zijn activiteit op kerkelijk terrein. In 1939 werd hij Hoofd
leider van de Vrijz. Christelijke Jeugdgemeenschap te Haar
lem. Wat hij voor de jonge menschen van de J.G. beteekend
heeft, heeft Mej. Lida Lürsen op een herdenkingsplechtigheid
van 16 December 1944 op ontroerende wijze uitgedrukt: zij
memoreerde zijn eenvoud, zijn bereidwilligheid, zijn zin voor
waarachtigheid, zijn zakelijkheid. En dan: 'Hij was een bron,
die altijd water had: dat kon, omdat hij putte uit de eenige
levende bron, uit God. Daarom kon hij geven en weg-schenken
wat hij had: het persoonlijke en kostbare, waar hij zag dat het
nodig was.' Behalve leider van het jeugdwerk werd Berkel-
bach in 1941 op aandringen van Dr W. Banning, toen voor
ganger der gemeente, ook nog bestuurslid van de Vereeniging
van Vrijzinnig Hervormden en na de interneering van Ban
ning in St. Michelsgestel de voornaamste steun van den
nieuwen predikant Ds van Biemen. Het wonder van Berkel-
bachs leven was, dat hij, hoe meer hij deed, hoe beter hij alles
volvoerde: zijn lessen - waarbij sedert 1941 ook nog zijn
colleges kwamen aan de Haagsche school voor Taal- en Let
terkunde: voor studeerenden voor de Acte Middelbaar Ge
schiedenis! - zijn jeugdwerk, zijn gemeentearbeid, zijn studie:
het was alles even zorgvuldig, met evenveel toewijding vol
voerd.
Het sprak echter vanzelf, dat een zoodanige rustelooze en
hartstochtelijke werkzaamheid nam van een zenuwgestel, dat
wel stabiel, maar toch niet onuitputtelijk was. In den bezet
tingstijd was Berkelbach een kaars, die aan twee kanten
brandde. Natuurlijk was hij er de man niet naar om zich
buiten het illegale werk te houden. Reeds in den zomer van
1941 kwam hij in aanraking met leden van een sabotage
groep 'De Geuzen', die hij huisvestte en voorthielp. Later
werkte hij samen met den 'Raad van Verzet'. Sedert den
zomer van 1942 geregelde Jodenhulp, clandestiene distributie
van levensmiddelenpapieren, vervalschte identiteitsbewijzen
enz. Medewerking aan de ondergrondsche pers: 'De Toe
komst' en 'Vrij Nederland'. Bizonder actief was Berkelbach
als medewerker aan het 'Lerarenverzet', een ondergrondsche
organisatie om eventueele aanslagen van de Nazi's op het
Middelbaar Onderwijs op te vangen. Bepaalde resultaten
heeft deze organisatie niet bereikt, maar dat neemt niet weg
dat er veel voor te doen was: voortdurend onderhouden van
- 42 -
