89
kosmopolitisch centrum van een nieuw handels-wereldrijk, het
seaborne empire.
In de vijf jaar van Spaanse onderdrukking hebben het Noord
hollands Noorderkwartier en Westfriesland zich bestuurlijk ge
ëmancipeerd en economisch ontplooid. Zuid-Holland bleef na
het ontzet van Leiden niet achter. Pas na 1578 bleek hoe juist de
Spanjaarden hun krijgsdoel hadden gekozen, toen zij zich richtten
op het gebied Amsterdam-Haarlem. De bloei van dit gebied over
vleugelde weinige jaren die van de andere, bovendien werd het
de bloei van een gebied met interne samenhang, die wij nog
vandaag herkennen in de noordvleugel van de Randstad Hol
land.
De herdenking van het gebeuren in de jaren 1572-1573 voerde
mij verleden jaar van Enkhuizen naar Dordrecht en leidt mij dit
jaar van Haarlem naar Monnickendam en Alkmaar. Ik kom
telkenmale in prachtig gerestaureerde gotische kerken. Dit doet
mij vandaag nog eens te duidelijker mij realiseren, dat de goede
Bavo toch wel erg aan zijn restauratiebeurt toe is.
De tocht langs die mooie kerken toont nog eens aan hoe in
Holland in de nadagen der middeleeuwen en de woelingen van
de 16e eeuw sterke stedelijke culturen gevestigd zijn van een
burgerij die de adel al ruimschoots in de schaduw had gesteld,
een burgerij tot welke het centrale vorstengezag zich het beste
per bede kon richten.
Mijn tocht langs de Hollandse kerken is geen triomfale tocht van
gloriedag naar gloriedag. Enkhuizen herdenkt zijn vrijmaking
eens in de honderd jaar, Alkmaar gedenkt zijn victorie ieder jaar
op 8 oktober, Haarlem komt globaal tot eens per halve eeuw.
Emotioneel heeft Haarlem het niet zo eenvoudig. 1573 was geen
militaire overwinning. Er tekent zich niet een dag van vreugde
af, en een dag van leed zoals de capitulatie, leent zich meer tot
overdenking dan tot vieren. Toch moet Presser vaststellen dat
het beleg van Haarlem in de wereld, en meer nog buiten ons
land dan hier, veel en bewogen beschreven is. Haarlem en Troje
zijn al vroeg in een verslag vermeld.
Vandaag mogen wij met de Haarlemmers bepalen wat het beleg
voor hen heeft betekend en betekent. Ik mag hiervoor teruggrij-
