Het was gedateerde berichtgeving, de oorlog trilde nog na.
De commentaren in De Patriot waren bezonken, wat links, maar steeds
minder links. Ze werden soms prominent als opening van de voorpagina
geplaatst. Vaste commentator was drs. H. Bovenkerk. Aanvankelijk was hij
met Loeb en Koops lid van de driehoofdige redactieraad, die als hoofd
redactie fungeerde. Bovenkerk was leraar geschiedenis aan het Kennemer
Lyceum, later ook fractievoorzitter van de psp in de Haarlemse gemeente
raad. Voor de oorlog had hij zich bewogen in de radicale osp, was daarna
toegetreden tot de sdap, maar na 1945 uit onvrede over de naoorlogse Indo-
-136- nesië-politiek uitgeweken naar de psp. Na de oorlog maakte hij ook deel uit
van de redactie van het radicale weekblad De Vlam, voortzetting van de
illegale Vonk.
Hoe was hij als medewerker bij de krant gekomen? Bovenkerk vertelde
dat zijn collega-leraar dr. P.H. Schroder hem had gevraagd. In welke relatie
Schroder stond tot De Patriot wist hij niet. Wel had Schroder meegewerkt
aan een illegale scherts-nabootsing van de toen nazistische Haarlemsche
Courant. Die schertskrant was op 5 juni 1944 - een dag voor de invasie in
Normandië - bij drukkerij Kat te Hillegom eenmalig in een oplaag van
20.000 gedrukt.19'
De socialist Bovenkerk toonde in zijn commentaren in de legale Patriot
bijvoorbeeld begrip voor het vrijheidsstreven van de Indonesiërs. Hij hield
zich in, want, vertelde hij, 'ik realiseerde me dat ik voor een neutrale krant
schreef. Maar zelfs het woord 'Indonesië' was voor velen in die dagen al
ketterij. De meerderheid erkende alleen Nederlands Indië.
De weg naar het einde
Er was in de eerste naoorlogse dagen een geweldige leeshonger. Maar ook
papierschaarste. De Patriot moest zich de eerste weken behelpen met maxi
maal vier pagina's op A4 (blocnote)formaat, na een maand konden de pagi
na's verdubbeld worden tot A3. Vooral de straatverkoop - een dubbeltje
per stuk - deed het goed. Van Groningen: 'Ik heb nog wel op het Verwulft
gestaan, de kranten vlogen weg'. Landelijke kranten als Trouw, Het Parool,
De Waarheid en Het Vrije Volk kwamen met Haarlemse edities met eigen
kantoren en redacties. De Patriot deelde aanvankelijk in die conjunctuur,
maar al gauw zette de daling in.
De zwaarste slag voor De Patriot werd de herverschijning van het
Haarlems Dagblad op 25 juni 1945. De Patriot reageerde een beetje flemerig
op de terugkeer van de grote broer. Het blad citeert eerst de - ook oud-
illegale Nieuwe Nederlander, dat 'de terugkeer van de vooroorlogse
kranten een teken is van herstel naar normale verhoudingen'. Wel legt
Haerlem Jaarboek 1996
