ter in Amsterdam blijven, beweren ze. Partijen besluiten echter
een volgende gespreksronde te arrangeren.
Intussen gaat op 19 april de stadspensionaris, mr. Johan de
Haen, vergezeld van enige burgemeesters naar Den Haag om
het probleem met Johan van Oldenbamevelt te bespreken. De
landsadvocaat ziet twee kanten aan de zaak. Het politieke
aspect lijkt hem het minst moeilijk. Elke magistraat is gerech
tigd de welvaart van zijn stad te bevorderen en als men het
onderling eens wordt over de toelating der joden en geen op
spraak verwekt, kunnen de Provinciale Staten of de andere ste
den daartegen moeilijk bezwaar maken. Weliswaar lijkt het of
het verdrag van de Unie van Utrecht spreekt van eenderley
exercitie van religie (namelijk de gereformeerde), maar men
bedoelde toen natuurlijk het christendom en in 1579 was de
kwestie van de joodse religie gewoon nog niet actueel9). Een
interessante interpretatie in het licht van de latere strijd tussen
Remonstranten en Contra-remonstranten 10). Het kerkelijke
aspect, daarentegen, lijkt Oldenbamevelt wat moeilijker, maar
de traditionele toelating van de joden in katholieke landen kan
als een goed argument gelden. De landsadvocaat adviseert dus
om de zaak intern, binnen de stad op te lossen, vooral ook in
overleg met plaatselijke predikanten.
Op 14 mei doen burgemeesters in de vroedschap verslag van
hun bevindingen. De meerderheid steunt, nu reeds, het princi
pebesluit om de Portugese joden hun verzoek om een openbare
synagoge toe te staan. Burgemeesters worden gemachtigd
over de verdere invulling der voorgenomen vestiging te onder
handelen.
Op 2 juni komen de afgevaardigden Belchior Mendes, Fran
cisco Mendes en Michael Castro (Crasto) weer in Haarlem
overleggen. Burgemeesters leggen hun enige op schrift gestel
de concept-bepalingen ten behoeve van een privilege voor. De
Amsterdammers voegen nog punten toe en vragen een kopie
om deze aan andere joodse gemeenten - met name in Vene
tië-toe te sturen
Op 21 juli reist de Haarlemse pensionaris naar Amsterdam
voor verder overleg. Mr. De Haen vraagt zijn wederpartij of
deze op de hoogte is van verzoeken die enkele kooplieden aan
de Haarlemse magistraat hebben gericht om kopie van het con
cept-reglement. Zij ontkennen dat en geven als hun mening dat
de burgemeesters er verstandig aan hebben gedaan de teksten
nog niet openbaar te maken. Zelf hebben zij inmiddels bericht
uit Venetië ontvangen dat er gegadigden zijn voor emigratie.
En - na dit lokaas - vragen zij nog enkele punten aan de tekst
te mogen toevoegen.
Op 24 augustus bespreken de burgemeesters, ter dagvaart van
5i
