Definitief plan voor toegang van de
tweede haven van Nederland gereed
Deze winter heeft IJmuiden
er een grootindustrie bij
In de vishal en op zee
De oudjes werken nog heel
best engezellig
Vorstin bij Overdracht
Willem de Zwijgerraam
Foto's gemaakt uit
een vliegtuig
Klaroenstoot voor het
universitair verzet
Meerjarenplan voor
ruilverkaveling
heeft voordelen
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1960
9
Burgerlijke Stand
van Velsen
Protest van pacifisten
Twintig jaar geleden
De uitbouw van de IJmuidcnse pieren gaat beginnen. Volgende week komt de
operationele staf van het Bouwbureau IJmond van de Rijkswaterstaat het voormalige
en inmiddels verbouwde Badpaviljoen IJmond, gelegen tussen beide pieren, bezetten.
Dit zal worden gevolgd door de aanvoer van enorme hoeveelheden materiaal, waar
mee vele honderden arbeiders de toegang tot Nederlands tweede zeehaven geschikt
zullen maken voor oceaanschepen van 70.000 tot 80.000 ton, bij een diepgang van ruim
40 voet. Nog deze winter zal de „bouwmachine" die dag en nacht door zal draaien
op volle toeren komen. Men kan, gezien produktie en produktickosten, zeggen dat
IJmuiden er (tot medio 1964, wanneer het werk zal zijn voltooid) een grootindustrie
b\j krijgt.
De thans ruim 1500 meter lange zuider-
pier zal worden verlengd tot 3500 meter,
de noorderpier wordt een kilometer langer.
De afstand tussen de nieuwe havenhoofden
zal 750 meter zijn, of twee-en-een half
maal zo groot als de huidige havenin
gang.
Het verlengstuk van de zuiderpier be
gint bij de zogenaamde knik, loopt iet
wat in zuidelijke richting en buigt zich
1500 meter verder met een boog af naar
het noorden; het nieuwe stuk van de noor
derpier begint eveneens bij de knik en
loopt met een lichte boog in de richting van
het nieuwe eindpunt van de zuiderpier.
Het nieuwe geheel zal dus enigszins de
vorm van een notenkraker hebben. Enige
weken geleden is men tot deze keus ge
komen na een respectabele reeks van proe
ven in de Noordoostpolder. Het is een
compromis tussen het „nautisch en hydrau
lisch best bereikbare", waarbij gestreefd
is de onderhoudskosten zo laag mogelijk
te houden.
Explosies
Het zal niet zo lang meer duren, of
zware ladingen dynamiet worden tot ont
ploffing gebracht, gevolgd door grote stof
wolken boven de zee voor IJmuiden. Want
de hoofden van de beide pieren, de eind
stukken vanaf de knikken zullen worden
opgeblazen. Een enorm werk, dat enkele
honderdduizenden tonnen stortingsmate
riaal voor de verlengstukken moet opleve
ren. De op te blazen stukken pier bestaan
grotendeels uit betonblokken, gefundeerd
op een bazaltlaag.
Opgeruimd zullen eveneens worden de
wrakken van de „J. P. Coen" en de „Tji-
kini", in de tegenwoordige havenmond, en
het wrak van de „Van Renselaer", dat
er dichtbij ligt.
De scheepvaart zal van de werkzaam-
hede geen of zo weinig mogelijk hinder
mogen ondervinden en het operatieplan
houdt hiermede dus volledig rekening. De
uitvoering geschiedt in continu-arbeid en
vooral in de donkere wintermiddagen,
avonden en nachten belooft het werk on
der het licht van schijnwerpers een fan
tastisch schouwspel op te zullen leveren.
Maar het publiek zal op eerbiedige af
stand worden gehouden. Uit veiligheids-
overwegingèn en om, een ongestoorde aan-
en afvoer van materiaal en werkers te
verzekeren.
Terwijl de „operatie pieren verlengen"
voor"de deur staat, werkt men met man en
macht aan de uitbreiding van de Haring
haven, waarvan een gedeelte dienst moet
doen als werkhaven voor de pierenbouw.
BEVALLEN: G. van der End-Zwart, z.,
Dolfijnstraat 200. IJmuiden; M. C. Oort-
huis-Capelle, d., Tussenbeeksweg 49,
IJmuiden-Oost; L. H. W. Boelhouwers-
Pondman, d., Vergierdeweg 128, Haarlem;
C. Ensink-Prinse, d„ Rijnstraat 137, IJmui
den; C. V. van der Kamp-Meegdes, d., S. P.
