De invloeden van de zee, van het complexe Oer-IJ estuarium en van
de riviermondingen van de Rijn en Maas leidden tot een zeer dynamisch
landschap dat voortdurend invloed heeft gehad op de bewoningsgeschie-
denis van Haarlem.
Overal water
Ter hoogte van Haarlem ontstond 5000 jaar geleden eerdergenoemd zee
gat. Dit zeegat verschoof in de loop der eeuwen in noordelijke en weste
lijke richting en lag aan de basis van het estuarium van het Oer-IJ.2) Het
Oer-IJ ontwikkelde zich in de Ijzertijd (800-12 v. Chr.) als afwatering van
de veengebieden en van de zijtak van de Rijn. Daardoor groeide het veen
verder en ontstonden er in het veen diverse meren, waaronder het Oer- IJ-
meer en het latere IJ-meer. De veenstromen het Spaarne en de Liede zorg
den, vermoedelijk vanaf de Ijzertijd, voor afwatering in de richting van
het IJ. Het Spaarne vond rond 4000 jaar geleden zijn oorsprong in de om
geving van de huidige Haarlemmermeer. De rivier zorgde voor de afwate
ring van het hoogveen, maar ook voor de afwatering in het stroomgebied
van de rivier, zoals de strandwal van Haarlem. Het Spaarne doorbrak de
Haarlemse strandwal in het huidige zuiden van Haarlem en mondde uit
bij Spaarndam in het gebied van het voormalige IJ. Tot de aanleg van de
De veranderingen in het
HAERLEM JAARBOEK 2012
