Nederlandse Opera met
opvoering van „Aida"
Verrukkelijke avond met „Dona Diana
Russische moeder en dochter
in Hattum herenigd
Voltooiing van restauratie
van Frans Halsmuseum
vergt 273.000,-
Kerstkaart bracht
uitkomst
V.V.D.-houding tegen
over het kabinet
onveranderd
Regen oorzaak van
recordoogst van
suikerbieten
Onderwijs als investering
ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1960
9
Winterprogramma van
„Geloof en Wetenschap"
Concertgebouworkest
speelt „Milord"
E. H. van der Beugel in
I AT A-bestuur
WEERZIEN NA 16 JAAR
De politieke situatie
Serie orgelconcerten
in Concertgebouw
Exportverlies verwacht
van 35 miljoen
Haagse gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen
in nood
Met een geheel nieuwe montering, onder regie van Wolf-Dicter Ludwig, die ook
instond voor de innovatie van décors en costumes, werd vrijdagavond door de Ne
derlandse Opera in de Stadsschouivburg te Amsterdam Verdi's „Aida" gegeven, als
openingsvoorstelling van het seizoen.
Wat in jaren niet gebeurd is bij de Nederlandse Opera: de vocale bezetting bestond,
uitsluitend uit Nederlandse artiesten, en, naar aanleiding van het ziek worden van
Josef Krips, die eerst aangezocht was om de muzikale leiding te nemen, zat nu ook
een Nederlander Johannes den Hartog op de bok. Blijkens het ovationeel
applaus op bepaalde momenten, gold het als een sensationele attractie, dat Hans
Kaart de man met de fabelachtige stentorstem de Raóames-partij vertolkte.
B. en W. van Haarlem verzoeken de
gemeenteraad om ten behoeve van de vol
tooiing van de restauratie en reorganisa
tie van het Frans Halsmuseum een krediet
van in totaal 273.000 beschikbaar te
stellen.
Voor een deel van dit bedrag 141.000,-)
zullen onder meer de kabinetten van de
noordelijke vleugel verbeterd en veran
derd worden. Verder is het noodzakelijk
in de 1616-zaal de lambrizering en de
wandbespanning te vervangen door stuca-
doorswerk. Op de nog beschikbare grond
aan de noord-westzijde van het gebouw is
vervolgens een aanbouw ontworpen van
twee kabinetten en een gang. De zolder
boven de zuidelijke vleugel dient voorts in
gericht te worden als schilderijen-depot.
Deze voorzieningen hebben alle betrekking
op de restauratie en de reorganisatiewerk
zaamheden. De voltoooiing daarvan bete
kent tevens, dat het gehele plan gereed
gekomen is, met uitzondering van de
brandbeveiligingsmaatregelen. B. en W.
stellen thans voor om deze maatregelen,
waarmee 132.000,- is gemoeid, onmiddel
lijk uit te voeren. Zo zullen tal van vloeren
en zolderingen voorzien Worden van gewa
pende beton-constructies, waarna het
Frans Halsmuseum aan de eisen, die
daaraan moeten worden gesteld, zal vol
doen.
heeft Wolf-Dieter Ludwig zich laten leiden
door het decor der onderaardse crypte
(laatste tafereel;, dat vooruit opgesteld, de
basis werd van twee pittoreske toneel
beelden op tamelijke hoogte. Doch feitelijk
is dit alles bijzaak. Primair blijft de prach
tige partituur van Verdi, die aan de ver
tolkers en hiertoe behoren uiteraard
voor geen gering gedeelte ook het koor en
het orkest hoge troeven van lyriek, dra
matiek, klankrafinnement en vocaliteit in
de hand speelt.
Uiteraard heelt de componist daarbij ge
rekend op de „vonk", die de bezieling
moet wekken en in stand houden en zo
wel samenklank a's samenspel tot een
evenwichtig en vast geheel moet binden.
