34
Op het eind van de 16de eeuw, vooral na de val van Ant
werpen (1585), zijn vele Zuid-Nederlanders om der wille van
het geloof naar het noorden uitgeweken. Waarschijnlijk
hebben zich toen ook vele Lutheranen uit de omgeving van
Antwerpen gevoegd bij hun geloofsgenoten van Duitse oor
sprong, die wegens gebrek en onlusten in hun vaderland dit
verwisseld hadden voor het in bloei steeds toenemende Haar
lem. Bekend is, dat een aantal blekers uit Goch en omgeving,
waar ook invallen van Spaanse troepen waren, zich ten
westen van Haarlem aan de voet van de duinen hebben
gevestigd, gelijk hun vakgenoten uit Vlaanderen.
Omstreeks 1590 zien wij hier in Haarlem dan ook werkelijk
een Lutherse gemeente, die, blijkens een bericht in het archief
der Lutherse gemeente te Amsterdam, toen een vaste zieken
trooster had, zekere Adriaan. Een eigen predikant had men
aanvankelijk echter nog niet, doch af en toe kwam een predi
kant uit Amsterdam, later een van de Leidse gemeente in
Haarlem preken. Het bekostigen van een eigen predikant
viel immers de gemeente nog te zwaar, want, zoals in een
brief aan de Amsterdamse gemeente, die men om finantiele
steun daarvoor verzocht, in 1597 gemeld wordt, bestond de
gemeente te Haarlem wel uit „een goet getal van vroome,
eerbare Christenen, onder welcke oock ettelycke personen
van qualiteyt, een burgemeester ende der stadt president,
item noch een voornaem jurist, maer eylacie, het meerendeel
der (ongeveer 100) toehoorders sijn van cleynen middel" 5.
Wanneer men aldus in 1604 Bernard Muyskens als predikant
aanstelt op een salaris van f 100,'sjaars, op voorwaarde,
dat hij te Haarlem zal wonen, moet men toelaten, dat hij
tevens Leiden en 's Gravenhage bedient. Na deze wordt in
1606 Nicolaas Wiering als predikant, speciaal voor de Haar
lemse gemeente aangenomen op een tractement van f 400,
waarvan Amsterdam de helft betaalt.
Een eigen kerkgebouw bezat men ook nog niet. De samen
komsten werden gehouden buiten de Houtpoort. Dit kan niet
de oude Geuzenschuur aan de Baan geweest zijn, zoals
Ds. Drijver veronderstelt, daar deze reeds in 1567 moest
