GESCHILDERDE WAPENRUITJES
VAN HET COMANSGILDE
TE HAARLEM
De negen wapenruitjes, afkomstig uit de ramen van de voor
malige Gildekamer van het Comanshofje zijn niet te beschou
wen als uitzonderlijke stukjes 17e eeuwsche glasschilderkunst.
Zonder veel moeite zijn tientallen van dergelijke wapen
ruitjes aan te wijzen in musea en in particulier bezit, waarvan
de kleuren der brandschilderverven en de heraldische détails
de Haarlemsche ruitjes overtreffen. Maar, een stel van negen
stuks, waarvan volkomen vast staat voor welk doel ze werden
vervaardigd, is wel een uitzondering en maakt ongetwijfeld
de belangstelling grooter.
Er is bovendien nog een reden waarom aandachtiger be
schouwing de moeite waard is. De mogelijkheid is n.l. niet
uitgesloten dat Pieter Holsteyn als de vervaardiger van deze
ruitjes kan worden aangewezen.
Ik wil trachten duidelijk te maken waarop deze veronder
stelling berust en ben daartoe wel genoodzaakt te omschrijven
hoe vermoedelijk de werkwijze is geweest.
Op ware grootte n.l. is eerst op papier een teekening ge
maakt van wapenschild, helm en helmdoek, zonder scha
duwen, alleen in scherpe contourlijnen. De wapenfiguren
welke op het schild voorkomen werden niet op deze teeke-
ningen aangebracht.
Ook de onderschriften werden met vaardige hand, zonder
onderliggende teekening, direct „op het oog" geschilderd of
„geschreven" met een pen, gevuld met brandschilderverf.
(Vandaar de oude naam Glasschrijver.)
De kernachtige, onbezorgd neergeschreven letters, met
afkortingen of verkleinde lettertjes, daar, waar een regel te
lang was voor de plaats op het glasruitje, bewijzen dit.
De negen ruitjes dus, zijn wat de contouren betreft volkomen
gelijkvormig, omdat deze contouren zuiver de daaronder-
gelegde teekening volgen. Maar, wanneer drie glasschrijvers,
naar éénzelfde teekening, elk een ruitje schrijven of schilderen,
dan ontstaan er toch drie verschillende resultaten.