Eerlijk gezegd hebben wij van dit domine
rend élan in de eerste twee acten betrek
kelijk weinig waargenomen, wat niet
wegneemt dat individuele prestaties, voor
al van Gré Brouwenstijn, Anny Delorie
en Arnold van Mol', niet ontbraken. Maar
een ensemble zonder gelijkgerichtheid in
tempo en klankkleur wilde het niet wor
den behoudens in de tempelscène van het
koor. In de tweede helft van de avond
kwam het tot sterker binding met het or
kest en dat beloofde een effectrijke finale
van III; maar Theo Baylé en „Gré Brou-
wenstein leken toch feitelijk niet opge
wassen tegen het klankgeweld van Hans
Kaart; of beter gezegd: deze laatste ver
ijdelde de mogelijkheid om de musische
geest in dat slottrio te laten zegevieren.
Zal deze robusle zanger het ooit leren?
Waar in de laarste acten de „vonk" ont
stoken werd door Anny Delorie, kwam het
tot momenten van hoogdramatische span
ning en overtuigende Verdiaanse lyriek.
Dat was groots en het werkte aanstekelijk.
Samenvattend toonde deze première de
gewone onzekerheden van een eerste sa
mentreffen van een niet ingespeeld team.
Maar desondanks hebben de Amsterdam
mers gejuicht bij deze confrontatie met
hun geliefde operahelden.
Jos. de Klerk
Het programma voor de komende maan
den van de Stichting „Geloof en Weten
schap" te Haarlem bevat weer een aan
tal voordrachten, muziekuitvoeringen, to
neel- en filmvoorstellingen. Zeventien bij
eenkomsten staan op het programma. Ter
inleiding deelt het bestuur mee, dat reeds
geruime tijd gezocht wordt naar een mo
gelijkheid om verandering te brengen in
het bij het geven van toneelvoorstellingen
gevolgd systeem. Aan het geven van be
sloten voorstellingen kleven grote bezwa
ren. Ook was het moeilijk enige maanden
tevoren de keuze van een stuk te bepalen.
In overleg en in samenwerking met de
directeur van de Stadsschouwburg is een
regeling tot stand gekomen om aan de
bezwaren tegemoet te komen. Uit de dooi
de grote gezelschappen te Haarlem te
brengen stukken kiest het bestuur van Ge
loof en Wetenschap eenmaal per maand
een stuk, waarvan het meent dat er bij
de contribuanten belangstelling voor zal
bestaan; al naar gelang de belangstelling
wordt de gehele zaal of een deel daarvan
voor Geloof en Wetenschap gereserveerd.
Vrijdag 30 september zal het seizoen
worden geopend met een bijeenkomst in
de tuinzaal van het Concertgebouw; prof.
dr. C. A. Rijk zal spreken over „Het twee
de Vaticaans concilie"; vrijdag 7 oktober
zal de heer B. J. Bertina uit Amsterdam
een inleiding houden over „De Nederland
se film"; op woensdag 9 november geeft
Henk van Eeuwijk in de Renessance-zaal
van het Frans Halsmuseum een piano
voordracht; op vrijdag 18 november houdt
prof. dr. H. Schulte Nordholt uit Gronin
gen een lezing over „Florence als begin
van een nieuwe tijd"; op vrijdag 16 de
cember spreekt ir. Edmond Nicolas uit
Breda over „Wijn".
Voor de eerste maanden van het vol
gend jaar staan op het programma een
lezing van mr. A. M. baron van Tuyll
van Serooskei-ken over „Jeanne d'Arc",
een lezing van dr. A. Oldenhoff uit Leende
over „automatisme van het zelfbedrog",
de vertoning van de film „Nicht mehr
fliehen", een lezing van prof. M. A. Beel
over „Aspecten van het moderne Israël"
en een lezing van dr. L. D. Brongersma,
leider van de wetenschappelijke expeditie
naar Nieuw-Guinea.
Wegens zijn benoeming in Culemborg is
pater dr. Mod. van Straaten O.E.S.A. af
getreden als moderator; tot opvolger is
benoemd pater fr. K. Notenboom o.f.m.
