De illegale wortels
Het is moeilijk van een illegale krant de juiste geboortedatum te vinden. Je
riskeerde doodstraf bij loslippigheid, de kring van ingewijden werd zo klein
mogelijk gehouden. Soms werd van naam veranderd, soms is er samenge
voegd, soms verschenen verschillende kranten onder dezelfde naam. Raad
pleging van de schaarse bronnen, aangevuld met tal van gesprekken met
rechtstreeks of zijdelings betrokkenen levert het volgende beeld over De
Patriot.
-128- Al in maart 1943 is de student, later kunstredacteur David Koning in
Heemstede bezig met een illegaal blaadje dat de naam Patriot draagt.11' Hij
ontmoette in maart 1943 op zijn onderduikadres de arts K. May die in Am
sterdam meegewerkt had aan het illegale blad Rattenkruid.12' May vluchtte
naar Heemstede nadat de Duitsers de redactie hadden opgerold. Koning
ontplooide tal van ondergrondse initiatieven. De toenmalige rechten
student Henk Lagerwaard (later procureur-generaal in Amsterdam, illegale
schuilnamen Van Dinteren en Van Loo) bewaart herinneringen en corres
pondentie over de contacten die hij voor de lo (landelijke organisatie voor
hulp aan onderduikers) met David Koning (schuilnaam Logmans) onder
hield. Koning vraagt daarin onder meer aangepaste voeding voor de ernstig
zieke prominente Patriot-medewerker dr. E. van Hinte (die niet meer kon
spreken en aan zware benauwdheden leed), maar ook kindermeelbonnen
voor een joodse baby in Amsterdam.13' Lagerwaard kreeg in ruil De Patriot
en andere illegale lectuur zoals De Vaderlander, De Vrije Wereld en De
Vrije Katheder.
Er bleek, ook in Heemstede, sinds juni 1943 een andere Patriot te be
staan. De journalist Ben Korsten was daar de stuwende kracht; later trad
ook Loet Brinkmann toe, een naamgever van het befaamde café-restaurant
op de Haarlemse Grote Markt. De beide Patriotten vonden elkaar om
streeks september 1944 en de redacties smolten samen. Naast het nieuws
blad De Patriot werd sinds oktober 1944 het illegale opinieblad De Vrije
Wereld uitgegeven, dat er voor die jaren zeer luxe uitzag. Het werd niet
gestencild maar gedrukt, eerst bij drukkerij Imprimator in Haarlem, daarna
bij drukkerij Argo in Nieuw-Vennep.14'
Van Hinte leverde redacteur Korsten opiniërende artikelen. Postuum
drukte De Patriot op 12 mei 1945 zijn beginselverklaring af onder de kop
'Democratie is meer dan een politieke opvatting'. Hij betoogde dat de de
mocratie zich - in tegenstelling tot de vooroorlogse situatie - tot in het
gehele maatschappelijk leven moet uitstrekken, ook in werksituaties. Me
dezeggenschap zijn we dat later gaan noemen. Van Hinte is enige weken
voor de bevrijding overleden. Uit een bewogen necrologie van David Ko-
Haerlem Jaarboek 1996
