keizer en verbleef in 1218-1219 in Duitsland. Op dit kernpunt kan het Haar
lemse verhaal dus onmogelijk een herinnering aan het beleg van 1218-
1219 bevatten. Op een tweede kernpunt evenmin, zo bleek al: tijdens dit
beleg heeft nooit een schip de verdedigingsketting aan stukken gevaren,
die trouwens niet de haven van Damiate afsloot maar het bevaarbare deel
van de Nijl voor de stad. Nadat de eilandtoren met de grootste moeite was
veroverd op 4 en 5 augustus 1218, werd de ketting eenvoudig van deze to
ren losgemaakt. Deze toren werd ook niet veroverd door de Friezen, maar
door een doelbewust uit de verschillende bij Damiate aanwezige naties
samengestelde gevechtseenheid. Onder Friezen werden toen trouwens
uitsluitend de bewoners van de noordelijke kuststreek in het huidige Ne
derland en Duitsland tot de Weser verstaan, geen Hollanders of Haarlem
mers. Voor het optreden van een groep Haarlemmers bij deze gevechts
actie bieden de bronnen geen enkele ruimte, en evenmin bij een actie vijf
maanden later toen een kruisvaardersschip een vijandelijke schipbrug in
de Nijl wist te veroveren en te ontmantelen; de bemanning van dit schip
bestond namelijk uit een tiental Friezen en anderen. Uit deze tweede
scheepsactie blijkt meteen al dat Damiate na de verovering van de eiland
toren nog allerminst voor de kruisvaarders openlag, integendeel: de be
legering begon toen pas goed. Het duurde nog een jaar en drie maanden
voordat Damiate viel, op 5 november 1219.
En hoe staat het met Willem van Holland, een andere held uit het ver
haal? Inderdaad was hij als graaf bij het beleg van Damiate in 1218-1219
aanwezig, maar een leidende rol heeft hij niet vervuld. Tijdens de verove
ring van de eilandtoren voerde niet hij maar de Nederrijnse graaf Adolf
van Berg het bevel over de Friezen en de overige Noordwest-Europese
kruisvaarders. En, wat speciaal de aandacht verdient, Willem heeft de in
name van Damiate niet eens meer meegemaakt. Zeven weken voordien
vertrok hij uit het kruisvaarderskamp, omstreeks 15 september 1219.40'
Hoe de stad werkelijk is ingenomen, door een nachtelijke actie van Ita
liaanse kruisvaarders die een stadstoren beklommen, is uitstekend be
kend.41'
Ongetwijfeld waren eind mei 1217 ook kruisvaarders uit Haarlem met
graaf Willem uit de haven van Vlaardingen naar het Heilige Land vertrok
ken. Maar bij hun terugkeer hadden zij niets te vertellen over een beslis
sende heldenactie samen met hun graaf bij de inname van Damiate of, in
de versie van Scriverius, van de eilandtoren.
En zo mogelijk nog minder hadden zij te melden over een zwaard en
een kruis dat hun door de keizer en een patriarch voor een stadswapen
JAAP VAN MOOLENBROEK
