Genezing en vermaak. Het gebruik van het Staalbad
Niet alleen de initiatiefnemers van de Maatschappij voorzagen een
vruchtbare toekomst van de onderneming. Ook de Haarlemse pers, bij
monde van het Haarlem's Dagblad, had hoge verwachtingen en sprak in
april 1896 de hoop uit dat 'voortaan van Haarlem als het "Staalbad Haar
lem" [zou] worden gesproken' en 'dat het Badhuis druk bezocht [zou] mo
gen worden en bijdrage tot den bloei van Haarlem!'45' Maar wie bezoch
ten eigenlijk het Badhuis en het Brongebouw en welke mogelijkheden
tot vermaak werden hier aangeboden? Als we hiernaar kijken zien we
dat er twee belangrijke kenmerken naar voren komen. Dit zijn de sterke
scheiding tussen klasse en sekse én, gekoppeld aan het tweede, een rela
tief grote vrijheid voor vrouwen tijdens een bezoek aan het Staalbad. Een
overdacht prijsbeleid en extra aandacht voor vrouwen, binnen dit beleid
en binnen de opzet van de instelling, zouden hiervoor zorgen.
De middelen waarmee de Maatschappij tot exploitatie van Staalwa-
terbronnen het genoemde beleid wist uit te voeren vinden we terug in de
Bad-Courant van het Staalbad Haarlem. De Maatschappij gaf aanvankelijk
dertig keer per jaar en later eenmaal per week dit blaadje uit, dat leden
en niet-leden op aanvraag en tegen betaling van respectievelijk 1,25 en
1,75 het hele seizoen thuis konden ontvangen.46' Het krantje was vooral
bedoeld om uit te leggen wat er te doen was in het Brongebouw en wat
de voorwaarden en kosten waren voor het gebruik van het Haarlemse
staalwater en de badinrichting. Daarnaast bevatte het krantje vooral
veel reclame, maar ook enkele artikeltjes met speciale mededelingen
voor abonneehouders en stukjes over uiteenlopende onderwerpen, die
de Maatschappij de moeite waard vond om nog eens onder de aandacht
te brengen. Ook bevatte het enkele vaste rubrieken, zoals een feuilleton
en een rubriek speciaal 'Voor Dames' waarin vooral over de laatste mo
detrends werd verteld.47'
Het 'Staalbad Haarlem' slaagde er verrassend goed in om Engelsen te
trekken.48' Een van die Engelsen was een mevrouw uit Ilford (Essex). Een
brief die zij had gestuurd aan de Maatschappij werd in de Bad-Courant
van 3r augustus 1901 afgedrukt. Zij vertelt hier dat ze op aanraden van
een dokter naar Haarlem was gekomen om een kuur te ondergaan. Na elf
weken kuur was zij weer helemaal hersteld. Blij als ze is, schrijft ze ieder
een een bezoek aan de Wilhelmina-bron aan te bevelen.49' Deze mevrouw
kwam waarschijnlijk uit de bovenlaag van de bevolking. Enkel vermogen
den hadden immers het geld om een dergelijke reis te ondernemen. Mas-
RUBEN DANIELS
