De torens op de tekening van De Bazel vertegenwoordigen met
hun slanke, ineens en zonder verdeling in geledingen opgaande
massa's een type, dat o.a. door Weber in Lierop gerealiseerd
was, terwijl ook door P. J. H. Cuypers vergelijkbare westtorens
gebouwd waren voor de Roermondse Munsterkerk van 1875-
1879.28 In Amsterdam bouwde P. J. H. Cuypers torens van deze
vorm voor de kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen („de Post
hoorn") aan de Haarlemmerstraat in 1889.
De inspiratiebron voor dergelijke torens met hun zo kenmerken
de indeling door middel van lisenen en boogfriezen moet in het
Rijnland gezocht worden bij kerken als die van Sankt Aposteln
te Keulen en Sankt Georg te Limburg an der Lahn, die gebouwd
werden in de late 12e en vroege 13e eeuw. De ijle spitsen van de
St. Bavo, de Munsterkerk en „de Posthoorn" zijn dan een typisch
negentiende-eeuwse toevoeging aan een ouder vormtype.
Toen echter de koepel voltooid was, ging Joseph Cuypers andere
oplossingen zoeken voor de torenbekroningen. Achtereenvolgens
ontwierp hij in 1898 meloenkoepels met topgevels29 (afb. 20), in
1902 kegelspitsen. Dit kegelontwerp werd afgedrukt op de
oorkonde,30 die uitgegeven werd om reclame te maken voor de
heipalenactie om geld te verzamelen voor de afbouw van transept
en schip.
Het zal wellicht de Rotterdamse architect B. Hooykaas geïnspi
reerd hebben, toen hij de kegelvormige torenbekroningen van de
Hervormde v.m. Koninginnekerk aan de Boezemsingel ontwierp.
Deze Koninginnekerk, gebouwd van 1904-1907 samen met M.
Brinkman, toonde trouwens in meer opzichten verwantschap met
de Haarlemse bisschopskerk, zoals in de ronde vorm van de
apsis met dwerggalerij en de toepassing van verglaasde steen en
meer algemeen om de inbreng van kleur geheel door het mate
riaal te laten realiseren en dus geen schilderingen aan te bren
gen.31
Het trekt de aandacht, dat Joseph Cuypers op hogere leeftijd -
bij de voltooiing van de torens was hij 68 - weer teruggreep op
zijn oudste ontwerpen, immers op de volgens ons oudste ont
werptekening (afb. 9) draagt de noordertoren het uurwerk en
wordt gekenmerkt door een sobere, simpele vormgeving, terwijl
74