Kuijperstraat 1 ld., IJmuiden; S. M. Mole
naar-Koning, d., Kerkweg 40, Santpoort;
A. L. van Lochem-De Pauw, z., Orionweg
76, IJmuiden; G. van Duijvenbode-Schot-
vanger, z., Velserduinweg 192, IJmuiden-
Oost; R. Koot-Kooi. z.. Olga van Götsch-
laan 21, Santpoort; J. Pronk-Kraaijenoord,
d„ Vechtstraat 105. IJmuiden; A. C. M.
Diependaal-Baars. d., Terburgstraat 34e
Santpoort; A. A. Visser-Bakhuizen, d.,
Linnaeusstraat 121, IJmuiden; A. Zwart-
veld-Schotanus, d.. Linnaeusstraat 139,
IJmuiden; M. Vos-Borst, z., Watervliet
straat 2rd., Velsen-Noord; J. A. M. Luij-
ken-De Graaf, z.. a.b. „Sunny Home", bij
de Spaarndamsebrug. Haarlem.
ONDERTROUWD: H. Bunschoten, Hoofd
straat 110, Santpoort en A. G. Huel, Hoofd
straat 110. Santpoort; A. H. A. Janssen,
Gijzenveltplantsoen 165, IJmuiden en D. L.
Milani, Plein 1945. IJmuiden, t.a. IJmuiden,
Gijzenveltplantsoen 165; P. de Boer, Le
Mairestraat 16, IJmuiden-Oost en A.
Kraaijenoord, Prins Hendrikstraat 58rd.,
IJmuiden, t.a. TJmuiden-Oost, Le Maire
straat 16; C. Walhaven, Evertsenstraat 21,
IJmuiden en C. Zuidam, Burgemeester
Rambonnetlaan 15, IJmuiden, t.a. IJmui
den, Vleetstraat, 34; L. H. Bouwens, Ber
kenstraat 8, IJmuiden-Oost en C. Maks,
IJmuiderstraatweg 10 a, IJmuiden-Oost,
t.a. IJmuiden-Oost, Berkenstraat 8; P. Nu-
man, Telefoonweg 16, Ede en J. Corbijn,
Sluisplein 24, IJmuiden. t.a. Ede, Telefoon-
weg 16; G. H. Siebert. Im Ahrenfeld 7,
Kassei en H. T. Dijkstra, Westerhoevelaan
10. Santpoort.
GETROUWD: M. J. Admiraal en C. J.
Leenknecht, Haarlem. Brouwerskade 5; A.
H. Disselkötter en I. Verhagen. Santpoort,
Hagelingerweg 160; J. G. van Roode en G.
M. de Kraker, Haarlemmermeer, Oude
Kruisweg 178; G. H. Bleijendaal en G. Dek
ker, Heemskerk, Kerkweg 18; G. J. Muller
en W. Kaidenbach. Zaandijk, Schoenma-
kerspad 8; R. Koster en J. Hanekroot, Sant
poort, J. T Cremerlaan 29; R. Boudesteijn
en M. in 't Velt. IJmuiden-Oost, Wille-
brordstraat 35; J Gouda en E. Glas, IJmui
den, Gijzenveltplantsoen 13; O. Maatman
en M. C. van der Starre IJmuiden, M. K.
Hofstedestraat 44: W. A. Rietdijk en A. van
Croonenborg, IJmuiden, Maasstraat 105;
M. Prins en J. van de Veen, IJmuiden,
IJmuiderstraatweg 148; T. van Duijnen en
E. M. Sintenie, Velsen-Zuid, Stationsweg
64; P. F. A. Witte- en T. Zonneveld, IJmui
den-Oost, Zeeweg 188.
OVERLEDEN: J. J. Stcgemeijer, 80 j„
wedna van H. M. M. Nieuwendijk, Hof-
geesterweg 1, Santpoort; W. Stoelhorst, 84
j.. echtg. van J. Heiligers. Abelenstraat 16,
IJmuiden-Oost.
