Port'ercole te hebben
„besteld" om de branding onder het ter
ras wat in te tomen, of de Koningin riep
uit: „Kijk daar heb je het sprokkelschip
van de burgemeester". Een lichter werd
zichtbaar die op zoek was naar losliggen
de rotsblokken, geschikt om als golfbre
ker te dienen.
Plotseling rende prinses Beatrix het huis
in en zij kwam op de balustrade met
een verrekijker. Zij had in de verte twee
schepen ontdekt, die recht op Port'ercole
afstevenden.
„Ja, het is hem, de Groene Draak komt
er aan," riep zij enthousiast uit, nog
steeds door de kijker turend. Begeleid
door H.M. mijnenveger de Gemert voer
het schip, dat onze kroonprinses van de
Nederlandse bevolking ten geschenke ge
kregen heeft, de baai in. De Gemert
zwenkte af naar de haven om naast de
Piet Hein het anker te laten vallen en
het statige jacht van de Prinses waagde
zich tot vlak bij de bungalow, zodat men
elkaar van wal en schip kon toeroepen.
Weer kwamen de vele fotografen in ac
tie, maar toen ook de Groene Draak in
het decor was opgenomen was het tijd
voor de lunch en werd het koninklijk ge
zin in zijn fraaie nieuwe bezitting alleen
gelaten.
Vanmorgen heeft de gezagvoerder van
het 5513 brt. metende Deense schip „Arizo
na", dat in de Maashaven in Rotterdam
aan de boeien ligt, de hulp ingeroepen van
de Rotterdamse brandweer, omdat er een
brand woedt in een lading zonnebloempit
schilfers. De partij bevindt zich in het
tweede tussendek van ruim drie. Over de
omvang van de brand valt op het ogenblik
nog weinig te zeggen, aldus de cargadoor.
Aan de buitenkant is ook nauwelijks aan
het schip re zien, dat er iets aan de hand
is. De „Arizona" eigendom van de rederij
„Detforenede" in Kopenhagen, is zondag
binnengekomen uit Rosario.
Vanmorgen is het wrak van de 199 brt.
metende Nederlandse kustvaarder „Ber
muda" op enkele mijlen ten noorden van
Hoek van Holland door een bok en vaar
tuigen van Van der Akker geborgen. De
„Bermuda" verging tijdens de zware storm
van 20 januari vrij onverwachts voor onze
kust. Het schip dat een bemanning van vijf
koppen had, kreeg moeilijkheden in de
storm en vroeg en kreeg sleepboothulp.
Tijdens de tocht, naar de Hoek brak echter
een sleepkabel. Kort daarop kapseisde de
boot, maar bleef ondersteboven nog een
tijdlang drijven. Schepen en helikopters
zochten urenlang naar overlevenden, ech
ter zonder resultaat De „Bermuda" zonk
op ongeveer vier mijl ten noorden van
Hoek van Holland en een mijl uit de kust.
Enige tijd later spoelde het lijk van de
gezagvoerder in de omgeving van de Hoek
aan. Van de vier overige opvarenden is
nimmer een spoor gevonden. Bergers heb
ben in de afgelopen weken de hele boven
bouw van het schip gesloopt. Maandag
kwam een drijvende bok om het schip te
lichten, maar dat lukte toen nog niet. Van
daag kwam het vol met lucht gepompte
wrak wel naar boven en werd het achter
de bok naar de Hoek gesleept.
De „Bermuda" die ongeveer zes meter
in het water steekt zal de Nieuwe Water
weg overgesleept worden en aan de zuid
kant ervan, buiten het vaarwater, worden
neergezet.
Op 1 juli van dit jaar vervoegde een 26-
jarige houtbewerker uit Haarlem zich aan
het politiebureau in Heemstede, waar zijn
meisje wegens het plegen van verscheidene
diefstallen in de cel zat. Of hij haar even
spreken mocht, vroeg hij aan de dienst
doende politieman. Toen dit verzoek werd
geweigerd wilde de Haarlemmer zich met
geweld toegang tot zijn vriendin verschaf
fen. De politie had veel moeite om de vast
houdende jongeman uit het wachtlokaal te
verwijderen. Buiten gekomen sloeg de
houtbewerker in zijn boosheid een ruitje
van het politiebureau in gruzelementen.
„Ik wilde mijn meisje niet bevrijden. Ik
wilde haar alleen maar even spreken", gaf
de verdachte als verklaring van zijn han
delwijze toe.
„Het gedrag van verdachte lijkt nergens
naar. Toen hij zijn zin niet kreeg is hij als
een dolleman tekeer gegaan," meende de
officier van Justitie mr J. Wiarda. Hij eiste
een maand gevangenisstraf. De politierech
ter mr. J. P. Petersen maakte er twee we
ken van.
