J I.A ,\K I I'M
Gezicht op Haarlem vanuit het
noordoosten van Anna C.
Brouwer in L. van Ollefen en
R. Bakker, De Nederlandsche
stad- en dorps-beschrijver. Dit
deel verscheen in 1796.
(Gemeentearchief Haarlem,
topografisch historische atlas)
tret. Een vergelijkbare functie kan het prospect hebben. De
topografie van voor- en achtergrond is juist, maar de combi
natie van beide in één voorstelling geeft een niet bestaande
situatie. Een goed voorbeeld is het gezicht op Haarlem op
een anoniem schilderij, omstreeks 1700, dat Vlietzorg en
Zorgvliet aan het Zuider Buiten Spaarne weergeeft. Hier
verwijst het silhouet van Haarlem, heel ver weg gelegen,
naar de woonplaats van de eigenaar van het huis. 2">
Deze bijdrage beoogt slechts een eerste indruk te geven van
hetgeen beschikbaar is aan vooral gedrukt materiaal, waarin
het prospect van Haarlem naar voren komt. De bedoeling is
te wijzen op het belang van het stedelijk silhouet, zoals dat
in eeuwen is gegroeid. Bij de waardering, welke men heeft
voor afzonderlijke monumenten en voor groepen monumen
ten en bouwwerken, dient ook het belang van het stedelijk
silhouet te worden ingebracht. De eerste kennismaking im
mers met de stad van verre dient te worden geanalyseerd en
te worden beschermd indien daartegen ontoelaatbare aansla
gen worden ondernomen. Het zou daarom wenselijk zijn,
om een overzicht te doen maken van al hetgeen, waaruit het
silhouet van Haarlem is te begrijpen, ongeacht de techniek.
Eerst dan kan aan de hand van de vele impressies in chrono
logische volgorde geplaatst, een gefundeerd oordeel worden
uitgesproken over de waarde van Haarlems silhouet.
Haarlem heeft alles: een levendige geschiedenis en een le
vendig heden en bovenal de basis voor een fraai silhouet:
een woonplaats op een hoogte, zoals de verklaring van de
naam van de stad luidt.
32
