JANSPOORT
KRUIS POORT
Tekstplaat voor de Janspoort.
(Foto Paul Maessen)
Tekstplaat voor de Kruisstraat.
(Foto Paul Maessen)
de bestrating een stuk geschiedenis van de afgebroken Janspoort en
Kruispoort vast te leggen.
Alan Barker, werkzaam bij de afdeling Stedenbouw Ontwerp,
heeft voor beide straten een ontwerp gemaakt. De Janspoort werd
middels 'voetafdrukken' in de bestrating vastgelegd.
Om vragen te voorkomen moest er een verklarend bord bij komen.
Naar een ontwerp van Martin Busker is een hardstenen plaat met tekst
en een schets van de poort gemaakt. Dit had Busker in Leeuwarden ge
zien waar in de bestrating hardstenen platen met gedichten zijn aange
bracht.
Swaalf Natuursteen b.v. uit Haarlem heeft de gedenkplaten gepro
duceerd. Dit is een moeilijke klus omdat eerst de ontwerp tekening uit
de natuursteenplaat moet worden gefreesd waarna het uitgefreesde in
Hier stond de Janspoprt,kéénvanHaar.lerrj$ toegangspoorten, De
Janspoort'wordt.voor het eerst genoemd in de stadsrekeningen van1
142Q. Dé riaam Verwijst naar.de,Jansheren. De Jan'spoort grensde
aan het terrein van hun klotsten, de XornrhandènjVarj Sint Jan
Van dit klooster resteert nog de even verderop gelegen Janskerk,
waarin nd het Noord Hollands Archief Is gevestigd.
1
I De janspoort werd in, 1 524 ingericht als stadsgevangenis. In de
kelders ónder de twee hoofdtorens hanteerde de Haarlemse beul
zijn martelwerktuigen. Nadat enkele gevangenen in 1 5-70 wisten
te 'óntsnappen, verviel de fu fictie van de gevangenis.
- V.
Tijdens het beleg van Haarlem (l 572:1573} 'doprde Spaanse
troepen raakte de jaftspoort érnstig beschadigd. Dé Haarlerrtmers
sloopten.de poort.pit angst dat hij /ou-omvallen, de gracht zou
dichtep.én daarmee de Spaanse beleggers zou binnenlaten. De
puinrestên bleven jarén lang- liggen in de verarmde stad
In 1-590 kreeg de_ - y-
stad.smetselaar
opdracht eert nieuwe
Janspooft te bouwen. a-,i
Die werd nog geen
eeuw jaar weer
.afgepx.oken onr - -
plaats te maken -.
voor stadsuitbreiding.
;„lM5B.ondhierdèKruiSpoort/éény,n^fe^
feftnÉs poorten Dew KrJ ippoott iwtgetf,* «W het kruts
O batten aan de póórt hing tijdens laffftwrkkert Dttkruls qaf
gat OMH.C" W3 w.
nensèn die verbannen waren een teken dat ze tijdelijk toegang
hadden tot ds stad.
Tijdens het beleg van Haarlem (1572-VS 73) rjchtte.-gd- Spaanse
•roepen hun aanvallen vooral op'de Kruispoort Irt^anu.m 5 75
bliertq de Haarlemmers zelf de Kruispoort met busfjruit op Dit
cfe Kruispoort-badden de Haarlemmers een nieuwe /eided.giggs-
linie opgewoVpen: een aarden wal. versterkt Tnet'hit' pufh van
'f_": twintig speciaal hiervoor gesloopte huizen OK&faive Siièantje'
weerhield de Spaanse troepen om de stad in f'é nemen.. Deze
agje van de Haarlemmers wasteen flinke t-ecjêns^agfyoor het
U Spaanse leger Door uithongering moest Haarlem zrchuitemdeliik
pj toch overgeven aan de Spanjaarden in juk 1573. De dpgeblazr n
poort liet een enor^.kraterachter, ln.de bestrating, vamde Kruis
straat is de plek-
r{ van de é*plösie
aangegeven -i vp, gtÊTX 'mC
I; 1593.werd een nieuwe
Kru.spoort.gebouwd die f yT7?
n<3<j geen eeuw la-er weef*-- -- i*
■verd afgebroken om t
'pla'ats te maken voor
.-rosuitbreidihg,
MARTIN BUSKER 199
