B.C. SLIGGERS
Een schilderij van Vlietzorg en Zorgvliet
aan het Zuider Buiten Spaarne
omstreeks 1700
De tentoonstelling 'De gouden eeuw van de Hollandse tuin
kunst' in Rijksmuseum Paleis Het Loo te Apeldoorn in het na
jaar van 1988 was een van de belangrijkste evenementen ter
gelegenheid van het feit dat driehonderd jaar geleden koning
stadhouder Willem in en koningin Mary n in het huwelijk tra
den. Uiteraard was daar het schilderij van Gerrit Berckheyde
(1638-1698) van Elswout te zien, maar ook tekeningen van
buitenplaatsen langs het Zuider Buiten Spaarne. Daar hing ook
een, aan Willem Schellinks (1627-1678) toegeschreven, schil
derij van een landhuis aan een rivier, afkomstig uit het Amster
dams Historisch Museum Geheel terecht meldt de begelei
dende catalogus dat er geen zeventiende-eeuws schilderij zo
goed een Nederlandse tuinaanleg rond 1660-1670 illustreert
als juist dit schilderij2). Hoewel ongesigneerd en ongedateerd
wordt dit werk al geruime tijd toegeschreven aan de Amster
damse landschapschilder Willem Schellinks3). Het 'landhuis'
werd in 1969 in een catalogus bij de tentoonstelling 'Weg we
zen. Recreatie vroeger, nu en straks', in het Amsterdams His
torisch Museum, geïdentificeerd als de buitenplaats Ruimzicht
aan de Liede 4). Dit geschiedde op grond van de ligging van
Haarlem dat aan de horizon is afgebeeld.
Een afbeelding in de catalogus die de tentoonstelling in Het
Loo begeleidde en tegelijkertijd ook in het tijdschrift 'Groei
Bloei' werd gepubliceerd 5) was voor mij opnieuw de aanlei
ding het geheel eens kritisch te bezien. Ik twijfelde aan de lig
ging want nergens in een bocht aan de Liede lag een buiten
plaats tegenover een molen.
Was het soms een imaginaire tuin in al zijn uitbundigheid, de
bedwongen natuur te midden van het Hollandse polderland
schap met het stadsleven ver op de achtergrond 6)? Was het
wel Haarlem, en zo ja, lag het dan op de juiste plaats? Nadat de
stadsprofielen van onder meer Leiden en Alkmaar waren afge
vallen bleef Haarlem, afgebeeld vanaf de zuidzijde, over. Van
links naar rechts zijn min of meer duidelijk de Nieuwe Kerk,
de Grote Houtpoort, het Zijlklooster, het stadhuis, de Grote of
98
