1
mm
8. Beer als schildhouder,
(foto E.A. van Voorden)
9. Rechts: leeuw als
schildhouder, (foto auteur)
10. Geheel rechts: aap als
schildhouder.
(foto E.A. van Voorden)
kundige)9) heeft hij de kop en het lijf van een haan en het ach
terlijf van een slang of een hagedis (afb. 5). Zijn blik en zijn
adem zouden in de regel dodelijk zijn. Daarom symboliseert
hij de dood. Alleen de wezel, die hier het symbool van Christus
is, durft hem aan te vallen en doodt hem. Overigens, met de
basilisken hier op het koorhek is er iets mis: zij hebben wel
vleugels en ook de kop en de nek van een haan, maar het lijf
van een leeuw. Deze afwijking kan ik niet verklaren, maar
misschien heeft de beeldhouwer ze verward met de griffioen,
die terecht met het lijf van een leeuw afgebeeld wordt.
De griffioen (afb. 6) heeft de kop en de vleugels van een ade
laar, de koning van de lucht, en het lijf van een leeuw, de ko
ning van de aarde. Hierom is hij een symbool van Christus, de
koning van hemel en aarde. Soms echter verbeeldt hij de dui-
vel, of de ondeugd van de hebzucht of de hoogmoed. Een mi-
sericorde in Kempen 10) vertoont het wapen van Enea Silvio
Piccolomini (van 1458 tot 1464 paus Pius 11) en dit wordt ge
houden door een griffioen (afb. 7). Misschien heeft hier de
pauselijke waardigheid (plaatsbekleder van Christus op aarde)
de keuze van de schilddrager bepaald.
De beer (afb. 8) is een zinnebeeld van de duivel, die de kudde
van de Heer belaagt, en ook van de ondeugd van toom of woe
de, die hij soms tot rijdier dient. Het is echter de vraag, of wij
het hier in de symboliek moeten zoeken. De riem waaraan zijn
wapenschild hangt, is zo potsierlijk om zijn kop en schouders
gebonden (het oor is nog net vrij), dat men eerder denkt aan de
beren die met dansen en andere kunstjes het volk moesten ver
maken.
De leeuw (afb. 9) kan gunstige en ongunstige betekenissen
hebben. Zijn taak als wachter bij het heiligdom zal nog ter
sprake komen. Als zinnebeeld van macht en kracht duidt hij
34
