koopste klasse werden zij namelijk aan alle mogelijke weersomstandig
heden blootgesteld.
De ontwikkelingen konden echter niet meer worden tegengehouden.
Eén der latere concessionarissen van de H.IJ.S.M., W.C. Brade, was ver
antwoordelijk voor de schetsontwerpen van het eerste Nederlandse
spoorwegtraject. Hij richtte zich in januari 1835 middels een rekest (ver
zoekschrift) en onder overlegging van een prospectus en een soort begro
ting tot het Haarlemse stadsbestuur om op persoonlijke titel of voor een
op te richten naamloze maatschappij concessie te verkrijgen om
-67-
'eene IJzere Spoorweg van Amsterdam naar Haarlem ie Sectie van
die naar Rotterdam met zijtakken naar Leijden, 's Gravenhage, Delft
en Schiedam en provisioneel tot eene proef van Amsterdam naar
Haarlem'
te mogen aanleggen.*' Brade hoopte op die manier een snellere en goed
kopere verbinding tussen genoemde steden tot stand te brengen. Met
name dankzij de inspanningen van raadslid Tets van Goudriaan werd een
spoedige afhandeling van de concessie-aanvraag mogelijk. Reeds op 13
mei I(-35 werden de concept-statuten voor een spoorwegonderneming bij
de raad ter inzage gelegd.5'
De eer voor het iniatief van het eerste spoorwegtraject moet echter
worden toegeschreven aan die andere Noord-Hollandse hoofdstad. In
Amsterdam werd een volkomen particuliere onderneming, de Holland-
sche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (H.IJ.S.M.) in 1837 opgericht, die al
snel concessie kreeg voor de aanleg van een spoorwegverbinding van
Amsterdam naar Rotterdam. De lijn zou echter in verschillende fasen
worden aangelegd en men begon met een zestien kilometer lang baanvak
tussen de hoofdstad van het land en die van de provincie.6'
Haarlem was nog steeds gesitueerd in een rustige, landelijke omgeving
en de spoorwegen betekenden de eerste concurrent voor de talrijke
beurt- en wagenveren. Ook in Haarlem had de gemeenteraad veel beden
kingen tegen de komst van het 'ijzeren monster'. Men wist echter de loka
le tegenstand te onderdrukken en de introductie van dit nieuwe type ver
keersmiddel was binnen een korte tijd een feit geworden.7'
Overigens moet hier nog eens nadrukkelijk worden opgemerkt dat het
aangelegde tracé vanwege het Haarlemmermeer het enige mogelijke
traject vormde. Pas toen deze in 1844 werd drooggelegd werden andere
verbindingen, zoals die van de huidige Schiphollijn mogelijk. Indien de
eerste spoorbaan in Nederland vijftien jaar later was gebouwd zou het
traject Amsterdam-Rotterdam de veel kortere weg door de Haarlemmer-
HENRI SPIJKERMAN
