dam bij Spaarndam in 1220 had het Spaarne vrij spel. Zo vonden er bij voorbeeld in 1170 in het gebied aan de westzijde van de strandwal van Spaarnwoude overstromingen plaats vanuit het IJ en het Spaarne. Daar bij werd plaatselijk klei afgezet. Ook in latere perioden kwam door hoge waterstanden in het gebied nog klei tot bezinking, totdat het IJ-meer be dijkt werd en de Liede en de Spaarne afgedamd werden door de Spaarn dam.3) In de eeuwen daarna voegden de Haarlemmers op verschillende pun ten aan de oever van het Spaarne grond toe, waardoor de rivier minder breed werd en er meer ruimte ontstond om te bouwen. Dit is onder an dere gebeurd ter hoogte van de Damstraat. Maar bijvoorbeeld ook in het stadsdeel Bakenes, waar een moerassig deel buiten Haarlem geschikt werd gemaakt voor bewoning. Hierdoor overstroomde dit deel niet meer met Spaarnewater en werd de rivier weer een stukje meer in banen ge leid.4) Door de werking van het IJ ontstond op het veen in Haarlem een kleilaag in de strandvlakte tussen de Haarlemse strandwal en de ooste lijke strandwal. Deze komt voor in het Burgwalgebied en de Bakenes- serbuurt en wordt vaak aangeduid als de 'Klei van Bakenes'. De bewoningslagen van Haarlem Zoals gezegd waren de veengebieden tussen de strandwallen lange tijd moeilijk toegankelijk gebied voor de mens. De eerste 'Haarlemmers' gin gen daarom zo'n 50 eeuwen geleden ook op de strandwallen wonen. Dit was een gunstige locatie: hoog en droog op het zand. Vanaf dat moment hebben mensen door de eeuwen heen hun sporen nagelaten. Veel van deze sporen zijn in de bodem terechtgekomen. De Haarlemse bodem is opgebouwd uit verschillende grondlagen. Een voorbeeld hiervan is het centrum van Haarlem, dat op een dik pakket grondlagen ligt. Van boven naar beneden zijn dat de volgende: Verstoorde bovengrond. Hier hebben de mensen sinds de middeleeuwen in gegraven en op gebouwd. Deze laag is op sommige plekken heel dun, tot 30 cm diep, en op andere plekken wat dikker, tot 1 m. diep. Zand van 'oude duinen' (1 - 4,5 m. onder het maaiveld). Dit zand is door de wind op de strandwal geblazen tussen 4300 en 2000 jaar geleden. Zand van de strandwal, met veel schelpen (4,5 tot 11 m. onder het maai veld. Deze laag is door de zee gevormd tussen 6000 - 3000 jaar geleden. Basisveen, (circa 25 centimeter dik). Dit is een restant van moerassen die hier tussen 8000 en 6000 jaar geleden waren. ANJA VAN ZALINGE

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Jaarverslagen en Jaarboeken Vereniging Haerlem | 2012 | | pagina 17