Bernard Bijvoet
14 december 1889-
27 december 1979
Toen Bijvoet zich in 1946 in Haarlem vestigde, was hij
zesenvijftig jaar oud. Een leeftijd waarop de meesten van
ons hun carrière afronden. Voor hem echter het begin van
een nieuwe, hoogst creatieve periode die tot zijn negentig
ste zou voortduren en waarin zeer belangwekkende ar
chitectuur tot stand is gekomen.
Geboren en opgegroeid in Amsterdam nam hij, alvorens de
ingenieursstudie aan te vangen, privé-lessen wiskunde. De
studie in Delft, van 1908 tot 1913, was in de eerste plaats
een civieltechnische opleiding waar naast de ervaringsken
nis uit het metsel- en timmerambacht enthousiasme werd
gewekt om met behulp van wiskunde en mechanica grote
bouwconstructies te berekenen. Geheel los van de techniek
van het bouwen doceerde Henry Evers de „schone
bouwkunst", wat hoofdzakelijk neerkwam op een academi
sche verhoudingsleer, afgeleid van de grote historische
monumenten.
Voor Bijvoet was dit te beperkt. Wanneer het maar even
kon, ging hij naar Amsterdam om er voordrachten aan de
Academie voor Bouwkunst te volgen. Het artistiek klimaat
daar was in die jaren bepalend voor de Nederlandse ar
chitectuur. Berlage had juist de Beurs voltooid en ver
woordde de sociale aspecten van het bouwen. Kromhout
bouwde omstreeks de eeuwwisseling met originele pracht
hotel Americain, een gebouw waar Bijvoet tot op hoge leef
tijd graag kwam en dat hij zeer bewonderde.
Na zijn studie volgde onder Henry Evers een leertijd bij de
raadhuisbouw in Rotterdam. In 1918 won hij samen met Jan
Duiker de prijsvraag voor de Rijksacademie voor Beelden
de Kunsten te Amsterdam. De prijs werd toegekend door
Berlage die de jury voorzat. Er volgde een opdracht om het
plan gereed te maken voor aanbesteding en op de plaats
waar nu het Hilton Hotel staat, werd in 1924 de eerste paal
geslagen. Het rijk moest echter bezuinigen, waardoor de
bouw werd stopgezet. Teleurgesteld gaat Bijvoet in 1926
naar Frankrijk waar hij twintig jaar zou blijven.
De samenwerking tussen Bijvoet en Duiker viel in een pe
riode waarin de avant-garde internationaal de zakelijke en
technische eisen van het bouwen opnieuw scherp zou stel
len. Op aanbeveling van Berlage krijgen zij van de Neder
landse Diamantwerkersbond de opdracht voor het sanato
rium „Zonnestraal" in Hilversum. De hoofdbouw wordt in
1928 voltooid. Met weglaten van ieder afleidend detail wor
den de gebruiksfuncties en de wetten van de mechanica in
de vormgeving zichtbaar gemaakt. Elke associatie met
historie of de traditie van het bouwen in baksteen en hout
wordt uitgebannen. Het gebouw werd wit gepleisterd, zuiver
215
Bernard Bijvoet (1889-1979)