Bijna een eeuw geleden zette de En
gelse ingenieur Sir John Hawkshaw de
eerste lijnen op paier voor de IJmuider
pieren. Sir John had de pieren van Do
ver in z'n hoofd, zó moesten ze ook voor
IJmuiden worden. In 1867 kon de bouw
van de noorderpier beginnen. Winterstor
men hebben vele malen het werk enor
me schade toegebracht. Maar in 1878
waren de havenhoofden, als sluitstuk van
het grote werk, voltooid.
De aannemer toucheerde bijna dertien
miljoen gulden. Een belachelijk bedragje
naar de huidige maatstaven
Volgens het plan van Sir John zou
den de pieren een lengte krijgen van 1545 de noordpier.
meter, maar ze werden uiteindelijk 1528
meter.
Het verloop van de werkzaamheden,
waarbij vele tegenslagen werden onder
vonden, deels uit gebrek aan ervaring, an
derdeels door stormen, ging gepaard met
veel kritiek in de Tweede Kamer en van
de zijde van de Amsterdamse Kamer van
Koophandel. De regering trachtte de moei
lijkheden op te lossen met lapmiddelen.
De stemming onder de arbeiders en de
leiding gevende personen werd er niet be
ter op.
Een grote vergissing was, dat er niet
genoeg rekening was gehouden met het
feit, dat voor het beweeglijke Noordzee
strand de funaeringswijze zoals die was
toegepast op de Engelse rotskust, niet
deugde.
Maar na veel schande en schade werd
men ten slotte wijs. Een grote verbetering
betekende een door ingenieur Hutton ont
worpen beweegbare kraan, die „Titan"
werd genoemd. De bouw van de zuidpier,
die in 1869 begon, ging veel beter. Men
ging zwaarder en hardér materiaal ge
bruiken. Er kwam nog een „Titan" bij.
Maar de grote versterkingen kwamen
eerst na het advies van de „Kanaal- en
Pierencommissie".
Ook daarna werd nog veel schade on
dervonden, maar in mindere mate, of
schoon beide „Titans" door stormen ver
loren gingen.
In januari 1876 werden .op de zuidpier
de Nederlandse en Engelse vlaggen gehe-
zen, in augustus 1877 geschiedde dit op
Aanvoer van vrijdag
Vrijdag werden in IJmuiden in het totaal
5640 kisten vis aangevoerd. Hiervan waren
758 tong en tarbot, 2 heilbot, 555 schol,
25 schar, 3150 haring, 55 makreel, 165 schel
vis, 420 wijting, 215 kabeljauw en gul, 70,
leng, 33 haai, 5 ham, 7 poon, 165 koolvis,
15 diversen.
Pryzen van vrydag
In guldens. Per kilogram: heilbot 3,10
tot 2,70, grote tong 4,50 tot 4,10, grootmid
del tong 4 tot 3,10, kleinmiddel tong 3.10
tot 2,70, kleine tong I 2,70 tot 2,20, kleine
tong II 1,55 tot 1,32, tarbot I 4,40 tot 3,60.
Per 50 kilogram: tarbot II 154 tot 140,
tarbot III 122 tot 116, tarbot IV 86 tot 58,
grote schol 72, grootmiddel schol 67, klein
middel schol 70 tot 67, kleine schol I 67
tot 62, kleine schol II 65 tot 31, schar 44
tot 41, verse haring 21,40 tot 14,20, makreel
26,80 tot 18, grote schelvis 71 tot 52, groot
middel schelvis 70 tot 64, kleinmiddel schel
vis 71 tot 67, kleine schelvis I 77 tot 60,
kleine schelvis II 48 tot 24, wijting 22 tot
9, grote gul 43 tot 36, middel gul 36 tot 32,
kleine gul 26 tot 13, kleine leng 30. kleine
haai 23 tot 16, ham 170 tot 110, poontjes 31,
kleine koolvis zwart 28 tot 22, kleine kool-
vis wit 41, witbaars 37, kleine rode poon II
27. -
Per 125 kilogram: grote kabeljauw 220
tot 124, grote koolvis zwart 92 tot 70, grote
koolvis wit 124, grote leng 70.
Besommingen van vrydag
IJM 32 Elie Chenevière f 20.370, SCH 8
41.600, HD 108 5.700, KW 153 13.000,
KW 45 700, KW 92 940, KW 33 f 10.800,
KW 119 770, KW 109 1.050, KW 148
11.000, KW 21 480, WR 51 12.600, WR
56 3.790, WR 50 7.290, TX 51 3.210,
IJM 59 f 4.700, IJM 38 3.350, IJM 54
9.320, IJM 52 525.