(Van. onze Amsterdamse redacteur)
Het concertgebouworkest te Amsterdam
zal de komende weken het beroemd ge
worden lied „Milord" instuderen en om
nog even in dat genre te blijven tevens
een aantal andere populaire melodieën
waaronder Marina, Piove, Tom Pillibi
Mack de Knife en Petite Fleur. Bernard
Haitink zal voor deze gelegenheid de diri
geerstok afstaan aan Dolf van der Linden
Deze inbreuk op het klassieke repertoir
zal plaatsvinden ten behoc-ve van een gra-
mofoonplaat die volgende maand ter ge
legenheid van de „Edison"-uitreiking (de
prijs voor de beste prestatie op gramo-
foonplaten) voor het eerst wordt georga
niseerd. Aan de andere kant van deze 45-
toerenplaat zal het befaamde orkest onder
leiding van Bernard Haitink onder meer
laten horen: Bizets „Farandole", de wals
uit de serenade voor strijkorkest in
opus 48 van Tsjaikowski, het voorspel tot
de eerste acte van „La Traviata" en Ri
chard Wagners voorspel tot de derde acte
van „Lohengrin". Dit is de eerste maal
dat het concertgebouworkest, lichte muziek
op de plaat brengt. Het is ook de eerste
maal dat Dolf van der Linden de musici
dirigeert.
De heer E. H. van der Beugel, plaats
vervangend president-directeur van de
K.L.M., is gisteren in de slotzitting van
de te Kopenhagen gehouden jaarlijkse al
gemene vergadering van de internationa
le organisatie van burgerluchtvaartmaat
schappijen, I.A.T.A., gekozen als lid van
het „executive committee" van deze or
ganisatie. De heer Van der Beugel werd
gekozen in de plaats van de heer I. A
Aler, president-directeur der K.L.M.. wan
neer deze in mei van het volgende jaar
de pensioengerechtigde leeftijd zal hebben
bereikt.
Het ligt in de bedoeling dat de heer Aler
in mei 1961 als president-directeur der
K.L.M. aftreedt. Hij zal dan zeven jaar
deze functie hebben bekleed, in mei 1954
werd hij president-directeur als opvolger
van dr. Albert Plesman die op oudejaars
dag 1953 overleed.
Toen de Nederlandse Comedie in juni van dit jaar tijdens het
Holland Festival haar eerste vertoning gaf van Augustin Mo-
reto's ,Dona Diana" (oorspronkelijke titel: „El desdén con el
desdén"), is in ons blad uitvoerig geschreven over de aard van
die zeventiende-eeuwse comedie en over de kwaliteiten van de
opvoering. David Koning sprak toen van „een juweel van een
voorstelling" van een „feestelijk werk".
Het stuk,is nu in het gewone seizoenrepertoire van de Neder
landse Comedie opgenomen en zo heeft men het gisteravond in
de Haarlemse Stadsschouwburg kunnen zien. Daarbij heeft een
opgetogen publiek duidelijk bevestigd, het volkomen eens te
zijn met de lof, die stuk en opvoering in juni waren toege
zwaaid. Men heeft genoten, van de eerste tonen van dr. Anthon
van der Horst's nauwkeurig in stijl gehouden muziekje tot en
met de slot-apotheose waartoe Wini Vesseur een weelde van
kleurige kostuums had bijgedragen.
Jammer genoeg hebben de zo zeer voldane toeschouwers een
van de belangrijkse contribuanten tot dit succes niet recht
streeks in hun applaus kunnen betrekken. Het zou immers niet
zó vreemd zijn geweest als het op het eerste gezicht lijkt, wan
neer er aan het slot „Auteur! Auteur!" zou zijn geroepen en als
daarop natuurlijk niet de reeds lange morsdode Moreto
maar wel de springlevende Dolf Verspoor voor het voetlicht
zou zijn getreden Want Verspoor, die op het programma heel
bescheiden als „vertaler" vermeld stond, heeft in dit geval veel
meer gedaan dan alleen maar vertalen. Hij heeft het stof der
eeuwen van Moreto's tekst verwijderd, hij heeft die tekst her
schreven en her-dicht, maar zo dat er zelfs op de dichterlijkste
momenten een pure toneeltaai te voorschijn komt, een taal die
de spelers volop gelegenheid geeft er werkelijk mee te spelen
en die het publiek even briljant als amusant in de oren klinkt.
