over de levenswandel van predikanten en kon daar eventueel maatrege
len aan verbinden. Het college vroeg en kreeg een privé-audiëntie bij bur
gemeester Fabricius en deze zou verzekerd hebben dat de vroedschap wel
genegen was de zaak aan haar over te laten. Volgens Durer was daar
nooit sprake van geweest en was het onbehoorlijk iets anders te suggere
ren.
Maar voor het doen van een uitspraak had het college van gedelegeer
den de toestemming van de Haarlemse magistraten niet nodig. Die had
den overigens weer wel de bevoegdheid eventuele maatregelen ten aan
zien van Durer ongedaan te maken, en van die bevoegdheid zouden ze
uiteindelijk gebruik maken.
De uitspraak van het college van gedelegeerden over Durers levens
wandel gaf dezelfde stemverhouding te zien als die over zijn (onrecht
zinnigheid in de leer. De gedelegeerden van Amsterdam kwamen na rug
gespraak met hun consistorie tot de conclusie dat het gepresenteerde
bewijsmateriaal onvoldoende was om Durer uit zijn ambt te ontzetten.
De vier overige delegaties daarentegen meenden dat op Durer de plicht
rustte om zich te 'purgeren van de blaem van de meyt' en nu hij dat had
nagelaten moest hij geschorst blijven, maar had hij het recht in beroep te
gaan bij de classis.
Durers reactie op deze uitspraak was bitter en cynisch. Tegenover het
college had hij verklaard dat er tussen hem en Jantien Matthijs niets was
gepasseerd dat het daglicht niet kon verdragen en die verklaring werd in
eerste instantie door haar bevestigd. Dat ze later tegenover anderen die
verklaring had herroepen, discrediteerde haar in zijn ogen onherroepe
lijk, terwijl hij over de betrouwbaarheid van de rapporteurs zo zijn beden
kingen had. Moest in dat geval aan zijn woord getwijfeld worden? De
hele zaak berustte immers op horen zeggen.
Hetzelfde gold voor de beschuldigingen waarop ik niet nader ben in
gegaan en die in de geschriften van Durer en Brouwer ook veel korter
werden afgedaan. Geen der vrouwen die Durer onheus zou hebben beje
gend had zich bekend gemaakt, dus ook hier slechts beschuldigingen uit
de tweede hand. Het verhaal over de doodslag die hij op zijn geweten zou
hebben, zou hij zelf ooit in de wereld hebben gebracht. Maar ook dat was
natuurlijk niet waar. Hij had ooit te paard moeten vluchten voor woe
dende herdershonden en een vrouw dreigde hem de weg te versperren
door een slagboom te laten zakken. Hij had haar met zijn pistool een tik
op de arm gegeven om dat te voorkomen. Bovendien: dachten ze wel dat
hij gek was en in het openbaar zou verkondigen dat hij, een predikant,
schuldig was aan een doodslag? Zouden de autoriteiten een eventuele
doodslag niet hebben onderzocht en zou er dan niet veel meer over
bekend zijn?
JAAP VOGEL