Aanvoer van zaterdag
Vijf trawlers, vijf loggers en 32 kotters
zorgden vanmorgen voor een aanvoer van
5700 kisten vis, 50.000 kilogram tong en
250 stijve kabeljauwen. Van deze kisten
waren 200 schelvis, 385 wijting, 80 gul en
kabeljauw, 240 koolvis, 2530 haring, 445
makreel, 400 schol, 375 varia, 20 tarbot.
KW 99 (16 november) kwam aan de
markt met 1700 westkustharing en 10 va
ria. De KW 121 (9 november) loste 40 wij
ting, 70 schelvis, 50 koolvis, 50 haring, 180
makreel, 10 varia en 75 stijve kabeljauwen.
De KW 171 (9 november) had aan boord
70 wijting, 85 schelvis, 45 gul en kabeljauw,
80 koolvis, 70 haring, 70 makreel, 20 varia,
130 stijve kabeljauwen. De IJM 72 (10 no
vember) voerde aan 100 wijting, 15 schel
vis, 90 koolvis, 310 haring, 70 makreel en
30 varia. De VL 131 (14 november) kwam
aan de markt met 45 wijting, 15 schelvis,
35 gul en kabeljauw, 20 koolvis, 250 haring,
125 makreel en 10 varia. De KW 125 loste
150 vleetharing.
Pryzen van zaterdag
In guldens. Export: grote rijen kabel
jauw 80 tot 102, kleine regels kabeljauw
43 tot 50, kisten grote kabeljauw 124 tot
134, kisten kleine kabeljauw 110 tot 120,
zwarte koolvis 70 tot 88, grote en groot
middel schelvis 52 tot 54, grote en groot
middel schol 57 tot 64, zetschol en schol I
48 tot 55, grote tarbot 3,80 tot 4, grote tong
4,30 tot 4,50, grootmiddel tong 3,80 tot 4,
kleinmiddel ong 2,80 tot 3, kleine tong I 2,50
tot 2,70, slips 1,15 tot 1,40.
Binnenland: grote gul 42 tot 48, middel
Opnieuw wordt Noord-Italië door
overstromingen getroffen. Een nieuwe
spoorbrug bezweek onder de water
kracht van de rivier Scrivia.
gul 35 tot 37, torren 17 tot 22, koolvis I 27,
koolvis II 22, lengen 70 ot 75, kleinmiddel
schelvis 46 tot 53, pennen 54 tot 58, braad
28 tot 46, wijting 13 tot 18, schol II 45 tot 50,
schol III 30 tot 38, vleetharing 24 tot 25,
westkustharing 18 tot 23, trawlharing 18,50
tot 21, paapjes 10 tot 12, makreel 21 tot 25.
Op zee
Het was goed weer om de noord, de
vangsten waren echter niet zo best. De
trawlers deden af en toe een trek van 50
tot 60 manden. De vangsten bedroegen 100
tot 200 manden, 's Nachts visten de sche
pen niet. De Medan gaf een trek door van
drie pakjes, de Maria van Hattem een trek
van een pakje en de Emma een trek van
twee pakjes.
De haringvisserij in het Kanaal was vrij
dag slecht. Zeventig percent van de sche
pen ving niets, de overige vingen 50 tot
150 manden haring.
De loggers en kotters voor de kust boek
ten vangsten van 100 tot 250 kilogram tong
en 10 tot 15 manden vis per etmaal.
De loggers en kotters bij de P-boeien
vingen 300 tot 500 kilogram tong en 8 tot
10 manden schol per dag. De Cornelis den
Duik, Deining en Toronto zijn weer naar
zee vertrokken.
Voor maandag
Maandag zal de KW 49 Antje markten
met 100 schelvis, 200 haring, 60 makreel,
80 wijting, 30 gul en kabeljauw, 30 kool
vis, 20 varia en 1100 stijve kabeljauwen.
De Antje ving deze kabeljauwen alle in
een trek, wat uniek genoemd mag worden.
Neushaai
De VI 131 Petronella had vanmorgen een
vreemde neushaai van ongeveer vier meter
lengte aan boord. Het dier woog 200 kilo
gram. De handel had er wel belangstelling
voor.
