88
dien moesten de voorraden worden betaald en het geld worden
terugbetaald.
Eigenlijk heeft Amsterdam geen hand uitgestoken, hoogstens een
pink, toen de trotse armee van Europa's machtigste koninkrijk
in modder, water en ijs aan ziekte, demoralisering en muiterij
ten onder ging voor Haarlem.
En zo is het wel gegaan. Het komt mij voor, dat de loyaliteiten
van 1573 in de eerste plaats de eigen stad en pas daarna de
Prins of de Koning golden. De brave Verwer beklaagt zich over
Amsterdammers, die in hun herkenbaar dialect onder de poorten
van Haarlem de stad kwamen honen. Hij vraagt zich af of men
zo onder buren moest handelen.
Inderdaad, de spanning tussen Haarlem en Amsterdam heeft
meer van een burentwist, die meestal voorbij gaat, dan van een
burgeroorlog, die erger pleegt te zijn dan een volkenkrijg.
Amsterdam voelde zich in 1573 al een grote Bourgondische
koopstad en geldmarkt in opkomst en zag als zodanig meer in
de ruimte van het koninklijk imperium dan het beperkte gebied
van een lokale rebel en potentaat als Willem van Oranje.
Een barre misrekening, die door admiraal Dirksz op de Zuider
zee is bestraft. Deze zeeslag kostte Bossu zijn vrijheid en bete
kende voor Amsterdam de voortzetting van de blokkade, die het
van alle zeeën afsloot.
Haarlem was toen al gevallen en gedwongen Spaans. Op de land
engte tussen het vrije Leiden en het vrije Alkmaar was Haarlem
er even beroerd aan toe als het geblokkeerde Amsterdam.
Er heeft vijf jaar tot satisfactie en alteratie tussen Haarlem en
Amsterdam een lotsgemeenschap bestaan, die de rancune van
1573 heeft overschaduwd. Deze lotsgemeenschap vond trouwens
voor beide steden haar spiegelbeeld in hun emigranten, die in de
rest van Holland samenleefden en na de alteratie in beide steden
de dienst overnamen.
Tussen de bestuurders van beide steden en in de regentenfamilies
hebben trouwens merkwaardige vermengingen plaatsgehad.
Het is opvallend hoe beide steden na hun Geus-wording neigin
gen van vóór 1572 blijven volgen. Haarlem wordt ook in zijn
bloei een oer-Hollandse industriestad; Amsterdam wordt het
