- 87 -
te voren hadden de Spanjaarden een galg opgericht buiten
de Kruispoort, waaraan zij eenige soldaten en burgers, van
wie vermoed werd, dat zij brieven en kruit in de stad wilden
brengen, ophingen; een gedeelte aan den hals en de overigen
aan de beenen. Toen de belegerden dit zagen, richtten ook zij
een galg in de stad op.
Ik wijs op deze uitvoering van lijfstraffen slechts in het kort,
daar zij door den oorlogstoestand van voorbij gaanden aard
was, alsmede om te doen uitkomen, dat toen in de stad en
ook buiten haar muren en poorten tijdelijk vele galgen hebben
gestaan. Er bestaat o.m. een historieprent, voorstellende een
groot schavot met galgen vóór de Groote KerkRipperda wordt
onthoofd. Wie meer van de gruwelen en martelingen uit deze
zoo bewogen periode van Haarlem wil weten, leze o.m. het
boek van wijlen C. Ekama: Beleg en verdediging van Haarlem in
1572 en 1573.
Reeds vóór het beleg was, zooals nader zal blijken, een galg
opgericht in het rechtsgebied der heerlijkheid Heemstede, n.l.
in de binnenduinen aan den Heerenweg, ter plaatse van de
hofstede Spruijtenbosch, nabij de Pijlslaan. Deze galg behoorde
aan het gerecht te Haarlem, was van steen opgetrokken en
had een driekanten vorm. Door afzanding en verstuiving der
duinen geraakte het gevaarte in verval en was tenslotte ver
dwenen. De Haarlemsche Burgemeesteren lieten later, eenige
roeden westwaarts van de oude plaats, een houten galg op
richten, die echter in den loop der jaren hetzelfde lot onder
ging als haar verdwenen steenen collega. Beide galgen dienden
alleen om de lijken van de in het rechtsgebied Haarlem ter dood
gebrachten opnieuw op te hangen ten prooi aan het gevogelte,
enz. tot ze verteerd waren, en tevens als waarschuwing voor
hen, die zich zouden begeven op het pad van misdrijf. Trou
wens de openbare terechtstellingen konden niet te Heemstede
geschieden. Deze moesten plaats vinden binnen het rechts
gebied Haarlem, waar de vonnissen werden uitgesproken.
Volgens het zooeven genoemde werk van Gonnet werden de
terechtstellingen in de 16e eeuw, wellicht reeds vroeger, veelal
op de Baan voltrokken. Dit geschiedde gewoonlijk met het
zwaard, hetgeen de ter dood veroordeelden meermalen als
laatste gunst verzochten.
Wat de genoemde galg in de binnenduinen van Heemstede
betreft, moge ik de lezers opmerkzaam maken op een
