11
trekwegen een uitgebreid net in Zuid- en Noordholland, in
Friesland en Groningen, met kleinere einden zelfs in westelijk
Brabant, in Utrecht en Overijssel is de verbinding Haarlem-
Amsterdam de oudste (1636). De reizigers naar onze wereld
stad, die van het zuiden komende niet te Leiden de volks
schuit wilden nemen, moesten zich tot dat jaar te Haarlem of
Spaarndam van scheepsvervoer over het Y voorzien; niet
altijd betrouwbaar en comfortabel, soms zelfs gevaarlijk. Deze
verbinding was niet zo gemakkelijk te maken. Men had haar
eerst op polderpeil gedacht, doch moest onder de hand be
sluiten haar op boezempeil te maken, met een onvermijdelijke
onderbreking te Halfweg. De vaart was een groot succes, een
bezienswaardigheid die aan hoge buitenlandse bezoekers ge
toond werd.
Het lag nogal voor de hand, zou men zeggen, nu een der
gelijke verbinding van Haarlem zuidwaarts te maken, naar
Leiden, waar de trekweg naar Delft en Den Haag ongeveer
terzelfder tijd was geschapen. Maar nog iets anders lag óók
voor de hand: deze vaart- en wegverbinding dan te combi
neren met de droogmaking van het Haarlemmermeer, de
westelijke ringvaart als scheepvaartweg te doen dienen met
een lijnrechte wagenweg en trekweg erlangs. Van deze ge
dachte hebben de plannenmakers zich dan ook krampachtig
meestergemaakt. In Jan Bartelszoon Veris' ontwerp, van 1641,
ziet men hoe het vaartenstelsel was gedacht: van de Grote
Houtpoort te Haarlem recht zuidwaarts tot Heemstede, van
daar met de ringvaart gecombineerd tot Lisse. Hier gaat de
ene tak rechtuit naar Leiden (uitkomende bij de Herengracht,
de toenmalige vest), de andere linksaf naar de Heimans
wetering en zo richting Gouda-Rotterdam. Bij Nieuwe Wete
ring wordt deze laatste vaart gekruist door de vaart (Amster
dam)-Overtoom-Leiden. Een heel goed doordacht plan tè
mooi, want het zou gevestigde verhoudingen en belangen
raken. En die concessionarissen der Meer-droogmaking dan
zeker tollen heffen op die nieuwe vaarten en wegenOnder de
vele verborgen opposanten der Haarlemmermeer-bedijking
waren dus ook zij, die belang hadden bij de bestaande ver
keersmiddelen. Men mag vermoeden, dat van Leidse zijde het
'onaanvaardbaar' werd uitgesproken over de verbinding
(Haarlem)-Lisse-Heimanswetering-(Gouda), en van Haar
lemmer zijde over de verbinding Amsterdam-Leiden; want