Scheveningen
In Scheveningen bedroeg de aanvoer
vanmorgen 200 schelvis, 385 wijting, 80 gul
en kabeljauw, 240 koolvis, 680 trawlharing,
1700 westkustharing, 150 vleetharing, 445
makreel, 400 schol, 375 varia, 250 stijve
kabeljauwen. 20 tarbot en 50.000 kilogram
tong.
Beverwijk
VOORBEREIDINGEN HOLLAND-SHOW
De leden van de Kennemer Pluimvee
Vereniging te Beverwijk hebben vrijdag
avond de iaatste hand gelegd aan de voor
bereidingen voor de in december te hou
den Holland-Show. Een groot aantal leden
was naar Café „Sport" gekomen en ver
namen daar van de waarnemend voorzit
ter, de heer C. M. Bos, dat de deelname
niet zo groot is als men had verwacht.
Het bestuur meent, alles te hebben gedaan
om ook deze show te doen slagen, doch
tentoonstellingen in Amsterdam, Alkmaar,
Heemstede en Nieuw-Vennep lokken een
groot aantal fokkers weg. Dit neemt niet
weg, aldus de neer Bos. dat er zeker ruim
vierhonderd prachtige dieren te zien zullen
zijn en voor liefhebbers is dat een groot
getal.
S.V.IJ. VOETBALT TEGEN ALLIANCE
SVIJ voetbalt zondag op eigen terrein
tegen Alliance. Het SVIJ-elftal is als volgt
samengesteld: Koekenbier; Remmer en
N.N.; N. Schaap, J. Schaap en v. d. Zwet;
Budding, Witte. Spanjaard, Minneboo en
Van Eerden. De wedstrijd begint om half
een.
Van de Amerikaanse marinewerf te
Groton in de Amerikaanse staat Con
necticut is Amerika's derde onderzee
boot met een lanceerinrichting voor
Polaris-raketten, de „Ethan Allen",
te water gelaten (foto boven). Tegelij
kertijd hielden pacifisten in New
Haven, vlak bij Groton, een demon
stratie tegen de tewaterlating van deze
grote kernonderzeeboot (foto onder),
waarbij het nogal ruw toeging.
In Delft is het Willem de Zwijgerraam
in de noorderzijbeuk van de Oude Kerk
aan de kerkvoogdij der Nederlands Her
vormde Gemeente overgedragen in aan
wezigheid van de Koningin. Het raam
werd geschonken door mevrouw A. H. E.
M. Philips-De Jongh uit Eindhoven, en in
haar opdracht ontworpen en uitgevoerd
door de glazenier Joep Nicolas, die ook de
andere ramen in de kerk heeft gemaakt
en de nog ontbrekende ramen eveneens
zal vervaardigen. Het raam is geplaatst
recht tegenover het Prinsenhof, de plaats
waar Prins Willem zijn laatste levensja
ren doorbracht en waar hij op tien juli
1584 onder moordenaarshand viel.
Na de overdracht door mevrouw Philips
gaf de glazenier een toelichting op het
raam, waarna de dichter Anton Roland
Holst zijn gedicht „De Prins weerge
keerd", voordroeg.
De kantonrechter in Bergen op Zoom
heeft conform de vordering van de officier
van Justitie, een inwoner van Bergen op
Zoom ontslagen van rechtsvervolging voor
het feit dat deze op 4 mei van dit jaar,
zonder daartoe in het bezit te zijn van een
vergunning van de minister van Defensie,
boven Nederlands grondgebied een inzit
tende van zijn vliegtuig een aantal fotogra
fische opnamen heeft laten maken. In de
dagvaarding werd gesteld dat dit maken
van fotografische opnamen zou zijn ge
schied van een vliegtuig uit dat niet dient
voor het vervoer van goederen en personen.
De Luchtvaartwet bevat een bepaling dat
het verboden is luchtopnamen te maken
zonder speciale vergunning van de minis
ter van Defensie, maar aan deze bepaling
is sedert twee jaar een aanvulling toege
voegd, waarbij het verbod tot het maken
van luchtopnamen niet geldig wordt ver
klaard voor passagiers van luchtvaartui
gen, die geëxploiteerd worden voor het
vervoer van goederen en personen.
Om de uitleg van deze aanvulling ging
het. Een soortgelijke zaak heeft onlangs
gediend voor de kantonrechter te Hoofd
dorp. Ook de verdachte in die zaak is ont
slagen van rechtsvervolging.
