'zijn technische kennis, zijn commercieele qualiteiten en zijn zeer groote
arbeidskracht' heeft hij het bedrijf 'wereldvermaardheid' bezorgd.19) Op het
moment van zijn overlijden in 1912 vonden 528 arbeiders werk op de fa
briek. In 1889 waren dat er 218.
Toch was de werf Conrad geen model-bedrijf ('model-inrichting'). Dat
werd ons door G. Elferink uit de doeken gedaan. Goedkoop was de baas en
hem onwelgevallige werknemers stuurde hij zonder pardon de laan uit.
Als ondernemer heeft Goedkoop verschillende onderscheidingen ont
vangen. 20) De affaire Elferink, een affaire die in 1906 in de Tweede Kamer
weer werd opgerakeld, maakt duidelijk dat de vele medailles een keerzijde -123-
hadden.
Noten
1. Er bestaat van de werf Conrad een onvolledig archief over de jaren 1836-1972,
waarbij alle beleidsstukken ontbreken, Archiefdienst voor Kennemerland.
2. J. Clausing, Conrad-Stork (1883-1958). De geschiedenis van een Haarlems
bedrijf (Haarlem 1964) 27.
3. G. Elferink, De verzoening tusschen kapitaal en arbeid in de practijk aan de
model-inrichting de 'werf conrad' te Haarlem, Dordrecht 1906.
4. F.A.M. Messing, Werken en leven in Haarlem (1850-1914) (Amsterdam 1972),
72-
5. Idem, 134.
6. Clausing, Conrad, 23.
7. Ibidem, 25.
8. Elferink, Verzoening, 8.
9. Messing, Werken en leven, 73.
10. L. Brug e.a., Organisatie in het ijzeren tijdperk. De anmb gegevens van J.G.
Sikkema toegelicht en aangevuld, Amsterdam 1995.
11. G. van der Houven, Een halve eeuw. Gedenkboek van de Algemene Neder
landse Metaalbewerkersbond 1886-1936, 89.
12. Idem, 95-96.
13. B. Reinalda, 'M.A. Reinalda', Biografisch woordenboek van het socialisme en
de arbeidersbeweging in Nederland. Deel 1 (Amsterdam 1986) 100.
14. Over het onderwerp verscheen een aantal dissertaties. Zie bijvoorbeeld P.W.H.
Truyen, Het rechtskarakter der zoogenaamde arbeidsreglementen, Amsterdam
1901.
15. Handelingen van de Staten-Generaal 1905-1906,1314.
16. Idem, 1316.
17. Arbeidsverhoudingen in Nederland, Rotterdam 1905.
18. Idem, 101.
19. Messing, Werken en leven, 73.
20. Idem.
DRS. L.H. BRUG
