straat gerooid, vermoedelijk wel op het stramien van de be
staande verkaveling der akkerlanden.
Onder de naar het Noorden lopende straten is de Bartel-
jorisstraat de oudste; de Smedestraat kan niet veel jonger zijn
dan het ontstaan van het Marktplein zelf; waar aan de ene
zijde de rooilijn van Markt en straat in elkaar overvloeien,
en aan de andere kant, waar de Hoofdwacht staat, de rooilijn
eveneens terugwijkt met een uitnodigend gebaar naar de zich
verbredende Smedestraat. De zich naar de Markt toe angst
wekkend vernauwende Jansstraat (door de afbraak van een
hoekhuis is de vernauwing thans wel iets getemperd) wekt
daarentegen geheel de indruk, tussen een reeds bestaande be
bouwing te zijn doorgeperst; na i 100 m (van de Markt af
gerekend) is de normale breedte bereikt.
Met de Zijlstraat is het een zonderling geval. Het Stadhuis
heeft, zoals reeds is gezegd, er aan de Marktzijde wat afge
snoept; dit in aanmerking genomen is hij tot de Nieuwe Groen
markt toe opmerkelijk breed. Deze weidsheid wordt dan door
de Groenmarkt en vervolgens de Krocht overgenomen, terwijl
de Zijlstraat het met heel wat minder breedte moet stellen;
voorbij de Oude Gracht bereikt de straat zijn nauwste punt.
Grote open ruimten in oude steden zijn - voorzover geen
later gedempte grachten - altijd marktruimten geweest. Kan
dat ook de oorsprong zijn van het complex, gevormd door het
brede gedeelte van de Zijlstraat, de Nieuwe Groenmarkt en de
Krocht? Is dat aannemelijk, nu een zo groot marktplein in
de onmiddellijke nabijheid lag? De eenheid van bestemming
van deze straten ligt voor de hand, juist omdat de Zijlstraat
voorbij de Groenmarkt onmiddellijk smal wordt; het verschil
in breedte tussen dit complex en alle andere straten in de on
middellijke omgeving van de Markt is aanzienlijk. Het moeten
dus wel gewichtige redenen zijn geweest die hier een zo aan
zienlijke open ruimte hebben vrij gehouden, wanneer men de
hoofdverkeerswegen zo smal liet worden. Gewichtige redenen
ook, die al vroeg moeten hebben gegolden, waar de betrokken
straten in de alleroudste kern van Haarlem zijn gelegen. Een
verklaring van dit raadsel weet ik echter niet te leveren.
Haarlems vroonhoeve op Bakenes is wellicht meer met de
pen, dan met het zwaard aangevallen. Zolang het al of niet
42