De eigenaar van het vliegtuig bestreed
de mening dat het toestel niet zou dienen
voor het vervoer van goederen en personen.
Hij had in de loop der jaren vele soorten
goederen en vele passagiers vervoerd, zei
hij. Hij voert geen verkeersvluchten uit,
maar daar spreekt de wet ook niet over in
dit geval.
Volgens een adjudant van de Dienst
Luchtvaart van het Korps Rijkspolitie op
Schiphol gaat het om de uitleg van de aan
vullende bepaling. Het is de bedoeling ge
weest dat het verbod niet zou gelden voor
passagiers van luchtvaartmaatschappijen.
Volgens de kantonrechter te Bergen op
Zoom blijkt deze bedoeling echter niet uit
de wet. Bovendien was komen vast te staan
dat de verdachte het vliegtuig wel degelijk
exploiteert voor het vervoer van goederen
en personen.
Vandaag is het twintig jaar geleden, dat
prof. mr. R. P. Cleveringa in de Leidse
academie zijn befaamde, en inmiddels
historisch geworden protestrede hield naar
aanleiding van de maatregelen van de
Duitse bezetter ten aanzien van de Jood
se hoogleraren. Ieder jaar sinds de bevrij
ding van ons land is in de Pietei'skerk te
Leiden een bijeenkomst gehouden om de
ze bijzondere gebeurtenis te herdenken.
De rede van prof. Cleveringa was de kla
roenstoot voor het openbaar worden van
het Nederlandse universitaire verzet. Bij
de herdenking, die gisteren in de Pieters
kerk werd gehouden, zei de rector magni
ficus van de Leidse universiteit, prof. mr.
J. V. Rypperda Wierdsma, „dat het goede
zin heeft elk jaar opnieuw ons er van te
laten doordringen, waarom het toen is
gegaan en altijd weer kan gaan: op te ko
men voor recht en vrijheid en tegen dis
criminatie en mensontering.
Prof mr. G. E. Langemeyer, oudhoog
leraar aan de Leidse universiteit, zei dat
de gevaren van een soort en omvang, zo
als wij die ons twintig jaar geleden nog
niet konden voorstellen, thans ieder mens
bedreigen en niet alleen de Joden van toen.
Hij vroeg zich af, of de gebeurtenissen
van 1940 en 1942, toen de massale ontslag
aanvrage van de Leidse hoogleraar plaats
had, een waarborg geven, dat zij die op
het beslissende ogenblik de Leidse univer
siteit zullen vormen, tegen iedere bedrei
ging of verzoeking bestand zullen zijn.
Hij meende deze vraag ontkennend te
moeten beantwoorden, omdat zij, die aan
de strijd tegen de vorige bezetting heb
ben deelgenomen, nog maar een kleine
minderheid vormen van de Leidse acade
mische senaat en omdat de anderen
slechts kunnen hopen kracht te putten uit
hun voorbeeld: een voorbeeld, dat niet
meer toepasselijk is op de omstandighe
den die in een eventuele toekomstige be
zetting zullen heersen. Prof. Langemey
er meende, dat de herdenking van de 26-
ste november niet mag zijn een roemen
op daden, die nog slechts weinigen zich
herinneren en ook niet een hulde aan hen,
die deze daden stelden, maar een bezin
ning op het feit dat wij nog in onze eigen
tijd Nederlanders hebben aangetroffen, die
het hebben aangedrufd hun leven en hun
gezin in te zetten voor een groot goed.
In Hilversum heeft de Koningin een deel
van de bijeenkomst van ongeveer honderd
Leidse oud-alumni bijgewoond: De stu
denten, allen woonachtig in het Gooi, wa
ren naar Hilversum gekomen om een van
de jaarlijkse oud-studentenbijeenkomsten
bij te wonen, die overal in den lande rond
26 november worden gehouden.
WMiïMi
In een meermalen door gelach onder
broken causerie heeft prof. ir. F. M. Roe-
terink in hotel „Atlanta" in Rotterdam
voor de vele leden van de Sociale Raad
Rotterdam verteld hoe hij het devies
van de Franse revolutie „vrijheid, gelijk
heid en broederschap", met succes in
Eindhoven toepast bij een werkgroep
voor gepensioneerden. De gedachte om
een categorie gepensioneerden die ledig
liepen en geen hobby hadden, weer lust
in het leven te geven, was al eerder uit
gegaan van de heer Frits Philips, maar
eerst toen prof. Roeterink zelf gepensio
neerd was, rijpte bij hem het begrip voor
de noodzakelijkheid ervan.
