5- Hugo de Groot, Remonstrantie nopende de ordre dije in de lan
den van Hollandt ende Wëstvries landt dij ent ges telt op de Joden.
Naar het manuscript in de Livraria D. Montezinos uitgegeven en
ingeleid door J. Meijer (Amsterdam, 1949), p. 40. In diens voet
spoor J. Briels, De Zuidnederlandse immigratie in Amsterdam
en Haarlem 1572-1630 (Utrecht, 1976), p. 132.
6. Resolutie van de Staten van Holland van 13 december 1619, af
gedrukt bij Meijer (ed.), a.w. noot 5, p. 101. De huidige verblijf
plaats van een exemplaar van het Haarlemse privilege, dat zich
onder de papieren van Hugo de Groot zou hebben bevonden
- zie Izak Prins, De vestiging der Marranen in Noord-Nederland
in de zestiende eeuw (Amsterdam, 1927), p. 205 noot 1 - is niet
bekend. Gaarne dank ik drs. A.K. Offenberg van de Bibliotheca
Rosenthaliana te Amsterdam voor de vriendelijke informatie in
zake dit stuk.
7. M.Wolff, Geschiedenis der joden te Haarlem 1600-1815 (Haar
lem, 1917), p. 57-631 °°k bij Meijer (ed.) a.w. noot 5, pp. 40-43.
8. Wolff, a.w. noot 7, pp. 7-9; zie ook al J.S. da Silva Rosa, 'Een
voorgenomen vestiging van Spaansche en Portug. Joden in
Haarlem in het jaar 1605', Nieuw Israëlitisch Weekblad 16 juli
1915-
9. Zie art. 13, bij S. Groenveld en H.L.Ph. Leeuwenberg (red.), De
Unie van Utrecht. Wording en werking van een verbond en een
verbondsacte (Den Haag, 1979), pp. 34-35 en 41-42 en de bij
drage 'Unie en religie' van O.J. de Jong aldaar, pp. 155-181.
10. J. den Tex, Oldenbarnevelt, 11 (Haarlem. 1962) p. 511.
11Julie-Marthe Cohen (red.), Het getto van Venetië. Ponentini, Le-
vantini e Tedeschi 1516-1797 ('s-Gravenhage, 1990); over 'Ve
netië' als model: Fuks-Manfeld, a.w. noot 1, p 59.
12. De Franse versie van het Haarlemse privilege wordt gepubli
ceerd in mijn in noot 4 genoemde bijdrage 'The legal positions
of the Sephardic Jews in Holland c. 1600'.
13. Over de onderhandelingen met de kerkelijke autoriteiten heb ik
niets gevonden in de archieven van de hervormde gemeente
Haarlem (Gemeentearchief Haarlem) en van de hervormde clas
sis Haarlem (Rijksarchief Haarlem). Over de veldprediker en
medestander van Oldenbarnevelt: H.C. Rogge, Johannes Wten-
bogaert en zijn tijd, 3 delen (Amsterdam, 1874-76), en het arti
kel van G.J. Hoenderdaal in Biografisch Lexikon van het Neder
lands Protestantisme, 11 (Kampen, 1983) pp. 464-468.
