87
moeilijkheden op te lossen was practisch en ook in de Broe
dergemeente zeer gewoon. Drie maanden na het overlijden
van Magdalena hertrouwde Christian te Sloterdijk op 25 maart
1781 met Johanna Juliana Vieweg, geboren 29 sept. 1745
in 's-Hertogenbosch uit de boekhandelaar Christian August
en Johanna Flemming. Beide ouders waren Luthers en hun
dochter was in 1778 in de Broedergemeente van Amsterdam
opgenomen.
De kinderen werden nu weder verzorgd en Christian kon
weder op reis gaan voor eigen zaken en voor die van Hoorn6)
De opvoeding der kinderen woog hem zwaar zijn oudste
dochter was in 1780 al zestien jaar en eigenlijk vond hij
Haarlem toch maar een gevaarlijke stad. Feitelijk had hij
voor zijn dochters alleen maar vertrouwen in een opvoeding
in het hart der Broedergemeente, en dat was Zeist of het
Herrnhuttersche opvoedingshuis Neuwied, en hij laat niet af
om zijn kinderen daar opgenomen te krijgen. Hij schrijft in
zijn brieven telkens, dat de meisjes er ook zo naar verlangen.
Of deze het daar steeds mee eens waren
Susanna Henning werd in 1787 naar Neuwied gebracht
door vader en stiefmoeder. Zij was toen negen jaar en vond in
Neuwied haar zusje Anna. Maar in hetzelfde jaar kreeg
Christian zijn dochter Christina uit Zeist terug. Zij was er van
het Heilig Avondmaal buitengesloten en toen zij eind 1791
's avonds om zes uur plechtig te midden der Haarlemse ge
meenteleden in het huis van haar vader door verloving ver
bonden werd aan 'Diasp(ora)7) Bruder An toni van Bommel
uit Gouda', was zij nog niet in de Haarlemse gemeente opge
nomen. Anna gaat na Neuwied ook naar Zeist, en ook zij
wordt ten slotte van het Heilig Avondmaal buitengesloten en
naar Haarlem teruggezonden (1791). Dit kan bij de meisjes
weerspannigheid, doch ook ernst en nadenken en eigen per
soonlijkheid betekend hebben.
Catharina Elisabeth Gottfriede en haar zuster Maria waren
reeds vijfjaar eerder met Pasen 1786, toen'viele Geschwister'
uit Haarlem de reis meemaakten, naar Zeist gebracht.
Catharina Elisabeth zou lang in Zeist blijven; er zouden over
