(Amsterdam 1989), 289 (Tilburg) en 234 (Zutphen).
21. Ibidem, 178 (Utrecht) en 223 (Enschede).
22. Anoniem, a.w.
23. Ibidem.
24. Voor enige informatie over D.E.L van den Arend, zie: J. Dekker, 'De Hout
door de stad omsingeld. Verstedelijking van het gebied rond de Haarlemmer
hout', in: J.J. Temminck e.a., Haarlemmerhout 400 jaar, 'mooier is de wereld
nergens' (Haarlem 1984), 108,117,118,154,156 en 162.
25. Deze typering is ontleend aan: P.J. Roos, B. Uittenhout en W. de Wagt,
Architectuurgids Haarlem (Haarlem 1992), 78.
26. Anoniem, a.w.
27. Over het functioneren van het gemeentegebouw is informatie te vinden in de
restanten van het archief van de Nederlands Israëlitische Gemeente (nig)
Haarlem, die bewaard worden bij de Archiefdienst Kennemerland, Haarlem,
Inv. nr. 100450. Voor dit artikel zijn geraadpleegd hoofdzakelijk de notulen van
het kerkbestuur, plaatsingslijst 6 (1926-1937) en 7 (1937-1942), en die van de
kerkeraad, plaatsingslijst 16 (1923-1934) en 17 (1934-1943), alsmede enkele
archiefdozen met gemengd materiaal.
28. Dasberg, a.w., 26.
29. Stoutenbeek, a.w., 204.
30. Archief nig, notulen kerkeraad, 20-12-1926.
31. Ibidem, notulen kerkeraad 20—12—1926; zie ook: 22—12—1927 en 19—12—1929.
32. Dodde, a.w., 78.
33. Archief nig Haarlem, a.w., notulen kerkeraad, 27-5-1935.
34. Dodde, a.w., 76-78.
35. Soetendorp, Symboliek van de Joodse religie ('s Gravenhage 1990), 37; voor
de betekenis en het gebruik van het rituele bad, zie verder o.m: F. Schoonheim,
De Joodse gemeente van Edam, iyyg-1886 (Edam 1989), 29; I. Brasz, De Kille
van Kuilenburg (Amsterdam 1984), 38; J.D. Kila, Kaddiesj voor Joods Alkmaar,
Periodiek van de historische vereniging Oud-Alkmaar, 1992, nr. 4. Met
vriendelijke dank aan Margreeth Pop-Jansen.
36. Schoonheim, a.w., 29.
37. Soetendorp, a.w., 222.
38. S.Ph. de Vries, Joodse riten en symbolen (Amsterdam 1968 Zutphen 1927-
1932), 216-217.
39. Michman, Beem, Michman, a.w., 405.
40. Archief nig Haarlem, a.w., doos ll, Verslag van den toestand der Ned. Israël.
Gemeente te Haarlem, maart 1923.
41. Ibidem, doos ll, Verslag van den toestand der Ned. Israël. Gemeente te
Haarlem, 31-12-1926; notulen kerkeraad, 26-10-1926.
42. Archief nig, notulen kerkeraad 6-10—1926. De diplomatieke woorden zijn van
het kerkenraadslid, later voorzitter, B.J. Chapon, die samen met een ander
kerkenraadslid, L.A. Glaser, de restauratie begeleidde.
43. Ibidem.
44. Ibidem.
WIM DE WAGT