Van 9 september tot 5 oktober wordt in de kantine van de Steendrukkerij De Jong
aan de 's Gravelandseweg te Hilversum een tentoonstelling gehouden onder de titel
„De man achter de vormgeving van de P.T.T.". Deze expositie is gewijd aan de
kunstschilder Christiaan de Moor, die de functie bekleedt van esthetisch adviseur
van de P.T.T. In deze hoedanigheid is de heer De Moor verantwoordelijk voor het
„gezicht" van deze nationale instelling ongeacht of het nu de P.T.T.-gebouwen of de
inrichting daarvan betreft, de Nederlandse postzegel of bijvoorbeeld het telefoon
toestel of de brievenbus. De taak van deze kunstenaar is die van het toezicht houden
op de P.T.T.-vormgeving zowel voor interne objecten als voor naar buiten tredende
manifestaties.
Christiaan de Moor, in 1899 te Rotter
dam geboren, werd reeds gedurende de
laatste jaren van zijn middelbare school
opleiding ingewijd in de geheimen van
de schilderkunst door zijn oom P. C. de
Moor en door de Haagse schilder August
van Voorden. Van 1919 tot 1924 werkte hij
te Parijs. In 1925 maakte hij zijn eerste
grote wandschildering in ons land. In
1929 vervaardigde hij het ontwerp voor
een wandtapijt dat is uitgevoerd in het
DE MAN, die in de afdeling lederwa
ren van het grote warenhuis uit een ruime
sortering portemonnees een keus trachtte
te maken, aarzelde. Er waren twee model
len die hem aanstonden. Het ene exem
plaar was wat ruimer, maar het andere
leek hem iets handzamer. De verkoopster
die de man zag weifelen zei: „Als ik u een
raad mag geven: neemt u dan die grote".
De klant keek haar vragend aan. De ver
koopster glimlachte en merkte op: „Straks
als de nieuwe zilveren rijksdaalder er
zijn, zult u echt die grote nodig hebben".
„Straks als de nieuwe zilveren rijksdaal
ders er zijn", dacht, de man terwijl hij
naar huis liep, „wanneer is dat?" Op die
vraag kunnen op het ogenblik alleen de
minister van financiën en zijn naaste me
dewerkers een antwoord geven, maar
voorlopig wordt dit antwoord nog ont
weken.
„Straks als de nieuwe zilveren rijks
daalders er zijn", zei de verkoopster.
Maar daarmee had ze het toch niet hele
maal bij het goede eind. De zilveren rijks
daalders zijn er r.ü al. Ze liggen veilig weg
geborgen in de kluizen van de Nederland
se Bank. Ze liggen daar te wachten, tot
minister Zijlstra het sein geeft dat ze in
roulatie gebracht mogen worden. Ruim
een jaar geleden ongeveer midden juli
is het personeel van de Rijksmunt in
Utrecht met de produktie begonnen. Eind
juli van dit jaar waren er 14.400.000 ge
reed. Zoudt u ze willen natellen dan zoudt
u daar in aanmerking nemend dat u
er één per seconde „behandelde" en een
acht-urige werkdag maakte bij een zes
daagse werkweek negen weken minus
vier snipperdagen mee zoet zijn
Mercuriusstaf en visje
In totaal zullen er dertig miljoen wor
den aangemaakt. De nieuwe rijksdaalders
zullen de beeldenaar van koningin Juliana
dragen en verder zult u er drie tekentjes
op vinden. In de eerste plaats een kleine
letter w, die er op wijst dat prof. L. O.
Weckebach, hoogleraar in de beeldhouw
kunst aan de Technische Hogeschool in
Delft, het ontwerp van het „koninginne-
kopje" gemaakt heeft. Voorts zult u, als
u straks de nieuwe munt goed bekijkt er
de afbeelding van een mercuriusstaf en
van een visje op vinden. De staf is het
symbool van de Rijksmunt, het visje is
het teken van de huidige rijksmuntmees
ter, dr. J. W. A. van Hengel.
Het fabricageprocede van de nieuwe
rijksdaalders is technisch knap, maar
nuchter. U moet dan eerst weten, dat de
„zilveren" rijksdaalder maar voor 72 per
cent uit dat edele metaal zal bestaan. De
rest is koper. In de „geldfabriek", die
Rijksmunt heet, wordt deze legering in een
oven vloeibaar gemaakt en vervolgens uit
gegoten in „tinnen", dat zijn langwerpige
smalle stroken. Deze tinnen worden tot de
juiste dikte gewalst, waarbij het metaal
gegloeid wordt om het minder hard te
maken. Zoals de huisvrouw uit een reep
deeg de koekjes steekt, ponst een machine
de zogenaamde munlplaatjes uit de reep
metaal. Deze muntplaatjes ondergaan een
behandeling welke ze een mooi gaaf zilve-
wordt nu namelijk het randschrift in aan
gebracht het bekende God Zij Met Ons
dat de „muntsnoeiers" moet verhinde
ren hun laakbare praktijken uit te oefe
nen. De aldus bewerkte muntplaatjes wor
den dan naar een stempelmachine ge
voerd, de zogenaamde muntpers, maakt
er een dikke honderd per minuut.