Daarmee heeft Verspoor een stellig wel beslissende bijdrage
geleverd tot het succes van de avond, en bovendien een bij
drage van eminent belang omdat bijgevolg dit succes niet uit
sluitend hoefde te steunen op de aardige, maar voor ons niet
meer zo heel nieuwe intrige, of op de kwaliteiten van de op
voering, maar ook voor een groot deel gebaseerd was op datgene
wat bij elke toneelvoorstelling de grondslag van het geheel moet
zijn: het woord. Dolf Verspoor neeft met deze meesterlijke „ver
taling" (als ik het dan zo noemen moet) bewezen, duidelijk te
beseffen hoe elementair die functie van het woord als toneel
element is; en bovendien heeft hij getoond, met dat woord te
kunnen werken en te kunnen spelen als een ware duivels
kunstenaar.
Zijn tekst was bovendien in voortreffelijke handen, zowel bij
de regisseur Han Bentz van den Berg als bij de spelers (Ellen
Vogel, Ko van Dijk, Bentz van den Berg zelf, Mienke Sikkema,
Rita Maréchal, Tom van Beek, Eli Blom, Paul Huf en Adelheid
van der Most) die alle, van de grootste tot. de kleinste rol, uit
stekend hun plaats in het ensemble vulden. Ellen Vogel slaagde
er in, de in 't begin ietwat ongeloofwaardige Dona Diana naar
mate de handeling zich ontwikkelde steeds fonkelender tot
leven te brengen, tot zij aan het slot een waarlijk ontroerende
„getemde feeks" van Spaansen bloede werd. Bentz van den
Berg als acteur wist voortdurend te boeien, vooral door de ver
rassende overgangen waaraan zijn rol zo rijk is (maar te wensen
Ellen Vogel in de titelrol van „Dona Diana" en Ko van Dijk als
haar secretaris Polilla.
blijft, dat hij zich minder tot het publiek wendt als hij bedoelt,
zijn medespelers toe te spreken; die ouderwetse methode past
merkwaardigerwijze in 't geheel niet bij de stijl, waarin hij het
stuk zelf heeft geregisseerd). Ko van Dijk brilleerde door de
humor, de soepelheid, de vaardigheid en de vaart (op een kleine
lapsus na) waarmee hij de hier tot secretaris gepromoveerde
klassieke harlekijnsfiguur speelde. Maar nogmaals: ook de ver
tolkers van de kleinere rollen droegen alle op zeer bevredigende
wijze bij tot het vormen van een geheel, dat het publiek een
zeldzaam verrukkelijke avond heeft bezorgd.
Simon Koster
Vele passagiers van het m.s. Maasdam
waren donderdagavond in Le Havre ge
tuige van het weerzien tussen de 61-jarige
mevrouw Martha Klowtowska en haar
dochter Haska Van der Linden-Klowtows
ka. De hereniging vond vrijdagavond haar
hoogtepunt bij de intocht in Hattum, waar
moeder en dochter verwelkomd werden
door duizenden belangstellenden en de
drie kinderen van mevrouw Van der Lin
den. Aan deze hereniging gaat een veel
bewogen geschiedenis vooraf. Mevrouw
Klowtowska en haar dochter woonden tij
dens het uitbreken van de tweede wereld
oorlog in de Oekraïne. Toen dit gebied in
1944 door de Duitsers bezet was, werden
moeder en dochter naar Duitsland gede
porteerd en te werk gesteld in respectie
velijk Daubhausen en Kleef, waar zij
landarbeid moesten verrichten. Na de ooi-
log vluchtte de dochter naar Nederland
waar zij na enige tijd trouwde met de
heer Van der Liadén, die momenteel be
roeps-rsargeant is bij de Koninklijke Land
macht. Zowel moeder als dochter probeer
de via het Rode Kruis iets over de ander
te weten te komen, echter zonder resul
taat. Toen mevrouw Klowtowska het
adres van de voormalige werkgever van
haar dochter te weten was gekomen
schreef ze deze hereboer Thomas, die in
middels burgemeester van Labeck was ge