Het leger van de boven-65-jarigen maak
te in het begin van deze eeuw drie per
cent uit, thans bij een verdubbelde bevol
king negen percent. Men kan dus zeggen,
dat het aantal gepensioneerden verzesvou
digd is. Het bedraagt nu 500.000 man, van
wie 330.000 tussen de 65 en de 75.
Daarom moest er iets gebeuren, niet
voor de groep die tijdig haar maatregelen
had getroffen, ook niet voor de categorie,
die verlangend was nu eindelijk iets te
gaan doen waar zij zelf zin in had, maar
voor die mensen die van het bed naar de
stoel liepen en daarna weer naar bed, of
ten hoogste op een bankje naar het ver
keer gaan kijken.
Na rijp beraad werd voor hen een coö
peratie „Sterk door werk" gesticht, een
samenwerking van gepensioneerden in een
klimaat van vrijheid, gelijkheid en broe
derschap. Maar deze coöperatie moest
zich zelf bedruipen, zodat men bij de wer
kende generatie niet de hand behoefde op
te houden. Het hoofddoel was het bevor
deren van de geestelijke gezondheid van
de gepensioneerden. Geld verdienen kwam
pas op de tweede plaats. Het middel was
het verschaffen van nuttige vrijetijdsbe
steding, het vervaardigen van dingen die
zinvol en nodig waren. De coöperatie
werd gedoopt „Sterk door werk".
Omdat het een experiment gold, werd
begonnen met mensen bij Philips, een
groep die toch al een gemeenschap vorm
de. In september 1959 werd gestart met
een tiental, terwille van de gezonde basis
zorgvuldig uitgezochte mensen. Nu zijn
er al 160 leden en als de tekenen niet be
driegen zullen er aan het eind van het vol
gend jaar 300 zijn.
Er zijn gereedschappen aangeschaft,
goede gereedschappen, om de mensen niet
het gevoel te geven dat ze „afval" zijn.
Eigenlijk is er een hele fabriek gebouwd,
waar iedereen kan werken, van de con
structeur tot de ongeschoolde arbeider.
Deze mensen, verzekerde prof. Roete
rink, voelen zich verschrikkelijk gelukkig,
ook de vrouwen, die hun man overdag een
poosje kwijt zijn en bij zijn thuiskomst nog
eens horen, hoe Miepje van Jansen het
maakt en Keesje van Pietersen. De grote
winst is dat de angstige eenzaamheid bij
de mensen verbroken is en velen die bij
nietsdoen klaagden over „zenuwtjes op de
maag" en „haast niet meer uit de voeten
kunnen", nu fit en wel twintig minuten lo
pen om naar en van hun werk te gaan.
Er is voor deze mensen zeer veel werk
te vinden, werk dat conjunctuurongevoe-
lig is. Op één middag mocht tijdens een
bijeenkomst voor vijf jaar werk worden
genoteerd. Voor het ontwerpen werden le
raren van het onderwijs ingeschakeld. Er
meldden zich ook fabrikanten die met hun
opdrachten omhoog zaten, maar als daar
bij het systeem gold van „morgen leve
ren" werd op hun voorstellen niet inge
gaan.
Met het verkrijgen van kapitaal verliep
het vlot, toen de geldschieters vernamen
dat er rente aan verbonden was. De
werkplaats werd gehuurd, de machines
werden gedeeltelijk gekocht, gedeeltelijk
in huurkoop verkregen.
Kopje koffie
Uiterst belangrijk noemde spreker het
kopje koffie op de werkplaats, 's morgens
en 's middags. Lonen kent de coöperatie
niet, wel een batig saldo, verdeeld naar
gelang het aantal wei-kuren, dat drie uur
per dag bedraagt. Er is een ochtend- en
een middagploeg en de vrije zaterdag is
al ingevoerd. Om de drie maanden wordt
een voorschot verstrekt en men is er dit
jaar uitgekomen. Slechts de eerste drie
maanden was het financieel moeilijk
maar op een Sint Nicolaasavond waar de
vrouwen ook uitgenodigd waren, was de
Sint toch in staat Zwarte Piet geschenken
onder enveloppe te laten uitdelen.
