41
geen T-kruisingen, maar vooral viersprongen ontwierp,
met de straten in eikaars verlengde.
(29) Nieuwbouwcijfers: 1903-166 1908- 67
1904-199 1909- 89
1905-210 1910-154
1906-114 1911-211
1907- 84 1912-113
bron: Jaarverslag Bouw- en Woningtoezicht, 1912. GAH
Bibliotheek.
(30) 'Het heeft dus in Haarlem vrij lang geduurd alvorens men
tot woningwetbouw is overgegaan. Verschillende om
standigheden hebben daartoe meegewerkt, maar als
voornaamste reden meen ik te moeten laten gelden het
bestaan hier ter stede van vele coöperatieve bouwvereeni-
gingen. Vereenigingen dus, die als einddoel nastreven het
in eigendom verkrijgen van de woningen door de bewo
ners'. D. Kruyff, Tijdschriftv.d. Volkshuisvestingen Stede-
bouw, 1928, p. 108. De directeur van Bouw- en Woning
toezicht moet hier naast de waarheid zitten. Sinds 1906
was de eerste bouwcoöperatie van belanghebbenden
door de Kroon toegelaten, waarmee in juridische zin de
strijdvraag was beslecht of het de overheid was toege
staan om aan belangenverenigingen bouwvoorschotten
te verlenen, wat vooral door de particuliere huizenhande
laar/verhuurder werd opgevat als marktprijsbedervend.
Kruyff moet deze mening gedeeld hebben (in zijn func
tie!), of anders moeten we zijn woorden zo uitleggen dat
tot 1914 de Haarlemse bouwverenigingen zóveel tegen
werking van de kant van de overheid ondervonden, dat
men van initiatieven afzag, waarbij een beroep gedaan
moest worden op de bankiersfunctie van de overheid.
(31) GAH, 7e, 1/43, 1914.
(32) GAH, 7e, 1/144, 1914 en 1/64, 1915.
(33) Het hier afgebeelde ontwerp-plan dateert van 23 januari
1917, GAH, 7e, 1/117, 1917 en komt nagenoeg overeen
met het voorontwerp van januari 1916.
(34) GAH, 7e, 1/133,1916.
(35) Ibid.
(36) Ibid.
(37) R. Blijstra, Haarlem: heel oud -heel nieuw, Haarlem 1971,
p. 142.
(38) Ook het Nagtzaamplein, dat in het ontwerp van 1917 enige
allure kreeg (afb. 16), was in een eerder planstadium niet
meer dan een eenvoudige Y-kruising van verkeerswegen.
In 1921 werd besloten tot een planwijziging voor het Nagt
zaamplein i.v.m. een schoolgebouw. GAH. 7e, 1/55,1921.
(39) GAH, 1/48 1919, d.d. 14 mei.
