47- Zie Joseph F. O'Callaghan, Reconquest and Crusade in Medieval Spain,
Philadelphia 2003, p. 113.
48. Ubbo Emmius, RerumFrisicarum historia, Leiden 1616, p. 423, aldaar na 1234
gedateerd.
49. Burchardus en Conradus van Ursberg, Chronicon, in: Monumenta Germaniae
Historica, Scriptores, dl. xxm, Hannover 1874, p. 380. Marino Sanudo Torsello,
Liber secretorumfidelium cruris, Hannover 1611, p. 54 en 58.
50. H. Reimers, 'Die Lateinische Vorlage der Gesta Frisiorum', in: De Vrije Fries
35,1939, p. 137-138. De (verloren) oerversie van dit werk zal uit de jaren 1450
stammen.
51. Johannes de Beke, Croniken van den stichte van Utrecht ende vanHollant, H. Bruch
(ed.), Den Haag 1982, p. 88. Over deze vertaling: A. Janse, 'De Nederlandse Beke
opnieuw bekeken', in: Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 9,2006, p. 116-149.
52. Van der Loeff, Drie lofdichten, p. 17, r. 139-143-
53. Het volgende naar C.N.W.M. Glaudemans, 'Veten in Haarlem, 1365-1416', in: J.W.
Marsilje e.a., Bloedwraak, partijstrijd en pacificatie in laat-middeleeuws Holland,
Hilversum 1990, p. 62-81, en J. W. Marsilje in: G. F. van der Ree-Scholtens e.a.
(red.), Deugd boven geweld. Een geschiedenis van Haarlem, 1245-1995, Hilversum
1995, p. 26-29.
54. Glaudemans, 'Veten in Haarlem', p. 80-81.
55. Tweemaal brengt Diric Matthijszen de stadsbanier en het wapen in verband
met de 'ridderen ende knapen'; Van der Loeff, Drie lofdichten, p. 15, r. 65-74, en p.
17, r. 127-130.
56. Het eerste: zie Miedema, 'Over het wapen van Haarlem', p. 64. Het tweede: P.
Robert, 'Haarlems banier: een verkenning', in: Haerlem Jaarboek 1978, p. 128-132.
Zijn gekunstelde hypothese is gebaseerd op de banier van het Sticht Utrecht en
het zegel van de familie Van Haarlem rond 1250.
57. Het laatste suggereerde Miedema, 'Over het wapen van Haarlem', p. 63, reeds
afgewezen door Robert, 'Haarlem en Damiate', p. 97. Vgl. Hammann, Wat voert
Haarlem in zijn schild, p. 27-28. Frederik 11 werd in november 1220 te Rome tot
keizer gekroond.
58. In een boek, in voorbereiding, over de Nederlanders en de kruistocht naar
Damiate in historie en verbeelding tot omstreeks 1900. Zie reeds W. Frijhoff,
'Damiette appropriée. La mémoire de croisade, instrument de concorde
civique (Haarlem, xvie-xvine siècle)', in: Revue duNord 88,2006, p. 7-42.
59. Zie nog het opschrift van in 1731 en 1735 gemunte vroedschapspenningen:
'Damiata Capta. Typographia Inventa. Urbe Defensa. Damiaten verovert. De
druckkonst gevonden. De stad verdedigt' (Collectie Noord-Hollands Archief).
JAAP VAN MOOLENBROEK