Niet zoveel waard als u denkt
„En zo hebben we dan eindelijk onze
vooroorlogse zilveren rijksdaalder weer
terug", zult u misschien verzuchten. Maar
vergist u zich niet. Vooroorlogs is de
nieuwe rijksdaalder alleen wat betreft de
verhouding van de erin verwerkte meta
len: zilver en koper, maar niet wat de
afmetingen betreft. De nieuwe rijksdaal
der zal namelijk slechts een diameter heb
ben van 33 mm. (voor de oorlog 38 mm.)
en hij zal maar 15 gram wegen (eertijds
25 gram). Dit „krimpverschijnsel" hangt
nauw samen met wat men noemt de nomi
nale en de intrinsieke waarde van een
munt. Onder het eerste verstaat men de
waarde welke de munt aangeeft. De nomi
nale waax-de van een rijksdaalder is dus
altijd 2.50 De intrinsieke waarde geeft
aan voor hoeveel edel metaal er in de
munt is verwerkt: Voor wat de nieuwe
ren huidje geeft het zogenaamde blan
cheren waarna de „mislukten" er uit
worden genomen. In het volgende stadium
van bewerking gaan de muntplaatjes al
een beetje op echte munten lijken. Er
rijksdaalder betreft is deze waarde 1.19
aan zilver waarbij dan nog voor een cent
of wat koper komt. Zou men voor de
nieuwe rijksdaalders de oude afmetingen
hebben overtroffen. In dat geval zouden
de nieuwe rijksdaalders snel in oude af
metingen hebben gehandhaafd, dan zou de
intrinsieke waarde de nominale hebben
overtroffen. In dat geval zouden de nieuwe
rijksdaalders snel in oude kousen en
smeltkroezen verdwijnen, wat uiteraard
niet de bedoeling is. De geringe intrinsieke
waarde zal ook muntsnoeiers wel van hun
snode arbeid afhouden, beter dan het
randschrift God Zij Met Ons, dat wij
maar als een zegewens van de Rijksmunt
voor onszelf moeten beschouwen.
provinciehuis te Haarlem. Sinds 1951 be
kleedt Christiaan de Moor de functie van
esthetisch adviseur van de P.T.T. en
heeft, zich onder meer zeer intens bezig
gehouden met de voorbereidingen tot de
vervaardiging van postzegels en het en
gageren van jonge kunstenaars.
De kleine, maar desondanks dui
delijke expositie werd officieel ge
opend door mr. L. J. F. Wijsenbeek, direc
teur van het Gemeente Museum te Den
Haag. In een sympathieke toespraak
schilderde de heer Wijsenbeek de persoon
en het werk van De Moor en schetste hij
diens betekenis voor het P.T.T.-bedrijf.
Deze kleine expositie laat zien hoe groot
zijn werk is, aldus de heer Wijsenbeek.
Aan de tentoonstelling is enig vrij werk
van De Moor toegevoegd, waaronder zelf
portretten uit 1921-1941 en 1960 een belang
rijke plaats innemen. De opening van de
tentoonstelling had gelijktijdig plaats met
het verschijnen van het door de heer De
Moor geschreven boekwerk „Postzegel
kunst" waarvan het eerste exemplaar in
tegenwoordigheid van een groot aantal
genodigden werd overhandigd aan dr. C.
C. Grützner, algemeen secretaris der
P.T.T. Het tweede exemplaar werd uit
reikt aan de heer Wijsenbeek.
Het terrein van het ontwerpen en druk
ken van de postzegel is tot nu toe betrek
kelijk een terra incognita. In dit boek is
een poging gedaan om van de vormgeving
uit een volledige zegelgeschiedenis samen
te stellen en daaraan een critische be
schouwing te geven. Met de verschijning
van dit standaard-werk is voldaan aan een
reeds in 1922 gedane wens tot het uitge
ven van een kunsthistorische beschouwing
over de postzegel teneinde „de regels en
wetten na te speuren die het verloop bepa
len van dit culturele verschijnsel en daar
bij de normen vast te stellen waaraan de
zegel moet beantwoorden".
BREESTRAAT 92-94
