nieuw Postkantoor bijzonder snel vorderen'. Het ont
werp was van de architect J. Crouwel jr., die o.m. ook
tekende voor het PTT-gebouw aan de Neude te Utrecht.
De 'telecommunicatie' (al hanteerde men die term toen
nog niet!) nam in het plan een belangrijke plaats in. Aan
de Zijlstraat kwam een afzonderlijke ingang voor de tele
graaf met het aanneemkantoor op de begane grond en
de seinzaal op de eerste verdieping daarboven. Voor de
telefoon was de tweede verdieping over het gehele ge
bouw bestemd. De grote zaal voorde lokale en interloka
le telefoondienst lag over de gehele lengte aan de Ge
dempte Oude Gracht; aan de Zijlstraat zou een admini
stratielokaal voor de telefoon komen, en aan de Raaks
een kantine.
Het gebouw kwam begin 1922 gereed, en de technische
montage van de telefoonvoorzieningen kon toen een
aanvang nemen: enerzijds de bouw van een nieuwe in
terlokale handcentrale, waarop de werkzaamheden van
het telefoonkantoor aan de Zijlstraat overgenomen zou
den worden, anderzijds de voor de Rijkstelefoon geheel
nieuwe ervaring van de bouw van een automatische tele
fooncentrale voor het lokale verkeer, die al het handwerk
van de telefonistes aan de Smedestraat moest gaan
overnemen. In Heemstede en Aerdenhout werden soort
gelijke volautomatische (onder)centrales gebouwd, die
op 15 november 1924 in bedrijf kwamen; op 11 januari
1925 volgde het net Haarlem zelf en kort daarna Bloe-
mendaal. Daarmee was het eerste geautomatiseerde te
lefoonnet van de Rijksdienst in Nederland een feit (13).
Op dat moment waren er in de Haarlemse regionen bijna
5200 abonnees, die voortaan hun lokale verkeer zouden
moeten afwikkelen zonder het hulpvaardige 'wat blieft u'
en 'voorwaarts' van de (lokale) telefonistes aan de Sme
destraat. In plaats van de slinger voor de inductor, waar
mee het oproepsignaal geleverd moest worden, kwam
de kiesschijf en de telefoon werd steeds meer een onper
soonlijk instrument; alleen aan het interlokale verkeer
kwamen nog telefonistes te pas.
Naar verhouding zullen op dat moment maar weinig
mensen zich deze-voor de verdere ontwikkeling van de
telefonie toch zeer belangrijke-veranderingen gereali
seerd hebben. Er was immers maar 1 telefoonaanslui
ting per 21 inwoners, en met het gereedkomen van de
spectaculaire bouw aan de Gedempte Oude Gracht van
wat in de ogen van vele Haarlemmers het 'Postkantoor'
was en is gebleven, alsmede met het verdwijnen van de
luchtlijnen, verdween tevens de telefoon uit het straat-
