De eerste projecten waren bescheiden: er kwam, na de eerste start, maar
weinig geld los, waarover het bestuur zich ernstig beklaagde. Leden/
donateurs verkregen immers aandelen in onroerende goederen?
'Het is toch algemeen bekend, dat de groote kweekplaatsen voor
ziekten van den meest ernstigen aard te vinden zijn in ongezonde
krotten; die ziekten worden voorkomen of genezen in woningen, goed
voorzien van lucht en licht, zooals onze Maatschappij die tracht te
bouwen.' 26>
Een zekere 'Dick' deed in de Oprechte Haarlemsche Courant een poging
met een gloedvol betoog de vrijgevigheid van de Haarlemmers op te wek
ken:
'Maar geld is ook hier de ziel van de negotie, de zenuw van den oorlog.
Negotie? Neen! Wie bij deze Maatschappij komt om zaken te doen,
wie een geldbelegging zoekt, - o, zéker is ze, doch de dividenden zijn
zéér laag! Maar oorlog, ja, daarvan kan men hier spreken. De Maat
schappij toch voert een onafgebroken strijd tegen de krotwoningen in
Haarlem, en daarmede tegen ziekten, tegen onreinheid, tegen
onzedelijkheid en misdaad. Klinkt dat laatste u vreemd? Denk er dan
aan dat in vele van die krotwoningen een slag van menschen samen
rot, dat voor de samenleving een voortdurende bedreiging is. Daar
wonen en komen de leden van het inbrekers- en boefjesgild, de
Apachen in soorten, hardloopers, liedjeszangers., en hun invloed op de
omgeving is geen gunstige!'
Na deze, wat bedenkelijke, omschrijving vertelt 'Dick' wat de prachtige ge
volgen van sloop en nieuwbouw zijn en wat er allemaal nóg beter kan,
waarna hij besluit:
'Zegenrijk kan dus werken een Maatschappij als die we hier introdu
ceerden bij wie haar nog niet kenden. Maar ik herhaal: daartoe heeft
zij geld noodig. Behoef ik gegoeden nog op te wekken haar ijverig
Bestuur met het nemen van aandelen te steunen? Deze sociale arbeid
is in zekeren zin filantropisch, al vraagt de Maatschappij geen geld
cadeau (wat ze natuurlijk evenmin weigeren zou!). De
Amerikaansche millionair Peabody schonk aan Londen 30.000 goede
arbeiderswoningen. Komaan, heeft niemand lust "de Haarlemsche
Peabody" te heeten?' 27>
P.M. KERNKAMP