worden. Hij antwoordde haar dat haar
(Van onze Haagse redacteur)
De Tweede-Kamerfractie van de Volks
partij voor Vrijheid en Democratie heeft
vrijdagmiddag in Utrecht ten huize van
mevrouw mr. J. M. Stof fels-Van Haaften
vergaderd. Deze bijeenkomst, welke reeds
ruim twee maanden geleden was belegd
won uiteraard door de gespannen binnen
landse situatie aan betekenis. Toch wil dit
niet zeggen, dat er een vérstrekkende po
litieke besluitvorming heeft plaatsgehad
Men wil eerst de Troonrede en de Mil
joenennota afwachten, waarna ter voorbe
reiding van de algemene politieke be
schouwingen in de Kamer een speciale
fractiebijeenkomst wordt gehouden. De
houding van de V.V.D. jegens het kabinet
werd „onveranderd" genoemd, hetgeen
critiek op sommige ministers niet uitsluit
Er is uitvoerig gesproken over de door
verwerping van de voetbaltoto door de Eer
ste Kamer ontstane toestand. De mogelijk
heid van een initiatiefvoorstel uit de Twee
de Kamer, om alsnog tot een regeling van
de toto te komen, werd wel onder ogen ge
zien, maar zover wij hebben kunnen na
gaan geeft men er in V.V.D.-kring de
voorkeur aan af te wachten of de regering
zelf maatregelen treft voor een voortzet
ting van het vergunningenstelsel. Het
is echter de vraag of minister Beerman,
die zich op dat punt vrijwel radicaal
afwijzend heeft uitgelaten, dat nog voor
zijn rekening kan nemen.
Terwijl de Kmerleden van de V.V.D.
zich dus al druk bezig hielden met par
lementaire werk, keerde de fractievoor
zitter van de Katholieke Volkspartij in de
Tweede Kamer, prof. Romme, na zijn va
kantie in Overveen terug. Dat betekent,
dat aan de vooravond van Prinsjesdag de
Nederlandse politieke arena weer com
pleet is en het spel kan beginnen.
De serie avondconcerten die de stads-
organisten Albert de Klerk en Piet Kee op
het Cavaillé-Coll orgel in het Haarlemse
Concertgebouw zullen geven, wordt don
derdag 22 september geopend met een
orgelconcert van Albert de Klerk. Op het
programma staan werken van John Stan
ley, Georg Böhm, Joh.Seb.Bach en Franz
Liszt.
De gebruikelijke pauze-concerten zullen
dit seizoen, wegens gebrek aan voldoende
belangstelling, achterwege blijven. Het
volgend jaar zal men met de restauratie
van het orgel in het Concertgebouw begin
nen en men overweegt om, na afloop van
deze restauratie, de pauzerconcerten weer
in ere te herstellen.
dochter niet meer leefde. Toen besloot
Martha samen met haar nicht Xelia naar
de Verenigde Staten te emigreren. Zij
vestigde zich in Chicago, waar ze ging
werken in een fabriek voor t.v.-toestellen.
De eerste aanleiding tot de hereniging
kwam toen een collega van de heer Van
der Linden op diens verzoek tijdens een
reis naar Duitsland in begin 1960 een be
zoek bracht aan de voormalige werkgever
van zijn vrouw. De heer Thomas stelde
zich in verbinding met een boer bij wie
Martha tot 1950 gewerkt had.
Taal verleerd
Deze bleek in het bezit te zijn van een
kerstkaart die Martha hem in 1959 ge
stuurd had. Zo kwam de familie Van der
Linden aan het adres van mevrouw Klow
towska en er werd direct een in het Duits
gestelde brief naar Chicago geschreven.
Het antwoord kwam spoedig daarna maar
in de Oekraïnse taal die mevrouw Van
der Linden niet meer machtig was. Door
bemiddeling van een journalist werd het
gezin in contact gebracht met de in Ne
derland wonende Oekraïnse schrijfster
Maria Palenka, die de brief voor hen ver
taalde. Het'enige dat een hereniging nu
nog in de weg stond was geldgebrek.
