Het ontstaan van de
suikerbietencultuur
De Duitse chemicus Andreas Marggraf publiceerde in
1749 in de Annalen van de Berlijnse academie zijn
experimenten met verschillende soorten bieten en zijn
ontdekking van suiker in de 'suikerbiet'. In wetenschap
pelijke kringen bleef zijn ontdekking niet onopgemerkt
en ook niet onbeloond: hij kreeg de leiding over het
natuurkundig laboratorium van de Berlijnse universi
teit. Marggrafs ontdekking drong evenwel nauwelijks
door tot het grote publiek.
Zijn werk werd voortgezet door Franz Achard, die
sedert 1776 medewerker van Margraf was. Hij bouwde
een primitief proeffabriekje en in 1799 was hij zo ver
dat de eerste suiker uit suikerbieten aan Friedrich
Wilhelm m, de toenmalige koning van Pruisen, kon
worden aangeboden. Een landgoed was zijn beloning.
In Frankrijk toonde men grote belangstelling voor het
experimentele onderzoek van Achard, en er werd posi
tief geoordeeld over de gunstige resultaten die Achard
met de suikerbiet bereikte.
De aanvang van de suikerbietencultuur moeten we in
de periode van het Napoleontische bewind zoeken. In
de oorlog tegen Engeland was voor de Franse keizer
de strikte doorvoering van het Continentale Stelsel van
groot belang. Ten tijde van dit Continentale Stelsel
was handelsverkeer met Engeland streng verboden en
daardoor de invoer van overzeese rietsuiker geblok
keerd. Van Franse regeringszijde is toen geprobeerd
om de rietsuiker te vervangen door de pas ontdekte
bietsuiker. Napoleon gaf opdracht tienduizenden hec
taren landbouwgrond met suikerbieten te beplanten en
vele kleine suikerfabriekjes werden opgericht. Ook de
Nederlandse suikerbietenindustrie vindt in deze tijd
haar oorsprong. Na 1813 kon rietsuiker weer ingevoerd
worden en verdween deze nieuwe industrie grotendeels,
zodat in Nederland de Indische rietsuiker tot i860
grondstof voor de suikerraffinaderij zou blijven. Pas
nadien veranderde deze situatie langzaam. De eerste
Nederlandse bietsuikerfabriek na de Napoleontische
periode werd in 1858 te Zevenbergen gebouwd. Korte
tijd nadien opende de suikerfabriek in het oude huis
Zwanenburg aan de Trekvaart in Halfweg haar poorten.
De voorgeschiedenis van
het huis Zwanenburg
Het oudste deel van de suikerfabriek wordt thans door
de voorgevel en de poort van het oude huis Zwanenburg
gevormd. Dit huis heeft een lange voorgeschiedenis.
Het hoogheemraadschap van Rijnland had in de jaren
1490-1491 te Halfweg enige stukken land in eigendom
189
