- 63 -
n.l. Gerrit van Heemstede, ridder. Op „onser Vrouwen
avont nativitatis" (7 September) 1346 x) schonk Margaretha
van Henegouwen, gravin van Holland, hem, ter belooning
van bewezen diensten, binnen zijn huis te Heemstede, „al die
hooge rechten, die vervallen mogen en verschenen zijn" in alle
zaken binnen de uiterste grachten, die aan zijn huis aldaar
toebehoorden. Tevens werd bepaald, dat deze schenking voor
hem en zijn nakomelingen „een rechte erfleen was niet te
versterven." Ook verkocht de gravin hem o.a. de kleine Broek,
welke gelegen was tusschen land van Jan van Schenen en
Willem van Tetrode, de Meer en den Hout.2)
Dit is ongetwijfeld de oorsprong der hooge jurisdictie
binnen de grenzen van het slot tot de uiterste grachten. De
heerlijkheid, het gebied der heeren van Heemstede, bleef
ambachtsheerlijkheid. Voorts is dit de eerste maal, dat wij
het huis te Heemstede vermeld vinden in de aanwezige
officieele stukken, berustende in het archief der heerlijkheid.
Adriaan Pauw, die de historie van zijn slot en familie wel
gekend moet hebben, liet op den voornoemden steen beitelen,
dat het slot tusschen 1200 en 1300 was gebouwd. Dit zou
mogelijk als volgt verklaard kunnen worden.
Op de lijst der ridders, aanwezig bij het tournooispel in
1298 te Rijssel, komt de naam voor van Jan van Heemstede,
hetgeen er op kan wijzen, dat deze hier heer was van de am
bachtsheerlijkheid. Gerrit van Heemstede nu was de zoon
van Reinier van Heemstede. Deze was ook verleid geweest
met het huis en ambacht van Heemstede. In het desbe
treffende stuk 3) wordt zulks vermeld met de toevoeging, dat
hij de vader was van Gerrit van Heemstede. Neemt men
nu aan, dat de genoemde Jan van Heemstede, aanwezig bij
't tournooispel in 1298 te Rijssel, de vader was van Reinier,
dan ware de zaak opgelost. Van het slot weten wij uit die
oude tijden niets wat bouw en inrichting betreft, bij gebrek
aan gegevens in het archief der heerlijkheid. Uit andere
bronnen is van de geschiedenis der heerlijkheid wel een en
(1) Wat den jaarstijl betreft, heb ik mij gehouden aan de gegevens
volgens de archiefstukken.
(2) Archief der heerlijkheid Heemstede, namelijk een afschrift uit
het grafelijkheidsregister van Holland, gewaarmerkt door den griffier
van der leenen. Broek beteekent laag, moerassig land.
(3) Archief der heerlijkheid Heemstede.