Reisgeldactie
Onder leiding van mevrouw J. Stalen
burg van Swieten werd een spontane in
zamelingsactie georganiseerd die ruim
1300 gulden opbracht. Van dit bedrag
werd 1050 gulden door de Hattumse be
volking opgebracht. Nu kon dus voor de
overtocht van mevrouw Klowtowska ge
zorgd worden. Oorspronkelijk lag het in de
bedoeling dat zij in Rotterdam van boord
zou gaan, maar een landelijk blad zorgde
ervoor dat de ontmoeting reeds in Le Ha
vre plaatshad. Per auto werden moeder
en dochter naar Hattum vervoerd waar ze
in een hotel ontvangen werden met een
serenade van de Hattumse harmonie. On
der grote belangstelling boden haar drie
kleinkinderen mevrouw Klowtowska bloe
men en enkele geschenken aan. Ten slotte
stapte de familie Van der Linden en me
vrouw Klowtowska in een open rijtuig
waarin zij een rijtoer door het dorp maak
ten. Mevrouw Klowtowska zal ongeveer
een half jaar bij haar dochter in Hattum
blijven, daarna vertrekt zij weer naar Chi
cago.
De regen, die zo vertragend heeft ge
werkt op het binnenhalen van de oogst,
blijkt voor de suikerbieten gunstig te zijn
geweest. Na de regenperiode bleken de
bieten zelfs extra sterk te zijn gegroeid.
Bij de grote oppervlakte, die dit jaar met
bieten is beteeld, 92.500 ha., moet dan ook
een record-opbrengst worden verwacht.
Vermoedelijk is de totale oogst met 4500
miljoen kg te laag geschat. Wanneer
straks de uitkomsten van ï'eeds gerooide
percelen bekend worden, zal dit waar
schijnlijk nog een 100 miljoen kg meer
zijn.
De fabrieken zullen uit deze bieten-
stroom een hoeveelheid van 585 miljoen
kg suiker kunnen produceren. Dit bete
kent, dat in het komende jaar voor elke
Nederlander een zak van ruim 50 kg sui
ker ter beschikking staat. Het verbruik
per hoofd van de Nederlandse bevolking
van dit zoete produkt ligt ongeveer 10 kg
lager.
Het binnenland kan in de komende cam
pagne te produceren suiker dus niet ge
heel opnemen en men zal dan ook circa
110.000 ton moeten uitvoeren naar liet
buitenland. Voor die uit te voeren suiker
ontvangt men niet de prijs die in het bin
nenland gemaakt kan worden. De export
prijs ligt dertig gulden lager, daar gecon
curreerd moet worden op de wereldsuiker
markt. Er zal voor die 110.000 ton een ex
portverlies geleden worden van rond 35
miljoen gulden.
De teler van de bieten zal zijn aandeel
in dit exportverlies dragen in de vorm
van een lagere bietenprijs. Uitgesmeerd
over de 4500 miljoen kg bieten kan deze
verlaging, ruw gesteld, zeven gulden per
1000 kg bieten bedragen.
De campagnes bij de verschillende fa
brieken beginnen dit jaar zo vroeg moge
lijk. Als eerste begint de suikerfabriek te
Puttershoek. De meeste andere volgen
kort daarop in dezelfde week.
