-50-
27. Durer, Grondig bericht, 4.
28. avk, Gildenarchief, invnr. 151. Volgens de notulen van de kerkenraad vertrok
Brouwer in 1688 naar Amsterdam: avk, aelg, invnr. 1.
29. Brouwer, Waerachtig TEGEN-BERICHT, 5.
30. avk, aelg, invnr. 87.
31. Brouwer, Waerachtig TEGEN-BERICHT, 12.
32. Ibidem, I4_I5-
33. Ibidem, 16-17.
34. 'Postillen': hier in de betekenis van gebundelde, en meestal uitgegeven,
preken.
35. Durer, Kort Antwoordt, 4-5.
36. avk, aelg, invnr. 87.
37. Ibidem, 6-7.
38. avk, aelg, invnr. 87.
39. Aldus een memoriaal aan burgemeesters en schepenen van Durers medestan
ders Francois Stothart, Johannes Coesenhof en Rembrant Franschen d.d. 6-4-
1684 in avk, Stadsarchief, loketkast 7-6-12-4.
40. avk, aelg, invnr. 87. In de Lutherse kerk in Nederland was in elk geval al
een keer eerder een afkoopsom betaald aan een predikant, zie: Th.A. Fafié,
J.L.J. Meiners en C.Ch.G. Visser, Hoe het Lutherde in Nederland. De ge
schiedenis van de Lutherse gemeenten in Nederland Deel 1 (Woerden 1994),
132. Het betrof de Hoornse predikant genaamd nomen est omen Vijand in
1641. Ook Vijand was een Duitse predikant en ook hij hield voor zijn eigen
volgelingen afzonderlijke diensten.
41. Hieronymus Durer, Afscheyds-Predicatie, passim.
42. 'Superintendent' is in Duitsland een geestelijke in de Lutherse kerk die in een
bepaald gebied supervisie heeft over pastores en congregaties, zowel op
administratief als geestelijk gebied. Zie J. Bodensieck, The Encyclopedia of
the Lutheran Church (Minneapolis 1965).
43. 'Dürer, Hieronymus', in: J.P. de Bie en J. Loosjes, Biographisch Woordenboek
van Protestantsche godgeleerden in Nederland II, C-E, ('s-Gravenhage z.j.),
632-633. Zie ook H.W. Rotermund, Das gelehrte Hannover oder Lexikon
von Schriftstellem und Schriftstellerinnen I (Bremen 1823), 496.
44. avk, aelg, invnr. 1.
45. Ibidem.
Haerlem Jaarboek 1999