Spreker verzekerde dat de mensen het
gevoel hebben dat het hun zaak is, niet
de zaak van „meneer". De gepensioneer
de afdelingschefs en werkmeesters vervul
len er hun oude functie, maar zij heten
niet zo. Ze zijn gewoon lid. Zij vormen
een commissie van uitvoering. Wel is er
voor de dagelijkse zorg een bedrijfsleider
die er de hele dag moet zijn, omdat de
ploegen aan het werkstuk van hun voor
gangers verder moeten werken. Een ge
pensioneerde was voor dit baantje niet te
vinden en daarom heeft de firma tijdelijk
iemand afgestaan die bijna gepensioneerd
is en dus nog zijn volle salaris geniet.
Er is, zo besloot prof. Roeterink zijn
inleiding nog geen behoefte gevoeld om
voor de vrouwen iets dergelijks op te rich
ten. Zij hebben volop werk in het huishou
den, zei hij.
Dat ten aanzien van de financiële kan
ten aan de algemene prioriteitenafweging
over de ruilverkaveling en andere cultuur
technische werken (jaarlijks stemming
over 40.000 ha met 50 a f 60 miljoen
rijksbijdrage) voor drie jaren een beslis
sing is genomen, heeft naar de mening
van minister Marijnen in zijn memorie
van antwoord aan de Tweede Kamer bij
de landbouwbegroting 1961, voordelen. Het
uitgetrokken totaalbedrag is voldoende te
achten voor een verantwoorde voortzet
ting van het beleid. Zelfs is het mogelijk
over een grotere oppervlakte werken uit
te voeren en het programma voor gemeen
te- en waterschapswerken uit te breiden.
Voorts geeft een beleid dat zich uitstrekt
over meer jaren dan alleen het begrotings
jaar, voordelen voor een doelmatige voor
bereiding van de in stemming te brengen
ruilverkavelingen.
Bij de verdeling van de beschikbare gel
den en van de oppervlakte, waarover zal
worden gestemd, zal er naar worden ge
streefd een zodanig beleid te voeren, dat
binnen enige jaren een verdeling over het
hele land tot stand is gekomen die strookt
met de hoofdlijnen van het meerjarenplan.
Gezien de lange aanloopperiode die nodig
is om een ruilverkaveling in stemming te
brengen, zal het echter nog wel enige tijd
vergen, voordat in de provincies, die in
het meerjarenplan achter blijken te zijn,
aanzienlijke bedragen kunnen worden ge-
investeerd.
Het stemmingsprogramma van circa
40.000 ha. per jaar is voor de eerstvolgen
de jaren een aanvaardbaar en uitvoer
baar schema. De gebieden met de meeste
behoefte aan ruilverkaveling zullen nu in
derdaad binnen de in het meerjarenplan
gestelde tijd aan de beurt komen.
Van de 1,4 miljoen ha. waarvoor ruilver
kaveling is aangevraagd, verkeert inmid
dels 200.000 ha urgente gevallen in actieve
voorbereiding, waarvoor de stemming in
de komende jaren valt te verwachten.
In het licht van de snelle ontwikkeling
op dit gebied zal een herziening van de
Ruilverkavelingswet op den duur niet kun
nen uitblijven. Er is tot nu toe onder de
werking van de wet van 1954 nog geen
enkele ruilverkaveling voltooid. Met de
wet als geheel is derhalve tot dusverre nog
onvoldoende ervaring opgedaan om haar
thans al te herzien.
Over de vraag of de wet vervreemding
landbouwgronden gehandhaafd dient te
blijven, heeft de minister zijn standpunt
nog niet bepaald. Naar de mening van de
minister zal bij niet-verlenging in ieder
geval elders een voorziening voor een
voorkeursrecht van de pachter moeten
worden getroffen.
Herbouwd. In Dedemsvaart is het
nieuwe gebouwencomplex van een post
orderbedrijf geopend. Op 17 mei werd het
oude complex door brand vernield. De
schade, zes miljoen gulden, was de groot
ste brandschade, welke de laatste dertig
jaar in Nederland was voorgekomen. De
opening van het complex geschiedde door
de Commissaris der Koningin in Overijsel.
De directeur bood het gemeentebestuur
2.000 aan als eerste aanloop voor de
stichting van een cultureel centrum. Prins
Bernhard had een telegrafische gelukwens
gezonden.