Overigens kreeg men het puikje van
onze opera-mensen te horen en te zien:
Gré van SwolBrouwenstijn als Aïda,
Anny Delorie als Amneris, en dan de drie
kapitale mannen van de f-sleutel, Arnold
van Mill, Theo Baylé en Guus Hoekman,
respectievelijk als Ramphis de opperpries
ter, Amonastro de Ethiopische koning, en
de Pharao van Egypte. Verder was er de
medewerking van het Amsterdams Ballet,
dat van het grote ballet in II, naar de cho
reografie van Joyce Graeme een fraai
symbolisch intermezzo maakte, waarin
Maria Sylvaine, Chris Toorenbosch en Ben
de Rochemont als solisten uitmuntten. De
morendans in de tent van Amneris was
minder gelukkig wegens de beperkte
ruimte; maar waarom ook die tent? Als
décorvernieuwing was dit volstrekt geen
winst. Effectrijk was wel de tempelscene
(2e tafereel) de combinatie koor en bal
let mocht in opstelling en beweging een
goede regievondst heten, althans zolang het
toneel in een mystiek halfduister gehuld
bleef, want toen uiteindelijk de beschil
derde lappen ter zijde en in het fond zicht
baar werden, was de bereikte sfeer een
verdwenen illusie. Voor de opbouw van de
drie laatste taferelen (de acten III en IV)
Op een persconferentie in Den Haag
heeft de president-commissaris van de
N.V. Gebouw voor kunsten en wetenschap
pen te Den Haag, mr. C. R. C. Wijcker-
held Bisdom, een ernstige waarschuwing
laten horen in verband met de toekomst
van dit theater. „Wanneer de gemeente
Den Haag ons niet helpt", zo zei hij, „kan
er een ogenblik komen, waarin verdere
exploitatie van het gebouw niet mogelijk
meer zal zijn of redelijker wijze niet meer
verantwoord moet worden geacht."
Op het ogenblik is er op de exploitatie
rekening een verlies van circa f 10.000.
Alleen het allernoodzakelijkste onderhoud
kan worden verricht. In tegenstelling tot
de koninklijke schouwburg en andere grote
theaters hier te lande ontvangt „het ge
bouw" geen subsidie van overheidswege.
Reeds in 1950 heeft de raad van bestuur
zich tot de gemeente Den Haag gewend
om financiële hulp. In 1956 besprak de
Haagse gemeenteraad een voorstel voor
een plan om het theater te verbouwen en
te vernieuwen, waarbij men allereerst de
totaal onvoldoende toneelaccomodatie op
het oog had. Het plan zelf kwam in februa
ri 1959 ter tafel en het zou een acht a
negen miljoen gulden moeten gaan kosten.
Er werd echter niets besloten.
Ter inleiding van het veertiende cursus
jaar van de Academie voor Voortgezet
Economisch Onderwijs in Haarlem heeft
de rector der academie dr. S. Elzinga vrij
dagavond in de aula aan de Zijlvest ge
sproken over „Onderwijs als investering
van hogere orde."
Dr. Ezinga haalde eerst cijfers aan die
kenmerkend zijn voor de groei van
enkele grote Nederlandse concerns in de
laatste jaren. Unilever heeft tussen 1950
en 1959 ruim één miljard gulden geïn
vesteerd. Philips in Eindhoven ontwikkel
de zich in vijftig jaar tot een bedrijf
met 190.000 werknemers over de gehele
wereld. Wat is de rol van de mens in
dit produktieproces? Zijn scheppende geest
bepaalt de ontwikkeling en de groei van
het bedrijfsleven. Dr.Elzinga was van me
ning dat men op de scholen de leerlingen
veel kennis heeft bijegbracht, maar dat
weinigen geleerd hebben te denken. Het
onderwijs wordt pas dan vruchtbaar wan
neer de leerling geleerd heeft zelf te schep
pen.
De sociaal-economische ontwikkeling
van het bedrijfsleven heeft tot gevolg dat
het zwaartepunt steeds meer naar de
hoofdarbeid wordt verlegd, aldus dr. El
zinga. Kwam vroeger op de 90 handar
beiders slechts één hoofdarbeider voor,
thans bestaat ongeveer 25 percent van de
werknemers uit hoofdarbeiders. In de
Verenigde Staten is dit percentage zelfs
nog hoger. In ons land onderkent men in
groeiende mate het belang van een goede
samenwerking tussen onderwijs en be
drijfsleven. Naast de bron van kapitaals
beleggingen is het onderwijs als investe
ring van hogere orde voor het bedrijfsle
ven even noodzakelijk. Voor een toekomst
beeld verwees dr. Elzinga naar het boek
„Landmarks of tomorrow" (Kengetal van
morgen) van de Amerikaanse schrijver
Peter Drucker.
