103
Op de tegenzijde van een der bladzijden van zijn manuscript
schrijft hij nog: „N.B. Alzo dit huis niet in tekening kan gebracht
worden omdat het met burgerhuizen omtimmerd is, diende deze
voorpoort, als zijnde een antiquiteit, niet vergeten te werden om
nauwkeurig afgebeeld te worden en zorg te draagen, dat de twee
verscheide jaartallen, waarop deze opmerking valt, duidelijk op
hunne plaats gezet worden."
Tot zover Pieter Langendijk in zijn beschrijving van vóór 1756,
zijn sterfjaar. Hij meent dus, dat de poort in 1509 gebouwd is en,
omdat het reliëf met het ziekenvervoer er op geplaatst is, uit het
oude gasthuis aan het Verwulft (Grote Houtstraat), dat in 1576
afbrandde, afkomstig zou zijn. Het jaartal 1612 zou pas in de
oude steen gehakt zijn, toen de poort, die nog steeds het jaartal
1509 droeg, aan het Groot Heiligland zou zijn geplaatst. Uit zijn
beschrijving blijkt wel, dat de gasthuispoort toen een andere
bouw dan de tegenwoordige had. Aan Langendijk's verlangen,
dat die poort getekend zou worden, is echter, voorzover wij
weten, niet voldaan: Geen tekening, ets of gravure is er tot nu
toe van gevonden. Echter bevindt zich in het St. Elisabeth s
Gasthuis een plattegrond uit 1754.6 Deze is door de timmerman
van het huis, L. Overveen, op een paneel geschilderd. Het is het
meest waardevolle topografische document van het oude gast
huis. Op deze plattegrond is van de gasthuispoort, zoals dit met
belangrijke gebouwen op oude kaarten meer gebeurde, niet het
grondvlak, maar het voor-aanzicht afgebeeld (fig. 2). Aan deze
afbeelding is vrijwel geen aandacht geschonken. Gemakkelijk
vinden wij er het reliëf met het ziekenvervoer op terug. Hieron
der kunnen wij nog met een weinig moeite het jaartal 1509 lezen,
de cijfers tussen twee kroonlijsten in vier metopen geplaatst. Ba
sement en kapiteel, voet en kroon zou Langendijk zeggen, van de
halfronde pilaren zijn lichter van kleur dan de schacht; Langen
dijk schreef immers ook, dat zij van wit marmer waren, terwijl de
schacht van arduin was. De wapens van Haarlem en van het
gasthuis zijn niet meer als zodanig te herkennen. Het zullen wel
de lichtgekleurde verfplekken onder de boog zijn. - Wij zien hier
de poort voor ons, zoals Langendijk deze beschreven heeft. Be-
