Gunstige voorwaarden. Het idee van een Staalbad
Op maandag 22 juli 1889 vond in het gebouw van sociëteit 'Vereeniging'
een vergadering plaats van een groep deftige Haarlemse burgers die ge
loofde dat het mogelijk was om in de stad een kuuroord aan te leggen.3'
In deze vergadering vroegen zij de notabelen van de stad om een bijdrage
te geven voor een nieuw op te richten onderneming, die deze zaak zou
exploiteren.4' Een dergelijk idee ontstaat echter niet zomaar, maar komt
voort uit meerdere factoren. Wat beoogden de oprichters met dit plan en
in welke context moet dit worden beschouwd?
Als aanleiding van de ideeën om in Haarlem een kuuroord op te rich
ten kan de vondst van een waterbron in 1854 in de Haarlemmermeer wor
den gezien. Deze bron was ontstaan omdat onder druk staand water, met
een zeer bruine kleur, door het weggraven van de kleilaag voor een put
naar boven was gekomen.5' Dertig jaar later, in 1883, was het plan opge
vat om de medicinale waarde van het water te onderzoeken.6' De uitkom
sten van het onderzoek bleken zeer positief uit te pakken voor de staal-
waterbron in de Haarlemmermeer. Niet alleen bevatte de bron veel ijzer;
zo overtrof zij volgens de heer S. Posthuma, een van de initiatiefnemers,
alle andere Europese bronnen in samenstelling, de bekende bron te Spa
uitgezonderd. Tevens bevatte de bron, niet geheel onverwacht, een grote
hoeveelheid aan keukenzouten. De combinatie van beide ingrediënten
zou zorgen dat het water niet alleen heel heilzaam was, maar ook verstop
pingen voorkwam. Dit was een probleem waar mensen bij het drinken uit
andere bronnen vaak last van hadden. Met deze bron wilde men de markt
opgaan en zelfs, als dat mogelijk was, de belangrijkste speler worden.7'
De heer Posthuma sprak op die maandagavond de volgende hoopvolle
woorden:
'Laat het nu en later gezegd kunnen worden, dat wij de eischen van
onzen tijde hebben gekend en begrepen, en de gelegenheid niet heb
ben laten voorbijgaan om in de schoone stad Haarlem het Staalbad
te stichten, het Staalbad dat de lijdende menschheid ten zegen en
Haarlem tot immerdurend voordeel zal zijn!'8'
Een Staalbad voldeed inderdaad aan de eisen van de tijd. De nabijgelegen
kustplaats Zandvoort, die zich naar voorbeeld van Scheveningen en an
dere (buitenlandse) badplaatsen ook sterk was gaan richten op het toe
risme, was bijvoorbeeld al uitgegroeid tot een stranddorp met zekere al-
RUBEN DANIELS